Hôm 6.8, Tổng thống Donald Trump đã ban hành hai sắc lệnh hành pháp với TikTok, WeChat và nói rằng Mỹ phải có hành động tích cực chống lại các nền tảng truyền thông xã hội có trụ sở tại Trung Quốc vì lợi ích an ninh quốc gia.
Cụ thể hơn, viện lý do về "tình trạng khẩn cấp quốc gia liên quan đến công nghệ và chuỗi cung ứng dịch vụ thông tin, liên lạc”, ôngTrump đã ký sắc lệnh cấm mọi giao dịch của Mỹ với ByteDance và Tencent, công ty mẹ của TikTok và WeChat, sau 45 ngày tới. Theo đó, người Mỹ không được thực hiện giao dịch kinh doanh với TikTok và WeChat thuộc Trung Quốc từ sau ngày 20.9.
Động thái này như buộc TikTok và WeChat phải tìm chủ sở hữu mới trong vòng 45 ngày hoặc đóng cửa ở Mỹ. Tổng thống Mỹ tuyên bố hai ứng dụng này mang lại mối lo ngại về an ninh vì công ty mẹ có trụ sở tại Trung Quốc, qua đó dễ bị chính phủ nước này khai thác dữ liệu.
Vẫn còn nhưng câu hỏi về lệnh cấm đó sẽ diễn ra và tác động thế nào với TikTok. Dưới đây là những mối quan tâm chính:
Chính xác thì lệnh của ông Trump là gì?
Lệnh hành pháp của ông Trump tuyên bố rằng các ứng dụng từ Trung Quốc “đe dọa an ninh quốc gia, chính sách đối ngoại và nền kinh tế của Mỹ”. Sau 45 ngày, Mỹ sẽ cấm “bất kỳ giao dịch nào của bất kỳ người nào” với ByteDance, công ty mẹ của TikTok.
Giải thích điều này đơn giản là ngăn các người Mỹ chạy quảng cáo trên nền tảng TikTok. Song theo tờ The Washington Post, một quan chức cấp cao chính quyền Trump đề xuất việc tải xuống ứng dụng sẽ được coi là một giao dịch.
Ông Trump thực sự có thể cấm TikTok?
“Câu trả lời ngắn gọn là không”, Hank Schless, Giám đốc bảo mật của Công ty Lookout (Mỹ) cho biết.
“Sẽ không thể chủ động xóa TikTok khỏi mọi thiết bị ở Mỹ. Với tư cách là nhà cung cấp hệ điều hành, Google, Apple và Microsoft sẽ thực thi lệnh cấm và đảm bảo người dùng xóa TikTok”, Hank Schless chia sẻ.
Dù vậy, Hank Schless nói ba công ty đó có thể sẽ không tuân thủ mệnh lệnh như vậy. Ví dụ, Apple đã thực hiện một cách tiếp cận cứng rắn chống lại việc cho phép chính phủ hoặc cơ quan thực thi pháp luật truy cập vào các thiết bị của mình, trong khi Microsoft đang đàm phán mua lại TikTok.
Theo trang Business Insider, Microsoft đang đàm phán với ByteDance để mua bộ phận TikTok ở Mỹ, Canada, Úc, New Zealand với giá 10 tỉ – 30 tỉ USD.
Apple, Google có thể không tuân theo mệnh lệnh của ông Trump buộc người dùng xóa TikTok khỏi thiết bị.
Ngay cả khi không thể xóa ứng dụng khỏi các thiết bị, chính quyền ông Trump có thể tạo ra môi trường pháp lý thù địch với TikTok dẫn đến thất bại về hoạt động kinh doanh hoặc suy thoái, đủ để cho phép một công ty Mỹ vượt qua nó. Đây là mối đe dọa với TikTok sau khi Facebook trình làng Reels trên Instagram (tính năng nhái TikTok) ở Mỹ.
Điều gì xảy ra với lệnh cấm TikTok ở Ấn Độ?
TikTok đã bị Ấn Độ cấm hôm 29.6 sau cuộc đụng độ ở khu vực biên giới giữa quân đội nước này với Trung Quốc. TikTok không bị buộc xóa khỏi mọi thiết bị vì ByteDance chấp nhận việc gỡ TikTok khỏi các cửa hàng ứng dụng ở Ấn Độ. Không rõ liệu TikTok sẽ ứng phó thế nào với trường hợp ở Mỹ?
Hank Schless cho biết việc xóa ứng dụng khỏi các Google Play Store, App Store có thể gây thêm những tác động tiêu cực, vì tạo ra khoảng trống mà tội phạm mạng có khả năng lấp đầy bằng phần mềm độc hại trông giống TikTok nhưng thu thập thông tin nhạy cảm từ người dùng.
TikTok có thực sự nguy hiểm?
Ý kiến về các vấn đề bảo mật xung quanh TikTok rất khác nhau. Những lời chỉ trích TikTok chủ yếu do ByteDance đặt trụ sở tại Bắc Kinh nên có thể chia sẻ dữ liệu người dùng với Chính phủ Trung Quốc. Ngoài ra còn có ý kiến TikTok thu thập lượng lớn dữ liệu người dùng và ứng dụng này không được mã hóa an toàn.
Theo Hina Shamsi, Giám đốc Dự án An ninh Quốc gia của ACLU (Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ), dù nhiều chuyên gia đều nhận thấy mức độ nguy hiểm trong các hoạt động dữ liệu của TikTok nhưng lệnh cấm này không giải quyết được những lo ngại về quyền riêng tư.
