Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, những định hướng chính sách đúng đắn đã bước đầu mang lại các tín hiệu tích cực. Xu hướng xanh hóa sản xuất và tiêu dùng đang lan tỏa, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy chuyển đổi xanh của nền kinh tế. Trong nông nghiệp, mô hình sản xuất truyền thống đang dần chuyển sang nông nghiệp sinh thái, giảm phát thải; nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ cao nhằm kiểm soát ô nhiễm, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
(Ảnh minh họa)
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi xanh vẫn đối diện nhiều thách thức. Đơn cử như thói quen sản xuất, canh tác cũ vẫn phổ biến; tỷ lệ áp dụng các tiêu chuẩn bền vững quốc tế còn thấp... Cơ cấu đầu tư xanh hiện nay chưa cân đối, chủ yếu tập trung vào năng lượng và nông nghiệp, trong khi các lĩnh vực quan trọng khác như quản lý chất thải, bảo tồn đa dạng sinh học hay công nghiệp chuyển đổi vẫn thiếu nguồn lực.
Để thúc đẩy mạnh mẽ hơn tiến trình chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định một số đột phá chiến lược cho giai đoạn tới. Trong đó, trọng tâm là tiếp tục quán triệt quan điểm phát triển kinh tế - xã hội gắn chặt với bảo vệ môi trường; coi chi cho môi trường và chuyển đổi xanh là đầu tư cho phát triển; đẩy mạnh “kinh tế hóa” môi trường thông qua định giá tài nguyên, chi trả dịch vụ hệ sinh thái và sử dụng hiệu quả các công cụ thuế, phí môi trường.
Song song với đó là đột phá về thể chế và chính sách, hoàn thiện các văn bản dưới luật, tháo gỡ rào cản hành chính, tạo hành lang pháp lý cho các thị trường mới như thị trường carbon và tín chỉ đa dạng sinh học. Kinh tế tuần hoàn sẽ tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ, coi chất thải là tài nguyên và được quản lý trên môi trường số, gắn với khuyến khích nghiên cứu, phát triển công nghệ thân thiện môi trường, công nghiệp và dịch vụ môi trường, mua sắm xanh và năng lượng tái tạo. Ngành cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong quản lý tài nguyên, giám sát môi trường, dự báo thiên tai và xử lý chất thải; đồng thời đầu tư hạ tầng phục vụ nông nghiệp sinh thái và kinh tế xanh.
Dưới góc nhìn từ chuyên gia, trong ba thập kỷ qua, mức tiêu thụ nguyên vật liệu ở Việt Nam gia tăng mạnh, kéo theo áp lực lớn về năng lượng, hạ tầng, chất thải rắn, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu dài hạn. Điều này đòi hỏi không chỉ giảm thiểu tác động tiêu cực, mà còn cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa kinh tế tuần hoàn.
Dựa trên kinh nghiệm toàn cầu và tại Việt Nam, cách tiếp cận cần tập trung và thực tiễn, thông qua các mô hình thí điểm để đánh giá rủi ro, cơ hội và lợi ích. Về các ngành có tiềm năng lớn trển khai kinh tế tuần hoàn. Theo các chuyên gia, nông nghiệp và lương thực - thực phẩm là lĩnh vực ưu tiên hàng đầu, đóng góp khoảng 11,6% GDP và 26% việc làm, với sản lượng 100-105 triệu tấn nông sản mỗi năm.
Tiếp theo là ngành năng lượng, đóng góp khoảng 4% GDP và tạo việc làm cho gần 4 triệu lao động. Bên cạnh đó, các ngành nhựa, dệt may, điện tử và đồ uống, vốn chiếm tới 60% lượng chất thải chôn lấp cũng có tiềm năng lớn nếu được chuyển đổi từ mô hình tuyến tính sang tuần hoàn.
Từ thực tế trên, kinh tế tuần hoàn hiện vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ trong nền kinh tế. Tiềm năng còn rộng lớn và trước áp lực tăng trưởng, cần hành động mạnh mẽ hơn để biến kinh tế tuần hoàn thành chiến lược phát triển, kéo dòng vốn đầu tư cho một tương lai tăng trưởng xanh, bền vững và bao trùm…/.
PHẠM DUNG