Phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia kiểm soát ô nhiễm không khí giai đoạn 2026-2030

Mục tiêu rõ ràng với trọng tâm là cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn

Kế hoạch đặt ra mục tiêu cụ thể cho giai đoạn 2026 - 2030, với trọng tâm là cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phụ cận. Theo đó:

Hà Nội phấn đấu giảm nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình năm xuống dưới 40 µg/m³ vào năm 2030, tương ứng giảm khoảng 20% so với mức trung bình năm 2024. Tỷ lệ ngày đạt chỉ số chất lượng không khí VN-AQI ở mức “tốt và trung bình” tối thiểu đạt 80%.

Các tỉnh xung quanh Hà Nội như Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình đặt mục tiêu giảm PM2.5 trung bình năm ít nhất 10% so với năm 2024.

TP. Hồ Chí Minh và các đô thị khác cam kết cải thiện chất lượng không khí hàng năm, với mục tiêu tất cả phương tiện công cộng sử dụng năng lượng sạch, thân thiện môi trường vào năm 2030.

100% nguồn phát thải lớn trong các ngành công nghiệp, 100% phương tiện giao thông đường bộ sẽ được kiểm soát theo tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia.

Đồng thời, cả nước phấn đấu có khoảng 1.200 công trình xây dựng xanh, trong đó Hà Nội tối thiểu có 200 công trình, TP. Hồ Chí Minh tối thiểu có 500 công trình.

Theo kế hoạch, sau năm 2030, nồng độ bụi PM2.5 tại Hà Nội sẽ tiếp tục giảm trung bình 5 µg/m³ mỗi giai đoạn 5 năm, hướng tới đạt quy chuẩn quốc gia vào năm 2045; Chất lượng không khí toàn quốc được duy trì ổn định ở mức tốt.

Kế hoạch đặt mục tiêu hình thành và đưa vào vận hành “Hệ thống Cảnh báo, dự báo, kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí Quốc gia”, phục vụ công tác điều phối liên ngành, theo dõi và ứng phó tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.

Có những ngày, nhiều khu vực nội thành Hà Nội "chìm" trong bụi mịn, chỉ số ô nhiễm không khí ở top đầu thế giới. Ảnh minh họa

Nhiệm vụ, giải pháp thực hiện kế hoạch

Quyết định 2530/QĐ‑TTg đưa ra 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu trên, đó là:

1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách liên quan đến kiểm soát ô nhiễm không khí, bao gồm nghị định, thông tư hướng dẫn quản lý khí thải, xử lý vi phạm.

2. Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế trong đo lường, quan trắc và kiểm soát ô nhiễm không khí.

3. Quản lý và kiểm soát nguồn phát thải công nghiệp, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nguồn thải từ giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng và làng nghề.

4. Chuyển đổi giao thông công cộng sang năng lượng sạch, thúc đẩy phương tiện vận tải và xe công nghệ sử dụng năng lượng thân thiện môi trường.

5. Kiểm soát bụi xây dựng và ô nhiễm đô thị, yêu cầu công trường thực hiện biện pháp che chắn, rửa xe, quản lý chất thải; tăng cây xanh và mặt nước.

6. Chấm dứt đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp ngoài trời, hướng tới 100% phụ phẩm được thu gom, tái sử dụng hoặc tái chế.

7. Xây dựng hệ thống quan trắc, cảnh báo và dự báo ô nhiễm, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

8. Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm nghiêm minh các hành vi vượt quy chuẩn phát thải, đốt chất thải, phụ phẩm nông nghiệp.

9. Truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong kiểm soát ô nhiễm không khí.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố. Để triển khai hiệu quả Kế hoạch, Chính phủ sẽ thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí, giúp Thủ tướng chỉ đạo và phối hợp các giải pháp liên ngành, trước mắt tập trung giải quyết ô nhiễm tại vùng Thủ đô.

Kế hoạch hành động lần này đặt mục tiêu rõ ràng với các chỉ số đánh giá cho phép đo lường được, thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe người dân. Việc kết hợp giữa quản lý nguồn phát thải, thay đổi hành vi, áp dụng công nghệ và chuyển đổi phương tiện giao thông cho thấy kế hoạch vừa mang tính kỹ thuật, vừa mang tính xã hội - kinh tế.

Tuy nhiên, việc thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng cũng đối mặt với những thách thức không nhỏ như: nguồn lực đầu tư cho hệ thống quan trắc và phương tiện công cộng xanh còn hạn chế; thói quen đốt rác, rơm rạ của người dân và các làng nghề truyền thống cần được thay đổi thông qua truyền thông và hỗ trợ kỹ thuật; kiểm soát các nguồn phát thải công nghiệp đòi hỏi sự phối hợp liên ngành và sự giám sát chặt chẽ, đặc biệt tại các khu công nghiệp đang phát triển nhanh.

Quyết định 2530/QĐ‑TTg là bước tiến quan trọng trong chiến lược bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Thành công của kế hoạch sẽ góp phần tạo môi trường sống trong lành hơn, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bền vững và nâng cao năng lực quản lý chất lượng không khí tại Việt Nam trong dài hạn.

Hà Thắm