Cơ chế trao đổi tín chỉ carbon giúp huy động thêm tài chính thực hiện cam kết giảm phát thải

Khung pháp lý thị trường carbon chặt chẽ cho phép Việt Nam thực thi Điều 6.2, Điều 6.4 và hội nhập sâu vào thị trường carbon toàn cầu. Một số văn bản quan trọng, liên quan trực tiếp là Quyết định 232/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon trong nước với hệ thống trao đổi phát thải (ETS) thí điểm từ tháng 6/2025 và triển khai đầy đủ vào năm 2029, Nghị định 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon...

Việt Nam đã ký 3 thỏa thuận hợp tác với Nhật Bản (JCM từ năm 2013), Hàn Quốc và mới đây là Singapore tạo nền tảng thúc đẩy mạnh mẽ hơn hoạt động chuyển giao song phương các kết quả giảm nhẹ toàn cầu. Về tài chính, Quỹ TCAF (Ngân hàng Thế giới) cam kết hỗ trợ mua tín chỉ carbon với trị giá khoảng 40 triệu USD và xây dựng hệ thống MRV. Những bước tiến này mở ra cơ hội lớn cho các dự án carbon trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là lúa gạo, các mô hình canh tác phát thải thấp có thể tạo ra tín chỉ carbon được chứng nhận và tham gia vào hệ thống ETS.

(Ảnh minh họa)

Ông Nguyễn Song Hà, Trợ lý Trưởng Đại diện FAO tại Việt Nam cho biết, chi phí cho ứng phó biến đổi khí hậu ngày càng tăng chiếm tương ứng 3 - 5% GDP, trong khi ngân sách mới chỉ đáp ứng được gần 30%. Việt Nam đang phải đối mặt với khoảng trống nhu cầu tài chính để thực hiện các biện pháp NDC, chuyển đổi nông nghiệp, hệ thống nông-lương-thực phẩm carbon thấp. Cơ chế về trao đổi tín chỉ carbon quy định tại Điều 6 của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu mở ra cơ hội lớn để huy động thêm các nguồn tài chính khí hậu quốc tế cho thực hiện các cam kết giảm phát thải trong NDC của Việt Nam, và trong lĩnh vực nông nghiệp thực phẩm nói riêng.

Đối với ngành trồng trọt, lộ trình tham gia thị trường carbon đòi hỏi tích hợp nhiều kế hoạch cùng lúc: áp dụng các biện pháp kỹ thuật giảm phát thải, cơ giới hóa, giống lúa chất lượng cao, đồng thời triển khai các đề án lớn như Chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao phát thải thấp và Đề án giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt. Ngành trồng trọt đặt mục tiêu giảm 43,5% phát thải đến năm 2030.

Theo các chuyên gia, để thành công, các dự án nông nghiệp carbon cần lập kế hoạch cẩn trọng, có hồ sơ minh chứng đầy đủ và đảm bảo duy trì các biện pháp giảm phát thải theo đúng quy định. Trong ngành chăn nuôi, hiện vẫn thiếu các giải pháp giảm phát thải dựa trên men tiêu hóa của động vật. Dự báo đến năm 2030, ngành giảm được khoảng 47 triệu tấn CO2.

Lộ trình được thiết kế dựa trên kế hoạch xây dựng thị trường các-bon trong nước, tập trung vào mức độ sẵn sàng về chính sách, quản trị, quy trình và vận hành dự án. Giai đoạn 2025 - 2028 sẽ là thời kỳ thí điểm, bao gồm đề xuất hoàn thiện thể chế, xây dựng năng lực, thử nghiệm mô hình; đồng thời xác định rõ phạm vi, loại hình triển khai và cách thức điều phối dự án giảm phát thải trong chăn nuôi.

Tiếp theo, cần hoàn thiện quy định pháp lý và thủ tục đăng ký, chuyển giao kết quả dự án, phải có hệ thống đăng ký quốc gia thống nhất, minh bạch. Cùng với đó, hệ thống MRV cũng cần được nâng cấp, cập nhật quy định; đặc biệt trong nông nghiệp, nhiều hệ số phát thải bậc 2 liên quan đến tiêu hóa thức ăn của vật nuôi còn thiếu và cần được xây dựng…/.

PHẠM DUNG