Cực từ trường phía Bắc của Trái đất đang dịch chuyển về phía nước Nga với tốc độ nhanh hơn, khiến các nhà khoa học đau đầu đi tìm nguyên nhân.
Theo CNN, khác với cực Bắc, Nam địa lý, cực từ trường - đóng vai trò căn bản cho hoạt động điều hướng của con người - đang tích cực di chuyển.
Kể từ năm 1831, cực từ phía Bắc đã dần dần di chuyển từ vùng Bắc Cực phía Canada về phía Nga. Nhưng tốc độ di chuyển nhanh chóng của nó về phía Siberia trong những năm gần đây đã buộc các nhà khoa học phải cập nhật mô hình từ trường Trái đất trước một năm so với kế hoạch.
Mô hình này được sử dụng trong hoạt động điều hướng của các tổ chức hàng hải dân sự, NATO cũng như quân đội Anh và Mỹ.
Mô hình từ trường Trái đất phiên bản 2020 dự đoán cực từ trường phía Bắc sẽ tiếp tục di chuyển về phía nước Nga, với tốc độ thấp hơn vào khoảng 39,9 km mỗi năm (trước đây là 54,7 km/năm). Từ khi được phát hiện vào năm 1831, cực từ phía Bắc đã di chuyển được 2.253 km.
Cực từ trường phía Bắc của Trái đất đã di chuyển được 2.253 km từ Canada về phía Nga trong vòng 200 năm qua. Ảnh: NOAA.
Cứ mỗi vài trăm nghìn năm, cực từ trường Trái đất lại đảo chiều, khi đó cực từ phía Bắc sẽ nằm ở vị trí của Nam Cực. Lần gần đây nhất điều đó xảy ra đã là từ 770.000 năm trước.
Trong một nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học phát hiện, lần đảo chiều đó phải mất 22.000 năm mới hoàn tất. Mặc dù có một số ý kiến cho rằng, quá trình đảo cực từ trường Trái đất có thể diễn ra trong thời gian ngắn hơn, trong vòng một đời người, nhưng nghiên cứu mới không ủng hộ quan điểm đó.
Để phát hiện sự đảo chiều diễn ra khi nào, các nhà khoa học sẽ phải khảo sát các mẫu trầm tích đại dương, dòng chảy dung nham và lõi băng ở Nam Cực. Các chi tiết trong các mẫu này cho thấy từ trường Trái đất đã suy yếu, dịch chuyển một phần, ổn định và đảo ngược trong vòng 1 triệu năm.
Từ trường Trái đất đến từ sự tương tác của phần lõi ngoài bằng sắt lỏng và lõi trong rắn của Trái đất. Khi sự đảo cực diễn ra, từ trường mạnh sẽ yếu đi.
Việc nghiên cứu sự hình thành của đá và trầm tích chính là cách để theo dõi những sự thay đổi trong từ trường Trái đất. Dòng dung nham và trầm tích ghi lại trạng thái của từ trường, đánh dấu khi nào chúng được tạo ra.
Vì vậy các nhà địa chất có thể sử dụng các mẫu dung nham và trầm tích như một mảnh ghép để tái tạo lịch sử của từ trường. Lần đảo chiều gần nhất sẽ luôn được thể hiện rõ nhất.
Trên thực tế, quá trình đảo ngược diễn ra trong vòng 4.000 năm, nhưng trước khi điều đó diễn ra, Trái đất đã phải trải qua 18.000 năm từ trường bất ổn, bao gồm 2 lần đảo ngược tạm thời và từng phần.