Tác động của chính sách EPR đến ngành tái chế nhựa tại Việt Nam

Tác động trực tiếp đến ngành tái chế nhựa

Các chính sách về EPR có tác động trực tiếp đến ngành tái chế nhựa của Việt Nam. Việc chuyển hướng dòng chất thải một mặt giúp giảm áp lực môi trường, mặt khác mang lại hiệu quả kinh tế, giúp thay đổi nhận thức trong xã hội, kích thích sự đổi mới.

Chính sách về EPR được thực hiện làm tăng nhu cầu và nguồn lực cho tái chế. EPR đặt ra trách nhiệm pháp lý để các doanh nghiệp phải có trách nhiệm trong công tác thu gom và tái chế rác thải từ sản phẩm của mình, giúp gia tăng nguồn cung nhựa phế liệu và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà tái chế. Đó là một công cụ quan trọng để xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, nơi mà bao bì không còn là rác thải mà trở thành nguồn nguyên liệu đầu vào quý giá cho sản xuất.

Các doanh nghiệp bắt buộc thực hiện EPR sẽ tạo ra nguồn tài chính ổn định thông qua các khoản đóng góp vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, là động lực lớn để thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế còn non trẻ của Việt Nam. Chính sách này khuyến khích đầu tư, nâng cấp công nghệ tái chế, và chuyển đổi các hoạt động tái chế thủ công, gây ô nhiễm sang mô hình hiện đại và bền vững hơn.

Bằng việc yêu cầu xử lý rác thải nhựa, EPR làm giảm thiểu lượng nhựa thải ra môi trường, đặc biệt là môi trường biển. Chính sách này góp phần làm thay đổi tư duy sản xuất và tiêu dùng, khuyến khích các doanh nghiệp và người tiêu dùng có ý thức hơn về vòng đời sản phẩm nhựa và có trách nhiệm hơn với chất thải phát sinh.

Được biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trong quá trình tham mưu xây dựng một Nghị định riêng về EPR nhằm từng bước đưa ngành công nghiệp tái chế vào các định hướng phát triển. Phát biểu tại Hội thảo "Thúc đẩy hoạt động tái chế bao bì đồ uống hiệu quả và bền vững tại Việt Nam" hồi tháng 9 vừa qua, Phó Cục trưởng Cục Môi trường Hồ Kiên Trung cho biết: Ngành tái chế bao bì Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn, nhưng chính sách EPR vẫn cần hoàn thiện. Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ môi trường 2020 sẽ được sửa đổi, bổ sung các quy định về EPR để hoàn thiện khung pháp lý. Bộ cũng đã làm việc với Bộ Tài chính về thuế, phí môi trường đối với sản phẩm bao bì. Từ nay đến giữa năm sau, dự kiến Luật sửa đổi sẽ hoàn thiện các nội dung về tái chế sản phẩm và bao bì.

Dù được xem là chính sách đột phá trong quản lý chất thải, nhưng thực tế triển khai EPR tại Việt Nam vẫn gặp không ít khó khăn khi nhận thức doanh nghiệp chưa đồng đều, nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ về nghĩa vụ và lợi ích của EPR; Hệ thống thu gom và tái chế còn manh mún, thiếu sự liên kết giữa các bên trong chuỗi giá trị bao bì; Việt Nam chưa có chính sách khuyến khích mạnh mẽ thúc đẩy thị trường tái chế tại Việt Nam cũng như cần thêm cơ chế hỗ trợ để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào tái chế.

Để triển khai EPR hiệu quả, các cơ quan cũng kiến nghị nhiều giải pháp như: Thúc đẩy và hỗ trợ ngành công nghiệp sử dụng vật liệu tái chế trong nước; xây dựng điểm thu gom vật liệu tái chế tập trung; trang bị các cơ sở vật chất cần thiết như các thùng rác riêng biệt cho chất thải nguy hại, vật liệu tái chế, và chất thải hữu cơ; có quy định tỉ lệ bắt buộc về nguyên liệu tái chế để sản xuất một số sản phẩm; phát triển các chính sách nhằm thúc đẩy thiết kế bao bì thân thiện với môi trường.