Tăng cường nguồn lực bảo vệ môi trường với trọng tâm đầu tư xử lý chất thải rắn sinh hoạt

Nhờ nguồn lực xã hội hóa tỉnh đã từng bước giải được bài toán về kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường (BVMT); đáng kể nhất là chuyển biến nhận thức về trách nhiệm chung tay BVMT của các cấp, các ngành, đơn vị, doanh nghiệp và cả cộng đồng. Để nâng cao hiệu quả huy động nguồn vốn xã hội hoá cho công tác này, tỉnh tăng cường phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho địa phương trong việc chỉ đạo, tuyên truyền, vận động xã hội hóa nguồn vốn đầu tư cho BVMT.

Bố trí kinh phí từ ngân sách cho sự nghiệp môi trường

Việc phân bổ và sử dụng ngân sách nhà nước đã được thực hiện nghiêm túc, đúng theo danh mục chi đã được phê duyệt, đảm bảo tuân thủ quy định tối thiểu 1% tổng chi ngân sách địa phương dành cho lĩnh vực bảo vệ môi trường. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính quyền các cấp trong việc nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Đảm bảo tỷ lệ chi ngân sách hợp lý cho môi trường đã tạo điều kiện thuận lợi để triển khai hiệu quả các chương trình, dự án xử lý chất thải, kiểm soát ô nhiễm và phục hồi hệ sinh thái tại các đô thị, khu công nghiệp và khu dân cư tập trung những nơi chịu áp lực lớn từ quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng.

Giai đoạn 2022 - 2024, tỉnh bố trí tổng kinh phí hơn 478,4 tỉ đồng từ ngân sách nhà nước cho sự nghiệp môi trường. Cụ thể, năm 2022 bố trí gần 156 tỉ đồng, năm 2023 gần 165 tỉ đồng và năm 2024 khoảng 158 tỉ đồng. Nguồn vốn này tập trung cho các hoạt động như thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn, đầu tư hạ tầng môi trường và hỗ trợ các địa phương trong công tác quản lý chất thải.

Công tác thu gom vận chuyển rác thải. Ảnh minh họa

Bên cạnh ngân sách chi thường xuyên, tỉnh còn thành lập Quỹ BVMT với vốn điều lệ ban đầu 10 tỉ đồng được phân bổ từ nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường. Hàng năm, quỹ này được bổ sung từ nhiều nguồn hợp pháp như phí BVMT đối với nước thải, khí thải, hoạt động khai thác khoáng sản; các khoản viện trợ, tài trợ, đóng góp tự nguyện từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; các khoản bồi thường thiệt hại về môi trường và các nguồn khác theo quy định pháp luật.

Hiện tại, các công trình vay vốn ưu đãi từ Quỹ BVMT đã hoàn thành và đưa vào hoạt động, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong công tác BVMT trên địa bàn tỉnh. Kết thúc thời gian vay vốn, chủ đầu tư hoàn trả vốn vay đúng thời hạn, không có tình trạng nợ xấu tại Quỹ BVMT.

Không chỉ giới hạn ở việc hỗ trợ kỹ thuật hay cấp phát ngân sách, Quỹ còn tích cực triển khai các hoạt động cho vay với lãi suất ưu đãi, nhằm khuyến khích và thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào những dự án thân thiện với môi trường. Đây được xem là một giải pháp tài chính hiệu quả, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Để đảm bảo nguồn vốn được sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng và mang lại hiệu quả thiết thực, Quỹ đặc biệt chú trọng công tác kiểm tra, giám sát. Việc theo dõi tiến độ thực hiện các công trình vay vốn được thực hiện chặt chẽ theo từng giai đoạn giải ngân, gắn liền với tình hình sản xuất, kinh doanh thực tế của khách hàng. Qua đó, hạn chế tối đa tình trạng sử dụng sai mục đích hoặc kém hiệu quả trong quá trình triển khai dự án.

Bên cạnh đó Quỹ còn thực hiện chức năng tiếp nhận và quản lý ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường đối với các hoạt động khai thác khoáng sản; đồng thời đảm nhiệm ký quỹ bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu và xử lý chất thải chôn lấp. Tính đến nay, Quỹ đang tiếp nhận và quản lý ký quỹ của 82 dự án khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh, với tổng số tiền ký quỹ đạt trên 30 tỷ đồng. Hàng năm, công tác theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ ký quỹ luôn được duy trì thường xuyên, đồng thời kiên quyết đề xuất xử lý nghiêm các hành vi vi phạm như chậm nộp hoặc không thực hiện ký quỹ theo quy định pháp luật.

