Được sự hỗ trợ của Dự án FIRST (Bộ KH-CN), Viện Nghiên cứu và Phát triển Lâm nghiệp (IFRAD) – Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã hoàn thiện quy trình nhân giống loài dược liệu Thông đất quý hiếm, có giá trị kinh tế cao trên quy mô công nghiệp phục vụ bảo tồn, khai thác và phát triển bền vững.
Thông đất là một loài quý hiếm, được xếp vào sách đỏ, đang có nguy cơ tuyệt chủng. Trong cây Thông đất có các chất alcaloid như Huperzine A (Hup A), Huperzine B (Hup B), N-methyl-huperzine B, Huperzinine, Lycoporine A, Carina-tumine A... có tác dụng chữa các bệnh Alzheimer, Parkinson, teo não và sa sút trí tuệ.
Theo PGS.TS. Trần Thị Thu Hà (Viện trưởng Viện IFRAD, Giám đốc ban quản lý Tiểu dự án FIRST – IFRAD), IFRAD đã xác định đúng loài được 10 xuất xứ Thông đất thông qua đặc điểm hình thái và ứng dụng chỉ thị sinh học phân tử, lựa chọn được 3 xuất xứ Thông đất có hàm lượng Huperzine A cao nhất, đăng ký được 11 đoạn trình tự gen trên ngân hàng gen quốc tế và đăng ký bản quyền trình tự gen.
Hiện IFRAD đã làm chủ được công nghệ sử dụng các chỉ thị sinh học phân tử xác định đúng loài Thông đất từ các xuất xứ thu thập khác nhau; phân tích hoạt chất dược liệu để xác định được những xuất xứ có hàm lượng dược liệu cao, xây dựng được vườn giống gốc phục vụ cho nhân giống loài cây dược liệu Thông đất sinh trưởng và phát triển tốt, sạch bệnh cung cấp nguồn vật liệu cho nhân giống; bảo hộ được giống Thông đất TN- 10.
Đặc biệt, IFRAD đã hoàn thiện quy trình nhân giống vô tính loài dược liệu Thông đất như nhân giống nuôi cấy mô tế bào (in vitro), nhân giống giâm hom (in vivo) trên quy mô công nghiệp phục vụ bảo tồn, khai thác và phát triển bền vững; xây dựng được 2 bộ tiêu chuẩn cơ sở cây giống Thông đất có nguồn gốc nuôi cấy mô tế bào và giâm hom…
Ngoài ra, Tiểu Dự án đã sản xuất thử nghiệm thành công 70.000 cây giống Thông đất bằng phương pháp nhân giống vô tính in vitro và giâm hom. Tất cả cây giống đều sinh trưởng phát triển tốt; đạt tiêu chuẩn cây giống cơ sở, không sâu bệnh. Ban quản lý tiểu dự án FIRST-IFRAD đã phối hợp cung cấp 50.000 cây giống Thông đất cho doanh nghiệp KH-CN - Công ty Cổ phần phát triển Nông lâm nghiêp và Môi trường Việt Nam để phối hợp trồng, nghiên cứu sản xuất.
TS.Trần Quốc Thắng (nguyên Thứ trưởng Bộ KH-CN, Trưởng Ban Giám sát Dự án FIRST) nhận định nhóm thực hiện tiểu dự án đã có cách tiếp cận rất mới, đặc biệt trong lựa chọn đối tượng nghiên cứu. TS Trần Quốc Thắng mong rằng đây sẽ là bước tạo đà thuận lợi cho IFRAD để tiếp tục phát triển bền vững nguồn dược liệu quý cũng như tạo sự liên kết với doanh nghiệp, nông dân; tăng giá trị dược liệu của sản phẩm Thông đất và thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm thời gian tới.
Thu Anh