Trong những năm gần đây, Quảng Ninh đã xác định ứng dụng nông nghiệp thông minh là một trong những giải pháp quan trọng nhằm hiện đại hóa sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của nông sản địa phương.
Các mô hình ứng dụng công nghệ cao, hệ thống tưới tiêu tự động, nhà màng, nhà lưới, cùng với việc áp dụng chuyển đổi số trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc sản phẩm đang được triển khai rộng rãi. Nhờ đó, nhiều vùng sản xuất tập trung của tỉnh đã nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đồng thời giảm thiểu chi phí lao động và sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước. Không chỉ chú trọng vào yếu tố kỹ thuật, Quảng Ninh còn quan tâm đến đào tạo nguồn nhân lực nông thôn, khuyến khích người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, tiếp cận khoa học công nghệ mới.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh cho biết, toàn tỉnh hiện có gần 7.000 máy làm đất, hơn 2.500 máy tuốt đập, 3.000 máy xay xát, khoảng 700 máy gieo sạ, đưa tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đạt 95%, thu hoạch đạt trên 80%, xay xát và chế biến sơ bộ đạt hơn 95%. Bên cạnh đó, hệ thống thủy lợi được hoàn thiện giúp 80% diện tích gieo trồng chủ động tưới tiêu.
Đáng chú ý, nhiều tiến bộ kỹ thuật đã được áp dụng như máy bay điều khiển từ xa phun thuốc bảo vệ thực vật, hệ thống tưới tiết kiệm, máy gieo mạ khay, máy cấy, máy gặt đập liên hợp… Những công nghệ này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn giảm công lao động, nâng cao hiệu quả sản xuất. Việc đẩy mạnh cơ giới hóa đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực, chi phí sản xuất giảm từ 20-30%, năng suất tăng thêm từ 10-15%, thất thoát sau thu hoạch giảm đáng kể. Cùng với cơ giới hóa, ngành nông nghiệp cũng tích cực trong quá trình chuyển đổi số.
Nổi bật, với phương châm chuyển đổi từ phương thức hoạt động truyền thống sang môi trường số, Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã đưa ra các giải pháp trọng tâm như sử dụng cảm biến IoT, trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống điều khiển tự động trong quản lý chuồng trại, ao nuôi; số hóa nhật ký sản xuất, truy xuất nguồn gốc sản phẩm; chuẩn hóa quy trình kỹ thuật hướng dẫn bà con nông dân. Trong năm 2025, Trung tâm tập trung nghiên cứu thử nghiệm các giống cây trồng mới như na bở, vải vụ sớm.
Đồng thời đề xuất thực hiện nhiệm vụ khoa học cấp tỉnh về ứng dụng biện pháp canh tác tiên tiến trong sản xuất lúa nhằm giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường. Hiện Trung tâm cũng đang triển khai dự án “Thử nghiệm ứng dụng công nghệ Nhật Bản nhằm nâng cao năng lực chế biến nông sản, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững”, kