Cần Thơ mở rộng vùng sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP. Cần Thơ, tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của thành phố là 511.000 ha, trong đó diện tích sản xuất lúa đạt 319.000 ha. Hằng năm, diện tích gieo trồng lúa của Cần Thơ đạt khoảng 695.000 ha, với sản lượng trên 4 triệu tấn. Riêng năm 2025, diện tích gieo trồng đạt 718.461 ha, vượt 0,97% kế hoạch; sản lượng đạt 4.710.308 tấn, vượt 0,81% kế hoạch, tăng 0,44% so với cùng kỳ.

Cần Thơ là địa phương đầu tiên tại vùng đồng bằng sông Cửu Long phối hợp các bộ, ngành Trung ương và đơn vị có liên quan triển khai thực hiện mô hình thí điểm sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp, với diện tích 50ha tại HTX Tiến Thuận từ vụ Hè Thu 2024. Toàn thành phố hiện có 64 xã, phường tham gia Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.

Việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất tại các mô hình

Sau 2 năm triển khai, Đề án đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong phương thức canh tác lúa tại các vùng tham gia. Theo báo cáo, 100% diện tích vùng Đề án sử dụng giống lúa chất lượng cao như ST, Đài Thơm 8, RVT, OM5451, OM18…, với tỷ lệ sử dụng giống xác nhận đạt 100%. Một trong những kết quả nổi bật là giảm mạnh lượng giống gieo sạ, từ 30–50% tùy vụ, qua đó giúp nông dân giảm chi phí sản xuất, hạn chế sâu bệnh và đổ ngã. Lượng phân đạm giảm 30%, số lần phun thuốc bảo vệ thực vật giảm 2–3 lần/vụ, góp phần giảm ô nhiễm môi trường và phát thải khí nhà kính. 

Trong quản lý nước tưới, 100% hợp tác xã được khảo sát đều thực hiện ngập nước trước khi gieo sạ; 90,2% diện tích có thời gian ngập dưới 30 ngày, còn lại 9,8% ngập từ 30–45 ngày.  Quản lý rơm rạ sau thu hoạch cũng từng bước được cải thiện. Tỷ lệ đưa rơm ra khỏi đồng ruộng đạt 50-60% ở vụ Đông Xuân, 30-40% vụ Hè Thu và 20-30% vụ Thu Đông.

Về liên kết sản xuất-tiêu thụ, hiện có khoảng 76.000 ha được liên kết với doanh nghiệp để cung ứng vật tư đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra, chủ yếu tập trung ở vụ Đông Xuân. Các mô hình giúp tăng lợi nhuận ít nhất 20% so với ngoài mô hình và giảm phát thải 2-12 tấn CO2/ha.

Nông dân tham gia mô hình thí điểm tăng lợi nhuận 1,3-6,5 triệu đồng/ha nhờ giảm 50% lượng giống, giảm 30% lượng phân đạm và 2-3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, trong khi năng suất, chất lượng, giá bán lúa tăng. Ngoài ra, ở một số địa phương, người dân tận dụng rơm để trồng nấm. Sau khi thu hoạch nấm xong, phụ phẩm được tận dụng để sản xuất phân hữu cơ cung cấp cho đất và cây trồng. Từ đó, nông dân thu nhập tăng thêm 33 triệu đồng/ha/3 vụ. 

Các mô hình thí điểm sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp trên địa bàn TP. Cần Thơ đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. 

Tuy nhiên, hiện nay, việc cung ứng các dịch vụ cơ giới hóa trong sản xuất như: máy sạ hàng, phun phân, cuộn rơm… vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu. Tỷ lệ thu gom rơm ra khỏi đồng ruộng chưa đảm bảo đạt tiêu chí Đề án. Mặt khác, hạ tầng thủy lợi trên địa bàn Cần Thơ vẫn chưa đồng bộ, khép kín. Hệ thống giao thông nội đồng chưa đáp ứng nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa. Bên cạnh đó, đến nay chỉ một số ít doanh nghiệp thực sự tham gia liên kết và bao tiêu sản phẩm từ các HTX, tổ chức nông dân...

Giai đoạn 2026-2030, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ sẽ khảo sát vùng trồng lúa tham gia Đề án, lên bản đồ thửa tại các vùng tham gia. Đồng thời, Sở sẽ trình UBND TP. Cần Thơ phê duyệt quy hoạch vùng sản xuất lúa chất lượng cao, tạo điều kiện thực hiện đồng bộ các chính sách hiện có. Dự kiến diện tích trồng lúa giảm phát thải sẽ tăng lên gần 171.000 ha vào năm 2030.

UBND TP. Cần Thơ giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, tham mưu lãnh đạo thành phố sớm phê duyệt kế hoạch thực hiện Đề án và bố trí kinh phí triển khai các hoạt động. Đồng thời phối hợp với các địa phương rà soát, hoàn thiện vùng sản xuất theo đúng tiêu chí Đề án. Trong đó, ưu tiên nguồn vốn từ ngân sách và nguồn vay của WB để đầu tư hạ tầng thủy lợi, giao thông nội đồng, đảm bảo điều kiện canh tác.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kế hoạch thí điểm đo lường, báo cáo, thẩm định (MRV) từ vụ Đông Xuân 2025-2026, trình UBND thành phố phê duyệt. Sở Tài chính có nhiệm vụ bố trí kinh phí triển khai thí điểm diện tích đăng ký MRV.../.

Đức An