Thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất nông nghiệp

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, công nghiệp sinh học nông nghiệp không chỉ là trụ cột của nông nghiệp hiện đại mà còn là giải pháp chiến lược để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Các ứng dụng về chọn tạo giống, chế phẩm sinh học, dinh dưỡng vật nuôi, bảo vệ thực vật và xử lý môi trường đã đem lại những kết quả rõ rệt, giúp nông sản Việt Nam gia tăng giá trị và khẳng định chỗ đứng trên thị trường trong nước và quốc tế.

Theo báo cáo của Vụ Khoa học và Công nghệ, giai đoạn 2021-2025 ghi nhận bước tiến mạnh mẽ của công nghiệp sinh học nông nghiệp, đánh dấu sự chuyển mình từ nghiên cứu cơ bản sang ứng dụng thực tiễn quy mô lớn. Trong thời gian này, ngành đã triển khai 38 nhiệm vụ khoa học công nghệ và phê duyệt 11 nhiệm vụ mới, tập trung vào 5 lĩnh vực trọng điểm: trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi - thú y, thủy sản và bảo vệ thực vật.

Đối với lĩnh vực trồng trọt, các nhà khoa học đã làm chủ nhiều kỹ thuật tiên tiến như chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9, nhân giống mô tế bào, đột biến định hướng, tạo nền tảng cho việc lai tạo các giống cây trồng có khả năng thích ứng cao. Hàng loạt giống lúa chịu mặn, kháng rầy nâu và bệnh đạo ôn đã được phát triển, cùng với 10 dòng ngô và đậu tương chuyển gen thế hệ đầu đang được khảo nghiệm...

Trong lĩnh vực lâm nghiệp, hơn 4 triệu cây keo và bạch đàn tam bội đạt chuẩn quốc gia đã được sản xuất; đồng thời, 4 dòng bạch đàn lai chuyển gen cho sinh trưởng nhanh, sợi gỗ dài đã mở ra hướng phát triển mới cho công nghiệp giấy và nhiên liệu sinh học.

Ở lĩnh vực chăn nuôi - thú y, Việt Nam đã nhân bản thành công giống lợn Ỉ quý hiếm với 14 cá thể cái nhân bản, 9.000 phôi nang và 5.000 liều tinh nhân bản, đồng thời sản xuất chế phẩm bacteriophage phòng trị bệnh đường ruột do Salmonella và E. coli trên gia cầm. Đối với lĩnh vực thủy sản, dòng cá tra G5 và 10.000 cá hậu bị đã được chọn tạo; nhiều chế phẩm sinh học xử lý môi trường nuôi tôm và sản phẩm sinh học từ rong biển, cua, ghẹ được thương mại hóa, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm thủy sản Việt Nam.

Công nghệ sinh học góp phần nâng cao giá trị sản xuất ngành nông nghiệp (Ảnh minh họa) 

Cùng với nghiên cứu, đầu tư hạ tầng và hợp tác quốc tế được chú trọng triển khai. Dự án “Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phát triển ứng dụng công nghệ sinh học nông nghiệp” với tổng vốn hơn 200 tỷ đồng đang được triển khai tại Viện Chăn nuôi, Viện Nghiên cứu Ngô, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II và Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. Đây là bước đi chiến lược để hiện đại hóa các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, nâng cao năng lực kiểm định, chuyển giao và thương mại hóa công nghệ.

Cổng thông tin công nghệ sinh học nông nghiệp Việt Nam (https://agrobiotech.gov.vn) đã chính thức vận hành, trở thành nguồn dữ liệu mở phục vụ quản lý, chia sẻ thông tin nghiên cứu và kết nối giữa nhà quản lý - nhà khoa học - doanh nghiệp, góp phần lan tỏa tri thức và khuyến khích ứng dụng rộng rãi công nghệ sinh học trong sản xuất.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nguồn lực đầu tư cho nghiên cứu và ứng dụng còn hạn chế; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu chưa đồng bộ;… Những hạn chế đó đòi hỏi cần có giải pháp đột phá và sự vào cuộc đồng bộ của các bên liên quan để công nghiệp sinh học thực sự trở thành động lực phát triển của nông nghiệp Việt Nam.

Do vậy, thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường tăng cường đầu tư, đổi mới cơ chế chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp và đào tạo nhân lực chất lượng cao, hướng tới mục tiêu đưa công nghiệp sinh học trở thành ngành mũi nhọn của nông nghiệp Việt Nam giai đoạn 2026-2030.

Tập trung đầu tư vào các công nghệ lõi như chỉnh sửa gen, nhân bản tế bào, protein tái tổ hợp và enzyme sinh học - những lĩnh vực có khả năng tạo ra đột phá về năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm. Xây dựng cụm công nghiệp sinh học nông nghiệp quốc gia, kết nối chặt chẽ giữa viện - trường - doanh nghiệp, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo liên ngành, thúc đẩy ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất.

Bên cạnh đó, việc thiết lập trung tâm dữ liệu gen cây trồng, vật nuôi và vi sinh vật bản địa được xem là nhiệm vụ trọng tâm, góp phần bảo đảm chủ quyền nguồn gen quốc gia và phục vụ nghiên cứu, chọn tạo giống trong nước. Ngành cũng sẽ đẩy mạnh hợp tác công - tư, thu hút đầu tư quốc tế vào các lĩnh vực có tiềm năng lớn như vaccine thú y, phân bón sinh học, chế phẩm vi sinh; đồng thời đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu - sản xuất - thương mại hóa, khuyến khích khởi nghiệp sinh học và chuyển giao công nghệ.../.

Thu Trà