Sau hơn hai năm triển khai, hoạt động, Dự án khu liên hợp gang thép Hòa Phát - Dung Quất (thuộc Khu kinh tế Dung Quất, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) đã để xảy ra hàng loạt vụ kiện cáo, bức xúc trong dân. Không những trong quá trình thi công, dự án gây ô nhiễm môi trường, tiếng ồn, đường dân sinh hư hỏng… mà mới đây khi mở rộng đầu tư còn xảy ra tình trạng xâm phạm đến mồ mả, san ủi đất khi chưa đền bù…
Ô nhiễm môi trường, xâm hại mồ mả…
Dự án khu liên hợp gang thép Hòa Phát - Dung Quất do Công ty CP Thép Hòa Phát - Dung Quất (Tập đoàn Hòa Phát) làm chủ đầu tư tại Khu kinh tế Dung Quất (huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi). Dự án có công suất 4 triệu tấn/năm, tổng vốn đầu tư 60.000 tỷ đồng. Sau hơn hai năm được trao giấy chứng nhận đầu tư, từ đó đến nay dự án liên tục vấp phải phản ứng dữ dội của người dân vì cho rằng quá trình thi công gây ô nhiễm, xâm phạm tài sản công dân…
Một năm trước, người dân huyện Bình Sơn đã từng nhiều lần tập trung gần khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát - Dung Quất, yêu cầu doanh nghiệp dừng hút bùn, nạo vét cảng nhằm giảm thiểu thiệt hại nuôi trồng thủy sản.
Thời điểm trên, theo thống kê sơ bộ của huyện Bình Sơn, khoảng 100 hộ nuôi trồng thủy sản ở xã Bình Thạnh và Bình Thuận có 30 tấn cá chết, ước thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng. Người dân cho rằng Hòa Phát – Dung Quất nạo vét bùn, cát làm cảng ở khu liên hợp sản xuất gang thép gây ô nhiễm nguồn nước, khiến cá chết. Lãnh đạo huyện Bình Sơn phải đến hiện trường đối thoại với dân, tìm hướng giải quyết. Ngoài ra, người dân còn phản ứng việc nhà cửa bị nứt vì quá trình thi công nổ mìn, đá văng…
Mới đây, dự án mở rộng thêm 115 ha ở thôn Đông Lỗ, xã Bình Thuận (huyện Bình Sơn). Phần dự án mở rộng đang hoàn thiện các bước tổ chức kiểm kê và tiến hành bồi thường một phần diện tích đất nông nghiệp. Từ đây, hàng loạt các vấn đề có liên quan đến dự án tiếp tục “bùng nổ”.
Chính quyền địa phương liên tục ghi nhận các phản ánh như tiếng ồn trong quá trình vận hành nhà máy, bụi từ các công trường bay vào nhà dân, đường dân sinh cho nhân dân đi lại rất khó khăn do quá trình vận hành của các phương tiện thi công làm hư hỏng. Đồng thời, việc bố trí tái định cư cho người dân thuộc vùng dự án 115 ha vẫn chưa thực hiện.
Đỉnh điểm bức xúc là khi không chỉ người sống bị ảnh hưởng, mà người chết cũng bị dự án xâm hại. Theo ông Lê Văn Phố (thôn Đông Lỗ, xã Bình Thuận), một số mồ mả của dân trong vùng dự án chưa được đền bù nhưng công ty đã tổ chức thi công, san ủi, xâm hại.
 |
| Nhà dân bị nứt vì đá văng khi Hòa Phát – Dung Quất nổ mìn |
Việc này quá sức chịu đựng đối với người dân. Vì thế, tính từ tháng 8/2019 đến nay, người dân đã bốn lần kéo đến cổng nhà máy thép Hòa Phát - Dung Quất yêu cầu giải quyết tình trạng ô nhiễm cũng như các vấn đề khác đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống.
Hành vi sai trái, coi thường pháp luật
Mới đây, một lần nữa huyện Bình Sơn lại tổ chức buổi làm việc giữa người dân và Công ty thép Hòa Phát - Dung Quất.
