Hà Nội thúc đẩy du lịch xanh từ chính sách đến sản phẩm

Các tour làng nghề, mô hình nông nghiệp sinh thái, không gian văn hóa truyền thống ở Hà Nội thu hút du khách. Ảnh: VGP/Hạnh Phúc

"Xanh hóa" từ những điều nhỏ nhất

Mỗi ngày, Hà Nội phát sinh hơn 1.400 tấn rác thải nhựa. Con số khổng lồ này buộc ngành du lịch Thủ đô phải thay đổi cách vận hành. Sự thay đổi bắt đầu từ những vật dụng tưởng chừng nhỏ nhặt như bàn chải đánh răng, dao cạo râu, túi ni-lông hay gói nhỏ dầu gội, sữa tắm trong khách sạn.

Theo lộ trình, từ năm 2026, các cơ sở lưu trú và điểm du lịch sẽ không được phép sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần. Tiếp đó là lệnh cấm túi ni-lông miễn phí tại chợ, cửa hàng tiện lợi; đến năm 2031, Hà Nội dừng hẳn sản xuất và nhập khẩu nhựa dùng một lần cũng như sản phẩm chứa vi nhựa.

Giới chuyên môn đánh giá, đây là bước đi mang tính cách mạng. Ông Vũ Quốc Trí - Tổng thư ký Hiệp hội Du lịch Việt Nam nhận định: "Chuyển đổi xanh không chỉ là xu hướng mà là con đường tất yếu. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất nằm ở nguồn lực tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, vốn chiếm phần lớn trong ngành du lịch Hà Nội". Ông đề xuất cần sớm có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng xanh và hỗ trợ truyền thông để tạo động lực cho doanh nghiệp chuyển mình.

Bức tranh toàn cầu cũng ủng hộ xu thế này. Báo cáo "Sustainable Tourism Global Report" của Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc cho thấy, có tới 75% du khách quốc tế sẵn sàng trả thêm chi phí cho dịch vụ thân thiện môi trường. Điều đó chứng minh, hướng đi của Hà Nội hoàn toàn phù hợp với nhu cầu thị trường.

Không chỉ dừng ở khách sạn, lộ trình xanh còn mở rộng sang các quán cà phê, nhà hàng, cửa hàng đồ uống trong khu vực Vành đai 1 từ cuối năm nay. Việc thí điểm này vừa giảm rác thải nhựa, vừa nâng tầm hình ảnh Hà Nội: một thành phố hiện đại, nhân văn, tôn trọng tự nhiên.

Du lịch cộng đồng ở Ba Vì. Ảnh: VGP/Minh Anh

Hà Nội không chỉ thay đổi trong hạ tầng và vật dụng mà còn xây dựng hệ sinh thái du lịch xanh: điểm đến, sản phẩm, cộng đồng và truyền thông đồng bộ. Đơn cử, Ba Vì - vùng núi phía Tây Hà Nội, đang nổi lên như một điểm sáng. Được mệnh danh là "lá phổi xanh" của Thủ đô, nơi đây có rừng nguyên sinh, khí hậu ôn hòa, văn hóa bản địa giàu bản sắc. Ngành du lịch Hà Nội đã triển khai các mô hình như: du lịch cộng đồng với người Dao ở bản Miền; tắm lá thuốc, nghỉ dưỡng wellness, trekking kết hợp văn hóa tâm linh tại đền Thượng; tham quan khu di tích K9... Nếu được đầu tư bài bản, Ba Vì có thể định vị thành điểm đến chữa lành tiêu biểu của miền Bắc.

Mới đây, UBND TP. Hà Nội cũng đã ghi nhận, đánh giá cao Sở Du lịch Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội và các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan đã chủ động phối hợp triển khai xây dựng Đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn. Nếu Đồ án này được thông qua và triển khai, Hương Sơn sẽ được "chắp cánh" để xanh hơn, phát triển văn hóa và du lịch bền vững hơn.

Trong nội đô, các sản phẩm xanh cũng được chú trọng. Tour xe điện khám phá 28 tuyến phố cổ của Công ty Đồng Xuân, tour đi bộ kiến trúc Pháp, tour xe đạp tới Cổ Loa, Bát Tràng, Thăng Long tứ trấn… do Hanoitourist tổ chức đang thu hút đông đảo du khách. Đặc biệt, phường Hoàn Kiếm đã triển khai du lịch không khói thuốc tại 30 di tích, tạo không gian thân thiện và sạch đẹp.

Bà Thái Thị Thanh Lan, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Du lịch Thủ đô (Captour) đánh giá: "Hà Nội đang đi đúng hướng khi vừa phát triển sản phẩm xanh, vừa nâng cao tiêu chuẩn phục vụ. Điều quan trọng là phải kết nối, truyền thông và đào tạo để chính người dân trở thành đại sứ kể chuyện về quê hương mình".

Thực tế, Hà Nội đã tổ chức nhiều lớp tập huấn về ứng xử văn minh, phân loại rác, hạn chế túi ni-lông, không buôn bán động vật hoang dã. Ngành du lịch cũng đang hoàn thiện bộ tiêu chí du lịch xanh với các yêu cầu về tiết kiệm năng lượng, bảo vệ đa dạng sinh học, đóng góp cho cộng đồng. Đây sẽ là căn cứ đánh giá, hỗ trợ các điểm đến trong quá trình chuyển đổi.

Theo Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang, những mô hình như du lịch sinh thái Hương Sơn đã cho thấy hiệu quả rõ rệt: lượng khách phân bổ đều quanh năm, doanh thu du lịch và dịch vụ chiếm gần 35% cơ cấu kinh tế địa phương.

Khu du lịch Hương Sơn được định hướng đầu tư tôn tạo để xanh hơn, phát triển văn hóa và du lịch bền vững hơn. Ảnh: VGP/Hạnh Phúc

Hà Nội - Điểm đến du lịch bền vững

Nỗ lực xanh hóa của Hà Nội không chỉ dừng ở chính sách và sản phẩm, mà còn được quốc tế ghi nhận. Tại Đại hội đồng Tổ chức Xúc tiến Du lịch các thành phố Toàn cầu (TPO) lần thứ 12 diễn ra ở TP. Hồ Chí Minh hồi đầu tháng 9, Hà Nội vinh dự nhận giải thưởng "Du lịch bền vững" 2025.

Giải thưởng này là sự khẳng định cho chuỗi sáng kiến mà Hà Nội triển khai nhiều năm qua: khuyến khích cơ sở lưu trú, nhà hàng hạn chế đồ nhựa; phát triển mô hình du lịch sinh thái, cộng đồng; lắp đặt thùng rác phân loại, biển báo môi trường tại di tích; tổ chức chương trình "Chủ nhật xanh" để nâng cao nhận thức cộng đồng.

Nhiều khách sạn, homestay tại Hà Nội đã đạt chứng nhận "du lịch xanh" theo tiêu chuẩn quốc tế, góp phần giảm tiêu hao năng lượng, giảm phát thải carbon. Nhiều lễ hội, sự kiện văn hóa cũng chuyển hướng "không rác thải nhựa", hướng tới mô hình "zero waste".

Đáng chú ý, Hà Nội còn chú trọng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, với phương châm coi người dân là chủ thể sáng tạo sản phẩm. Các tour làng nghề, mô hình nông nghiệp sinh thái, không gian văn hóa truyền thống… vừa thu hút du khách, vừa góp phần xóa đói giảm nghèo. Bên cạnh đó, yếu tố "du lịch bao trùm" được quan tâm: hạ tầng tiếp cận cho người khuyết tật, tour giáo dục cho học sinh, sinh viên, mở rộng cơ hội cho thanh niên và phụ nữ.

Một số khách sạn, cơ sở lưu trú đã áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn: sử dụng năng lượng tái tạo, tái chế nước thải, phân loại rác tại nguồn. Các tuyến phố du lịch xanh được triển khai nhằm giảm khí thải, khuyến khích phương tiện công cộng và xe điện. Đây là những bước đi phù hợp với cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.

Giải thưởng "Du lịch bền vững" mà Hà Nội vừa nhận không chỉ là vinh dự, mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược: coi du lịch là một phần của chiến lược tăng trưởng xanh. Điều này phù hợp với Chương trình số 05/CTr-UBND ngày 18/5/2025 về xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch theo hướng bền vững, gắn kết văn hóa - cộng đồng - môi trường.

Bà Đặng Hương Giang, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội khẳng định: "Giải thưởng không chỉ nâng cao uy tín của Hà Nội trên trường quốc tế mà còn cho thấy một đô thị lớn hoàn toàn có thể phát triển nhanh đi đôi với bảo vệ môi trường".

Thông điệp mà Hà Nội gửi đi rất rõ ràng: phát triển du lịch không phải đánh đổi tài nguyên, mà dựa trên sự hài hòa và trách nhiệm. Sự kiện này đồng thời tạo thêm sức hút đầu tư, thu hút khách quốc tế, tạo động lực để Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển du lịch thông minh, xanh và bền vững.

Từ một chiếc bàn chải tre thay thế bàn chải nhựa, từ túi vải thay túi ni-lông, Hà Nội đang viết nên câu chuyện mới về một đô thị hiện đại nhưng vẫn giữ được sự tử tế với thiên nhiên. Du lịch xanh không chỉ là xu hướng, mà đang trở thành bản sắc của Thủ đô.

Minh Anh