Xe máy sẽ phải kiểm định khí thải, người dân thực hiện như thế nào?

Xe máy phải có giấy chứng nhận đăng kiểm khí thải

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ quy định xe máy phải kiểm định khí thải tại các trung tâm đăng kiểm từ đầu 2025 trở đi. Môtô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) phải thực hiện kiểm định khí thải là một trong số nhiều quy định mới được nêu trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ 1/1/2025.

Việc kiểm định khí thải do đăng kiểm viên của các trung tâm đăng kiểm thực hiện. Sau đó, giấy chứng nhận sẽ được cấp cho chủ xe máy khi hoàn tất thủ tục. So với ôtô và xe máy chuyên dùng thì xe máy phổ thông không phải kiểm định an toàn kỹ thuật. Các thông tin về thời hạn, tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như hướng dẫn thực hiện chưa được ban hành trong thời gian này.

Cũng theo luật mới, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải sẽ quy định trình tự, thủ tục cấp mới, cấp lại, tạm đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động cho cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

Xe máy sắp phải kiểm định khí thải.

Đồng thời, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cũng quy định trình tự, thủ tục kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở vật chất kỹ thuật và vị trí cơ sở đăng kiểm xe cơ giới, cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

Theo số liệu của Viện Chiến lược và Phát triển giao thông vận tải (Bộ Giao thông Vận tải), giai đoạn 2005-2022, tăng trưởng xe máy tại nước ta đạt bình quân khoảng 9,1%/năm. Đến nay, số lượng xe máy đã đăng ký trên toàn quốc đạt khoảng 69,2 triệu xe và số xe lưu hành đạt khoảng 45,5 triệu xe. Tại các thành phố lớn, xe máy vẫn là phương tiện giao thông chính, đây cũng là phương tiện phát thải khí thải lớn nhất ra môi trường.

Kết quả từ 3 chương trình đo kiểm khí thải xe mô tô, xe gắn máy tại 3 thành phố là TP Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng cho thấy, xe trên 5 năm đã có xu hướng vượt tiêu chuẩn khí thải hiện hành và xe trên 10 năm có tỷ lệ phát thải rất lớn. Trong khi đó, xe có tuổi đời trên 10 năm tại cả 3 thành phố này đều chiếm tỷ lệ trên 50% tổng số xe mô tô, xe gắn máy trên địa bàn. Cụ thể, ở Hà Nội chiếm 72,58%, tại TPHCM chiếm 68% và tại Đà Nẵng chiếm trên 59%.

Khí thải từ xe cơ giới, mà chủ yếu là mô tô, xe gắn máy đang là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong đô thị. Trong khi đó, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 lại chưa quy định kiểm soát khí thải đối với loại phương tiện này.

TS Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông Vận tải nhìn nhận việc kiểm định khí thải không chỉ giúp giảm ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng sống mà còn nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo dưỡng định kỳ phương tiện để đảm bảo tiêu chuẩn khí thải phù hợp cũng như nâng cao chất lượng an toàn phương tiện, đảm bảo an toàn giao thông.

Cần có ngưỡng khí thải đạt chuẩn

ThS Đinh Trọng Khang, Phó Giám đốc Viện chuyên ngành Môi trường, Viện Khoa học công nghệ Giao thông Vận tải cho biết, kết quả nghiên cứu trong quá trình đo kiểm khí thải xe máy cho thấy nếu người sử dụng xe thực hiện chế độ bảo dưỡng định kỳ theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất thì có thể kiểm soát tốt lượng khí thải, giảm mức tiêu hao nhiên liệu của xe (7%).

Theo khảo sát, một xe máy di chuyển quãng đường trung bình 16,7km/ngày, tương đương với 6.095km/năm, tiêu thụ nhiên liệu trung bình 0,0236 lít/km. Nếu thực hiện bảo dưỡng định kỳ theo khuyến cáo, mức tiêu thụ nhiên liệu bình quân của mỗi xe tiết kiệm được 10,07 lít/năm. Nếu tính trên toàn TP Hà Nội với hơn 6,1 triệu xe máy, lượng nhiên liệu hàng năm tiết kiệm được là gần 62 triệu lít và tổng chi phí nhiên liệu tiết kiệm ước tính hơn 1,8 nghìn tỉ đồng.

Việc kiểm soát khí thải mô tô, xe gắn máy còn giúp giảm 35,55% tổng lượng CO, 40% tổng lượng HC phát thải, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Xe máy là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, tất nhiên lượng khi thải của xe máy không ăn thua gì so với ô tô, nhưng do ở Việt Nam có lượng xe máy nhiều nên cũng có một phần gây ô nhiễm. Việc kiểm tra, đo đạc khí thải xe máy cũng phải được thực hiện kỹ càng, cẩn thận, bảo đảm lợi ích của người dân vì đây là phương tiện chủ yếu, là "cần câu cơm" của nhiều người, nhất là người nghèo

Theo chuyên gia Nguyễn Xuân Thuỷ: Chúng ta cần phải có cơ chế, cách thức làm sao cho hiệu quả, nên chăng phân loại xe chủ yếu là số km đi lại, nếu dựa vào thời hạn mua xe thì không đúng, không công bằng.

Ông Thủy đưa ra ví dụ: "Chiếc xe đã mua mấy chục năm, nhưng không được sử dụng thường xuyên, đi ít, khí thải không vượt mức thì không cần phải kiểm tra, thu hồi. Nếu lấy thời hạn để đo đạc thì mất thời gian, chi phí".

Đồng tình đây là chính sách tốt song theo các chuyên gia, nhà nước cần nghiên cứu quy định một mức độ chất lượng khí thải với xe máy đang sử dụng ở mức nào để có thể chấp nhận được và xe nào chất lượng kém hơn cần có chế độ bảo dưỡng sửa chữa hoặc thay thế động cơ thì sẽ có chất lượng khí thải đạt ngưỡng tốt trong thời gian ngắn hơn. Ngưỡng khí thải cần quy định để không ảnh hưởng đến số lượng phương tiện sửa chữa, bảo dưỡng động cơ, thậm chí có chương trình hỗ trợ, trợ giá nhằm đổi xe máy cũ nát sang xe mới.

Ngoài ra, vấn đề tổ chức trung tâm kiểm định khí thải xe máy cũng cần có giải pháp để làm sao có thể không ảnh hưởng nhiều đến người dân chờ đợi kiểm định xe; cần có cơ sở hành lang pháp lý để quy định cho cơ sở mới nhằm tạo dựng nghề chuyên kiểm định xe gắn máy thì mới làm nhanh và phục vụ tốt nhân dân.