Nói về quá trình thi công dự án, ông Nguyễn Sẵn, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất Khu kinh tế Dung Quất khẳng định, đất chưa đền bù mà Hòa Phát – Dung Quất đã tiến hành thi công là hành vi sai trái, coi thường pháp luật.
Bà Hà Thị Anh Thư, Bí thư Huyện ủy Bình Sơn, thẳng thắn: “Có rất nhiều dự án được triển khai ở đây, nhưng tại sao bà con chỉ cản dự án của Hòa Phát mà không cản của đơn vị nào. Đề nghị Hòa Phát phải thay đổi cách làm, vì lợi ích của bà con nhân dân, tôn trọng bà con. Tại sao chưa đền bù mà xâm phạm tài sản, mồ mả của người dân. Sao bà con chưa bàn giao đất mà Hòa Phát đã thực hiện thi công?”
Bà Thư cũng yêu cầu Hòa Phát phải hoàn trả mặt bằng, nếu không phải mời người dân trong vùng bị thiệt hại thống nhất để đền bù, đường sá hư hỏng và trong tháng 11 phải thực hiện hoàn trả, phải thực hiện tái định cư cho dân.
Bí thư huyện ủy Bình Sơn nhấn mạnh việc chính quyền địa phương cần kiến nghị Sở Tài nguyên & Môi trường thực hiện đo đạc, kiểm tra bụi, tiếng ồn trong quá trình thực hiện dự án của Hòa Phát để trả lời cho dân. Hòa Phát cũng phải có các biện pháp khắc phục, không tiếp tục hứa hẹn suông như trong thời gian qua.
Về phía chính quyền cơ sở, ông Ngô Văn Vương, Chủ tịch UBND xã Bình Thuận cho biết, những bức xúc của người dân là rất chính đáng.
Tại buổi đối thoại này, ông Hồ Đức Thọ, Phó giám đốc Công ty cổ phần thép Hòa Phát Dung Quất xin lỗi người dân và thừa nhận, việc thi công và chạy thử dự án có ảnh hưởng đến cuộc sống người dân. Riêng với việc chưa di dời nhà cửa, mồ mả mà đã thi công luôn phần 115 ha mở rộng, ông Thọ trả lời, sẽ phối hợp chính quyền để triển khai thực hiện gấp.
Môi trường sống mới là điều quan trọng bậc nhất
"Bụi khủng khiếp, có cả bụi kim loại, cái này chúng tôi đã báo với chính quyền. Bây giờ người dân xã Bình Thuận không ai dám uống nước mưa. Chúng tôi đang chờ đợi làm việc cụ thể thì họ cho máy móc xuống thi công, san ủi. Nhiều ngôi mộ, mả của gia đình chúng tôi bị xâm hại. Bà con ở đây cũng chưa ai bàn giao đất mà chủ đầu tư đã thi công. Họ quá coi thường người dân chúng tôi"
(Ông Nguyễn Phố, một người dân xã Bình Sơn)
"Tại đây đã có nhiều dự án lớn mà dân chưa một lần ngăn cản? Vì sao đối với thép Hòa Phát - Dung Quất lại ngăn cản hết lần này đến lần khác? Là vì đơn vị thi công làm ẩu quá, quá sức chịu đựng của chúng tôi!".
(Ông Thanh, một hộ dân nằm trong vùng ảnh hưởng của dự án)
"Các anh đừng nói là đã bỏ vào đây nhiều tiền để xây dựng, tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương. Đúng là có điều đó, nhưng vấn đề trước tiên là cần phải bảo vệ được quyền lợi, môi trường sống của người dân.
Phía công ty phải xin lỗi, thỏa thuận bồi thường cho người dân. Khi nào người dân, chính quyền xã, Ban quản lý khu kinh tế Dung Quất đồng ý thì mới tính. Đất chưa bàn giao mà các anh làm như thế bây giờ chỉ nói dừng. Đừng có nói câu chuyện dừng thi công là xong. Nếu người dân không đồng ý thì phải hoàn trả nguyên trạng khu đất mà các anh đã đào xới".
(Bà Hà Thị Anh Thư - Bí thư Huyện ủy Bình Sơn)