Sơn La: Chú trọng công tác bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp

Tỉnh Sơn La luôn chú trọng đẩy mạnh công tác bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp, coi đây là yếu tố trọng tâm để phát triển bền vững. Chính quyền các cấp đã tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân chuyển đổi sang các mô hình canh tác an toàn, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học, thay thế bằng các sản phẩm hữu cơ, thân thiện môi trường.

Nhiều địa phương đã triển khai mô hình nông nghiệp tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất phân bón, thức ăn chăn nuôi, vừa tiết kiệm chi phí vừa giảm ô nhiễm. Cùng với đó, công tác thu gom, xử lý rác thải nông nghiệp, bao bì thuốc trừ sâu được chú trọng, góp phần giữ sạch cảnh quan nông thôn xanh sạch đẹp.

Theo thống kê, Sơn La có hơn 320.000 ha đất nông nghiệp, mỗi năm nông dân sử dụng khoảng 300 tấn thuốc bảo vệ thực vật, đồng nghĩa với việc sẽ có 35-40 tấn vỏ bao bì thải ra môi trường.

Hướng tới nông nghiệp xanh, tỉnh đã triển khai Đề án Quản lý, thu gom, tiêu hủy bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, xây dựng bể chứa và từng bước thay đổi thói quen sản xuất, hướng đến phát triển bền vững.

Theo lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Sơn La, 8 năm qua, Chi cục làm tốt công tác tham mưu cho Sở Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh ban hành các đề án liên quan.

Triển khai hiệu quả nhiệm vụ tổ chức tuyên truyền, tập huấn về quản lý và thu gom; rà soát, đề xuất số lượng bể chứa và việc tổ chức thu gom, vận chuyển và tiêu hủy bao gói thuốc BVTV. Từ năm 2018 đến nay, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, thu hút gần 10.000 lượt nông dân tham gia; triển khai chương trình “Đổi vỏ bao gói thuốc BVTV lấy thực phẩm” tại nhiều xã, tạo sức lan tỏa trong việc thu gom, tiêu hủy bao gói thuốc.

Người dân thu gom bao, gói thuốc BVTV. (Ảnh: CT).

Tỉnh đã huy động nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia và xã hội hóa xây hơn 5.500 bể chứa, kho chứa bao gói; thu gom, tiêu hủy trên 155 tấn bao gói thuốc BVTV, góp phần bảo vệ đất, nước và sức khỏe cộng đồng. Ngoài ra, tại nhiều tổ, bản đưa nguyên tắc sử dụng thuốc, thu gom vỏ bao thuốc BVTV vào hương ước, quy ước và được hầu hết nhân dân tuân thủ, chấp hành, tạo thói quen thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng.

Đặc biệt, tại vùng trồng VietGAP sản phẩm an toàn, tuân thủ nghiêm ngặt, tạo được phong trào rộng rãi tại nhiều địa phương, hướng đến không sử dụng thuốc trừ cỏ tại các khu vực đầu nguồn nước.

Đáng chú ý, tại các xã Yên Châu, Chiềng Hặc, Phiêng Khoài, Yên Sơn và Lóng Phiêng có tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp trên 33.000 ha, tương ứng phát sinh 4-5 tấn vỏ bao thuốc BVTV thải ra môi trường hằng năm. Đại diện Trạm Kỹ thuật nông nghiệp khu vực VIII, cho biết: Trạm được UBND huyện Yên Châu (cũ) giao nhiệm vụ thu gom, tiêu hủy bao gói thuốc BVTV năm 2024.

Từ khi triển khai nhiệm vụ này, tình trạng vứt bỏ bừa bãi vỏ bao bì xuống kênh mương, bờ ruộng đã chấm dứt. Người dân chủ động phân loại, mang bao gói sau sử dụng đến các bể chứa. Đến nay, 523 bể được lắp đặt tại khu sản xuất, với tổng lượng bao gói thu hồi khoảng 40 tấn.

