Hà Nội là địa phương có tiềm năng lớn về nuôi trồng thủy sản, với hơn 30.000ha mặt nước các loại, từ ao, hồ, đầm đến hệ thống sông, hồ tự nhiên. Hiện tại, thành phố có 102 vùng nuôi trồng thủy sản tập trung…với diện tích đang nuôi khoảng 9.828 ha, trong khi diện tích theo quy hoạch lên tới 12.302ha, đây là nguồn lực quan trọng để tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, tình hình sản xuất, nuôi trồng thủy sản từ năm 2021 đến 2025 trên địa bàn thành phố phát triển ổn định, theo hướng quy mô tập trung, người dân đã biết ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên sản lượng nuôi trồng thủy sản ngày càng tăng cao, đem lại hiệu quả kinh tế cho người dân, phát triển kinh tế của địa phương, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm.
Tại các địa phương đã quy hoạch, hình thành các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung.
Giai đoạn 2021 - 2025, có sự tăng mạnh về sản lượng thủy sản nuôi trồng mặc dù diện tích tăng ít (năm 2025 tăng 7,75% về diện tích và 16% về sản lượng nuôi trồng thuỷ sản so với năm 2021). Diện tích nuôi trồng thủy sản được chứng nhận VietGAP còn hiệu lực tính đến tháng 6 năm 2025 là 203,777 ha. Bước đầu đã tạo sản phẩm đạt chứng nhận OCOP bao gồm cá trắm cỏ cắt khúc; cá trôi cắt khúc; cá chép cắt khúc; cá rô phi nguyên con và cá chim trắng thính Vật Lại.
Để phòng ngừa nguy cơ phát sinh dịch bệnh, ảnh hưởng đến môi trường nuôi trồng hằng năm, Chi cục Chăn nuôi, Thủy sản và Thú y đã tiến hành lấy mẫu định kỳ để phân tích tác nhân gây bệnh tại các cơ sở sản xuất giống, nuôi trồng thủy sản thương phẩm trên địa bàn thành phố. Các chỉ tiêu phân tích gồm các bệnh thuộc danh mục các bệnh nguy hiểm, bệnh mới nổi trên thủy sản nuôi được ưu tiên phòng bệnh, khống chế và kiểm soát gồm các bệnh.
Sau khi có kết quả phân tích, Chi cục đã gửi thông báo kết quả giám sát dịch bệnh tới các hộ sản xuất giống thủy sản và vùng nuôi thủy sản được giám sát dịch bệnh, đồng thời cảnh báo mức độ nguy hiểm các bệnh gây ra cho cá giống và cá thương phẩm, đồng thời hướng dẫn các cơ sở nuôi những biện pháp xử lý ao nuôi khi các đối tượng nuôi bị nhiễm bệnh.
Từ năm 2021 đến nay, Chi cục cũng đã phối hợp với chính quyền các địa phương lấy mẫu nước tại các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung trên địa bàn thành phố Hà Nội để phân tích các thông số cơ bản đánh giá chất lượng nước bao gồm: pH, ôxy hoà tan (DO), nhu cầu ôxy hoá học (COD), tổng chất rắn lơ lửng (TSS), N-NH4 (là Amoni (NH4+-N)), N-NO2- (là Nitrit (NO2--N), nhu cầu ôxy sinh hoá (BOD5).
Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh, áp lực nước thải sinh hoạt và sản xuất từ các khu dân cư, làng nghề, cộng với hạ tầng bảo vệ môi trường chưa đồng bộ đang đặt vùng nuôi thủy sản trước nhiều rủi ro. Nhiều khu vực phải lấy nước trực tiếp từ hệ thống sông Nhuệ và các kênh tưới tiêu thủy lợi, trong khi nguồn nước này đã bị tác động bởi nước thải chưa qua xử lý.
Hầu hết các hộ nuôi nhỏ lẻ chưa thực hiện quan trắc chất lượng nước định kỳ, dẫn đến việc xử lý thường mang tính tự phát. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu với nắng nóng kéo dài, mưa lớn bất thường, những hạn chế này càng làm gia tăng rủi ro, khi chỉ một đợt nắng nóng cực đoan hoặc một trận mưa lớn cũng có thể làm thay đổi đột ngột các thông số môi trường, gây thiệt hại kinh tế.
Thành phố đẩy mạnh công tác tập huấn để các hộ nuôi trồng thủy sản nắm bắt được những biện pháp kiểm soát nguy cơ ô nhiễm môi trường từ vùng nuôi.
Nhằm chủ động ứng phó thách thức môi trường, Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 305/KH-UBND để triển khai Quyết định số 911/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn Thủ đô.
Đến năm 2030, Hà Nội đạt được nhiều mục tiêu cụ thể như kiểm soát chặt chẽ nguồn ô nhiễm từ các hoạt động nuôi trồng, chế biến và khai thác thủy sản. Đặc biệt, phấn đấu chấm dứt việc sử dụng các loại hóa chất độc hại trong nuôi trồng, bảo đảm an toàn nguồn nước và ngăn ngừa suy thoái đa dạng sinh học. Thành phố cũng đặt mục tiêu xây dựng hệ thống quan trắc môi trường để tạo cơ sở dữ liệu về môi trường thủy sản, hỗ trợ quản lý hiệu quả và cảnh báo kịp thời. Ngoài ra, 100% cán bộ, công chức và 80% doanh nghiệp, hộ nuôi trồng sẽ được tập huấn về pháp luật bảo vệ môi trường.
Để thực hiện mục tiêu này, Hà Nội xây dựng một loạt nhiệm vụ và giải pháp cụ thể. Trước hết, thành phố sẽ hoàn thiện các cơ chế và chính sách về bảo vệ môi trường, nghiên cứu, bổ sung các chính sách nhằm khuyến khích doanh nghiệp và hộ gia đình áp dụng mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Hoạt động tuyên truyền sẽ được tăng cường để giúp các tổ chức, cá nhân trong ngành thủy sản nhận thức rõ ràng về vai trò tiên quyết của môi trường đối với sự phát triển bền vững. Các hội nghị, hội thảo và tập huấn được diễn ra định kỳ nhằm nâng cao hiểu biết, ý thức cộng đồng.
Đề án tập trung vào việc đánh giá, quản lý nguồn thải từ hoạt động khai thác, nuôi trồng, chế biến thủy sản. Thành phố sẽ đánh giá hiện trạng nguồn thải, đưa ra giải pháp quản lý phù hợp và triển khai các mô hình nuôi trồng hữu cơ, tuần hoàn, tiết kiệm nước, hạn chế xả thải. Đây là những mô hình sản xuất thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ hệ sinh thái thủy sinh.
Hà Nội cũng xây dựng hệ thống quan trắc, cảnh báo môi trường, nhằm hỗ trợ quản lý ngành thủy sản, cập nhật cơ sở dữ liệu quan trắc để phục vụ công tác quản lý và ra quyết định chính xác. Việc kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm ngặt để xử lý các vi phạm như xả thải không đúng quy định hoặc lạm dụng hóa chất.../.
Trần Mạnh