Thúc đẩy xã hội hóa trong bảo vệ môi trường – Giải pháp bền vững cho ngân sách công

Nhằm tăng cường huy động nguồn lực ngoài ngân sách, tỉnh đã và đang tích cực đẩy mạnh thu hút đầu tư theo hình thức xã hội hóa, đặc biệt trong lĩnh vực xử lý chất thải rắn và rác thải sinh hoạt. Ưu tiên được dành cho các dự án ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường, nhằm nâng cao hiệu quả xử lý và giảm thiểu tác động tiêu cực đến cộng đồng. Đây được xem là hướng đi tất yếu, vừa góp phần giảm gánh nặng tài chính cho ngân sách, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế xanh.

Hiện nay, nhiều dự án trọng điểm đã và đang được triển khai trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, Nhà máy xử lý rác tại xã Tân Đông, huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An (sau sáp nhập là xã Tân Tây, tỉnh Tây Ninh) do Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Tâm Sinh Nghĩa làm chủ đầu tư đã được đưa vào vận hành, góp phần giải quyết hiệu quả lượng rác thải sinh hoạt trong khu vực.

Khu Công nghệ Môi trường Xanh tại xã Tân Thành, huyện Thủ Thừa (sau sáp nhập là xã Thủ Thừa, tỉnh Tây Ninh) do Công ty TNHH Xử lý Chất thải Việt Nam đầu tư, hiện đang được rà soát lại về quy mô và hoàn tất các thủ tục pháp lý trước khi triển khai.

Trong khi đó, Nhà máy xử lý chất thải rắn bằng công nghệ đốt phát điện, công suất 300 tấn/ngày, tại xã Tân Đông, huyện Thạnh Hóa do Công ty TNHH Năng lượng Trí Việt đầu tư, dự kiến sẽ hình thành một cụm xử lý chất thải hiện đại, tạo lợi thế về quy mô và công nghệ.

Bên cạnh đó, dự án nâng cấp Nhà máy xử lý rác Thạnh Hóa (sau sáp nhập thuộc tỉnh Tây Ninh) đang được triển khai với mục tiêu chuyển đổi từ công nghệ đốt rác truyền thống sang công nghệ đốt phát điện, đồng thời nâng công suất xử lý từ 300 tấn/ngày lên 500 tấn/ngày.

Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt và công nghiệp bằng công nghệ đốt phát điện, công suất 200 tấn/ngày, do Công ty Cổ phần Công nghệ Môi trường Tây Ninh đầu tư, đặt tại xã Tân Hưng, huyện Tân Châu (sau sáp nhập là xã Tân Phú, tỉnh Tây Ninh).

Những công trình này không chỉ góp phần xử lý hiệu quả lượng chất thải phát sinh, mà còn tạo việc làm cho người lao động, đóng góp vào ngân sách và nâng cao ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường sống.

Mặc dù đã đạt được những kết quả quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong thu hút đầu tư xã hội hóa, nhưng thực tế cho thấy lĩnh vực này vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Đáng chú ý, việc đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư chưa thực sự mạnh mẽ, cơ cấu đầu tư vẫn thiếu cân đối; tỷ lệ thu hút các dự án có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực môi trường còn thấp. Nhiều dự án môi trường quy mô lớn vẫn chủ yếu phụ thuộc vào nguồn ngân sách địa phương, trong khi nguồn lực công ngày càng hạn hẹp. Điều này phần nào ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các công trình xử lý chất thải cũng như việc ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động bảo vệ môi trường.

Để khắc phục những tồn tại nêu trên, trong thời gian tới, tỉnh xác định tiếp tục đẩy mạnh tìm kiếm các giải pháp mở rộng và đa dạng hóa nguồn lực đầu tư. Cùng với đó, tỉnh sẽ tăng cường hợp tác công tư, cải cách thủ tục hành chính, tạo dựng môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, qua đó thu hút hiệu quả hơn các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia vào lĩnh vực môi trường. Đồng thời, công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát các hoạt động bảo vệ môi trường tại các khu, cụm công nghiệp cũng sẽ được tăng cường nhằm bảo đảm sự phát triển kinh tế đi đôi với việc giữ gìn tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống.

Với những nỗ lực toàn diện trong việc đa dạng hóa nguồn lực, đẩy mạnh xã hội hóa và áp dụng công nghệ hiện đại vào công tác bảo vệ môi trường, Tây Ninh đang dần khẳng định vai trò là một trong những địa phương đi đầu trong xây dựng mô hình phát triển bền vững, thân thiện với môi trường. Không chỉ giải quyết bài toán rác thải, tỉnh còn đang kiến tạo một nền tảng vững chắc để chuyển mình theo hướng kinh tế xanh - kinh tế tuần hoàn.