Cùng với đó, tại các phường Chiềng An, Chiềng Sinh và Chiềng Cơi, mặc dù diện tích sản xuất nông nghiệp không lớn, nhưng do tiếp giáp với khu dân cư nên việc thu gom, tiêu hủy bao gói thuốc BVTV được ưu tiên đặc biệt.

Hiện tại, các phường đã lắp đặt 272 bể chứa. Nhờ vậy, từ đầu năm đến nay, có khoảng 600 kg bao gói thuốc BVTV được thu gom, bàn giao cho Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật xử lý, góp phần giảm thiểu ô nhiễm trong khu vực sinh sống của người dân. Theo chia sẻ của nông dân phường Chiềng Sinh, tại khu sản xuất của gia đình đều có bể chứa vỏ bao thuốc BVTV, vì vậy, gần 10 năm nay người dân đã bỏ thói quen vứt bừa bãi vỏ bao thuốc ra môi trường.

Thay vào đó, họ chủ động thu gom về các bể chứa này, góp phần bảo vệ đồng ruộng, vừa giữ gìn môi trường chung. Hằng năm, việc thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV mới đạt khoảng 50% so với thực tế.

Trong mô hình chính quyền 2 cấp, Chi cục Trồng trọt và BVTV đang tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường trình UBND tỉnh ban hành đề án thực hiện giai đoạn 2026-2030, tập trung hoàn thiện hệ thống bể chứa tại khu canh tác, bảo đảm lưu giữ an toàn rác thải nguy hại;

Đồng thời, xây dựng cơ chế ổn định hoạt động thu gom tại cấp xã, phường, thay thế hình thức huy động tự phát bằng mô hình có nguồn lực, ngân sách rõ ràng nhằm giữ gìn môi trường sinh thái trong lành, góp phần nâng cao chất lượng sản xuất, đời sống nông dân, hướng tới phát triển nông nghiệp xanh, an toàn và hiệu quả.

Tỉnh Sơn La đã nghiêm túc, đẩy mạnh triển khai thực hiện Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày 16/5/2016 về hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng quy định cứ 3 ha đất canh tác cây trồng hằng năm hoặc 10 ha đất canh tác cây trồng lâu năm có sử dụng thuốc BVTV phải có 1 bể chứa bao bì thuốc BVTV.

Trước đó, năm 2017, tỉnh Sơn La đã thí điểm quản lý, thu gom và tiêu hủy bao gói thuốc BVTV tại xã Chiềng Đen, nay là phường Chiềng An). Từ 2018 đến nay, tỉnh còn ban hành nhiều kế hoạch, đề án nhằm nâng cao hiệu quả.

Tỉnh đặt mục tiêu đến 2025 thu gom ít nhất 70% bao gói từ hộ gia đình, cá nhân, HTX; 100% bao gói từ doanh nghiệp sản xuất nông, lâm nghiệp; 100% tổ, bản, tiểu khu, HTX và vùng canh tác tập trung có bể chứa; hoàn thiện 100% khu lưu chứa, trung chuyển chất thải đáp ứng nhu cầu thu gom.

Có thể thấy, việc chú trọng bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp đã và đang tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của nông dân Sơn La. Những mô hình canh tác hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn nâng cao giá trị kinh tế, đảm bảo an toàn thực phẩm và hướng tới phát triển bền vững. Đặc biệt, sự đồng hành của chính quyền các cấp trong việc hỗ trợ kỹ thuật, khuyến khích ứng dụng công nghệ cao, xử lý rác thải nông nghiệp như bao, gói thuốc BVTV đã góp phần xây dựng hình ảnh một nền nông nghiệp thân thiện với môi trường.

Đây chính là hướng đi đúng đắn, thể hiện tầm nhìn dài hạn, góp phần khẳng định vị thế của Sơn La là một trong những địa phương đi đầu trong phát triển nông nghiệp sinh thái, an toàn, hài hòa giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường.

Kim Oanh