Hina Shamsi khẳng định: “Đây là một hành vi lạm dụng quyền khẩn cấp khác dưới chiêu bài bảo vệ an ninh quốc gia. Việc cấm toàn bộ nền tảng một cách có chọn lọc làm tổn hại đến quyền tự do ngôn luận trực tuyến và không giải quyết được vấn đề rộng hơn là giám sát phi lý của chính phủ, bao gồm cả chính phủ của chúng tôi”.
Chính phủ Hoa Kỳ đã theo dõi đông đảo người Mỹ qua dữ liệu điện thoại họ, phổ biến nhất là qua chương trình của Cơ quan An ninh Quốc gia. Thông tin này đã được tiết lộ bởi Edward Snowden, cựu nhân viên tình báo Mỹ.
Sinh tại thành phố Elizabeth, Bắc Caroline, Mỹ, Edward Snowden là kỹ sư hệ thống máy tính lành nghề, từng làm sĩ quan của Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) và nhà thầu cho Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ (NSA), hiện sống ở Nga theo quy chế tị nạn tạm thời.
Một vài cuộc phân tích cho thấy TikTok không thu thập nhiều dữ liệu hơn đáng kể so với các công ty công nghệ Mỹ, chẳng hạn Facebook.
Người dùng TikTok làm thế nào để vượt qua lệnh cấm?
Các video trên TikTok hướng dẫn cách lách lệnh cấm tiềm năng đã thu hút hàng triệu lượt thích và chia sẻ. Thế nhưng, các chuyên gia bảo mật cho biết một số phương pháp được giới thiệu trong các video đó có thể sẽ không hoạt động.
Nhiều người khẳng định có thể sử dụng mạng riêng ảo (VPN) làm cho thiết bị có vẻ như không còn ở Mỹ. Dẫu vậy, VPN sẽ chỉ có hiệu lực nếu lệnh cấm được thực thi trên cơ sở từng thiết bị thay vì yêu cầu các công ty công nghệ lớn như Google, Apple xóa TikTok khỏi cửa hàng ứng dụng.
Một nam thanh niên hướng dẫn dùng VPN để vượt qua lệnh cấm TikTok.
Hina Shamsi nói: “Nếu lệnh cấm được thực thi bởi chính các nhà cung cấp dịch vụ internet thì ngay cả một giải pháp VPN cũng không hoạt động với người dùng TikTok vì kết nối với các tài nguyên của ứng dụng sẽ bị chặn hoàn toàn. Đây là trường hợp chúng tôi đã thấy ở Ấn Độ sau khi họ cấm ứng dụng".
Dù vậy, một lần nữa các chuyên gia cho rằng ít có khả năng các công ty công nghệ lớn sẽ tuân thủ lệnh như vậy. Nếu thế, người dùng có thể truy cập TikTok bằng cách jailbreak (loại bỏ các rào cản phần mềm được Apple áp đặt trên iOS, tvOS và iPadOS) thiết bị của họ. Ngoài ra, người dùng có thể sửa đổi thiết bị để truy cập các tài nguyên TikTok ngoài những gì được Apple ủy quyền. Song làm như vậy có nguy cơ dẫn đến rủi ro bảo mật khác.
Lệnh cấm có tác động nào khác về lâu dài?
Những người ủng hộ hoạt động phi lợi nhuận và tự do ngôn luận lo ngại về tác động của lệnh cấm như vậy đến việc sửa đổi hiến pháp lần đầu tiên ở Mỹ.
“Những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật với các nền tảng thế này là có thật, nhưng chúng ta nên thận trọng với việc đặt ra tiền lệ có thể cho Tổng thống quyền lực rộng lớn để can thiệp vào quyền truy cập của người Mỹ vào truyền thông”, Jameel Jaffer, Giám đốc điều hành tại Viện Hiệp sĩ Tu chính án Thứ nhất (Knight First Amendment Institute) tại Đại học Columbia, nhận định.
Điểm đáng chú là đối thủ cạnh tranh với TikTok cũng không đồng tình với lệnh cấm. Giám đốc điều hành Facebook, Mark Zuckerberg nói trong một cuộc họp toàn thể với nhân viên hôm 6.8 rằng anh "thực sự lo lắng" rằng lệnh cấm TikTok sẽ "đặt ra một tiền lệ dài hạn thực sự xấu" liên quan đến kiểm duyệt ứng dụng.
Xem thêm: Thuộc sở hữu của Microsoft, TikTok có thể thoát lệnh cấm ở Ấn Độ
CEO ByteDance từng làm ở Microsoft, Trung Quốc sẽ cho mua TikTok, Mỹ lại lo?
Thanh thiếu niên Mỹ bảo vệ TikTok: ‘Hãy để Trung Quốc có dữ liệu của tôi’
‘Vắc xin COVID-19 mạnh nhất bây giờ chính là ý thức’
Facebook xóa sổ 559 tài khoản, fanpage và nhóm liên kết với Đại Kỷ Nguyên
Chính quyền Trump ra 5 biện pháp cứng với công nghệ Trung Quốc tránh bị trộm tài sản trí tuệ
'Ông Trump sẽ hối hận nếu cấm TikTok vì nhiều người dùng ủng hộ đảng Cộng hòa'
Sau Facebook, Twitter gỡ video ông Trump nói trẻ em ‘gần như miễn dịch với COVID-19’
Ngoài cứu chữa bệnh nhân COVID-19, hàng ngàn lọ thuốc Cuba tặng Việt Nam còn trị gì?
Vì sao Microsoft mua TikTok chứ không phải Apple, Facebook, Google: Ai cần ai?
CEO ByteDance: 'Ông Trump muốn diệt TikTok chứ không ép bán cho Microsoft'
Bill Gates: 3 loại thuốc làm giảm đáng kể số người chết vì COVID-19 trước khi có vắc xin
Nhân Hoàng