Thời gian qua, các mô hình kinh tế tập thể đang tạo nên những chuyển biến rõ rệt tại vùng nông thôn Lào Cai, góp phần khẳng định hướng đi đúng đắn trong phát triển kinh tế địa phương. Với sự hỗ trợ từ chính quyền, nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác được thành lập, hoạt động theo mô hình mới, gắn kết chặt chẽ giữa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Nhờ đó, nhiều sản phẩm nông nghiệp chủ lực của Lào Cai như chè, quế, dược liệu, rau an toàn… không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng mà còn xây dựng được thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ. Các hợp tác xã còn trở thành cầu nối quan trọng trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, giúp nông dân thay đổi tập quán canh tác, giảm chi phí, tăng hiệu quả kinh tế.
Đại diện Liên minh Hợp tác xã tỉnh Lào Cai, cho biết: Những năm gần đây, khu vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các hợp tác xã của tỉnh đã có những chuyển biến tích cực, đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế chung, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm. Cụ thể, tính đến hết tháng 8/2025, toàn tỉnh có 1.429 hợp tác xã đang hoạt động trên các lĩnh vực, từ nông nghiệp, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp đến thương mại, dịch vụ, vận tải...
Trong đó, lĩnh vực nông - lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng cao nhất với khoảng 60% tổng số hợp tác xã. Hiện có khoảng 63% số hợp tác xã đang hoạt động trên địa bàn tỉnh được xếp loại tốt và khá. Một trong những dấu ấn đậm nét nhất của khu vực kinh tế tập thể tỉnh Lào Cai chính là vai trò dẫn dắt trong Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP).
Toàn tỉnh Lào Cai hiện có 605 sản phẩm OCOP, thì có tới 297 sản phẩm (chiếm 49,1%) là của các mô hình kinh tế tập thể. Trong đó, hợp tác xã và tổ hợp tác đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và nâng tầm giá trị nông sản địa phương. Vai trò này thể hiện qua việc tập hợp, liên kết nông dân để hình thành các vùng nguyên liệu tập trung, ổn định.
Các hợp tác xã đi đầu trong ứng dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật canh tác tiên tiến và các quy trình sản xuất an toàn như VietGAP, hữu cơ, truy xuất nguồn gốc. Nhờ có hợp tác xã, các sản phẩm địa phương được chuẩn hóa về chất lượng, bao bì, mẫu mã , thúc đẩy hình thành các chuỗi giá trị bền vững và phát triển du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP.
Đặc biệt, hằng năm, Liên minh Hợp tác xã tỉnh hỗ trợ hàng trăm lượt sản phẩm OCOP và sản phẩm thế mạnh tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh. Nhờ đó, nhiều sản phẩm đặc trưng như: chè, măng, tinh dầu quế, thủy sản... đã ký kết được các hợp đồng dài hạn, tiêu thụ ổn định trong các siêu thị và chuỗi cửa hàng. Để đạt được những kết quả trên, không thể không kể đến vai trò hỗ trợ, tư vấn và định hướng của Liên minh Hợp tác xã tỉnh.
Liên minh Hợp tác xã tỉnh đang quản lý 3 nguồn quỹ hỗ trợ, bao gồm: Quỹ Hỗ trợ phát triển hợp tác xã tỉnh, Quỹ Hỗ trợ phát triển hợp tác xã Việt Nam và Quỹ quốc gia giải quyết việc làm. Hiện, có trên 90 đơn vị đang vay vốn từ các quỹ này với tổng vốn vay quay vòng đạt gần 95 tỷ đồng. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cũng được chú trọng.
Công tác tư vấn xây dựng dự án đầu tư, phát triển sản phẩm OCOP và xây dựng mô hình sản xuất gắn với chuỗi giá trị được thực hiện thường xuyên. Bên cạnh những kết quả tích cực, khu vực kinh tế tập thể của tỉnh Lào Cai vẫn đang gặp một số tồn tại hạn chế.
Đó là trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý trong hợp tác xã còn hạn chế; quy mô hợp tác xã còn nhỏ lẻ, năng lực sản xuất, chế biến còn hạn chế; vốn điều lệ thấp nên khó tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng... Để giải quyết các vấn đề này và đón đầu xu hướng, chuyển đổi số đang được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm.
Toàn tỉnh Thái Nguyên có nhiều vùng canh tác chè đạt chuẩn OCOP với chất lượng ổn định. (Ảnh: TT).
Liên minh Hợp tác xã tỉnh đã và đang đẩy mạnh tập huấn cho các hợp tác xã về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử, đưa sản phẩm lên các sàn như: Lazada, TikTok, Voso. Nhiều hợp tác xã du lịch đã được hỗ trợ xây dựng website, ứng dụng đặt phòng, và video quảng bá sản phẩm trên các kênh truyền thông số. Những hoạt động này sẽ được đẩy mạnh hơn nữa thông qua Dự án “Thúc đẩy khả năng chống chịu, bao trùm và chuyển đổi sáng tạo của các doanh nghiệp vừa và nhỏ” (SPRINT) do Bộ Các vấn đề toàn cầu Canada tài trợ, mà Liên minh Hợp tác xã tỉnh được giao làm chủ dự án.
Để thúc đẩy các mô hình kinh tế tập thể cũng như nâng cao chất lượng nông sản OCOP, Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh Lào Cai ban hành Kế hoạch số 34/KH-HDĐG tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP năm 2025 để đánh giá, chọn lọc các sản phẩm 3 sao, 4 sao cấp tỉnh đảm bảo chất lượng đáp ứng yêu cầu Bộ tiêu chí đánh giá OCOP (Quyết định 148/QĐ-TTg ngày 24/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ). Đồng thời, lựa chọn các sản phẩm đạt thứ hạng OCOP cấp tỉnh tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hỗ trợ các sản phẩm chưa đạt OCOP cấp tỉnh tiếp tục hoàn thiện và nâng cấp sản phẩm.
Thông qua đó khuyến khích các chủ thể (doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, cơ sở kinh doanh) tham gia chương trình OCOP tập trung đổi mới, sáng tạo, nâng cấp, hoàn thiện các sản phẩm đảm bảo các quy định theo Bộ tiêu chí đánh giá OCOP. Từng bước chuẩn hóa và nâng cao chất lượng các sản phẩm đảm bảo theo tiêu chuẩn Quốc gia và Quốc tế, tiến tới tham gia Chương trình OCOP cấp quốc gia (5 sao).
Kinh tế tập thể đã và đang góp phần tạo thêm việc làm ổn định, nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ nông dân, từ đó cải thiện đời sống và giảm nghèo bền vững. Những kết quả đạt được cho thấy kinh tế tập thể không chỉ là động lực phát triển kinh tế nông thôn mà còn là nền tảng quan trọng để Lào Cai thực hiện thành công mục tiêu tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững.
Thuỳ Chi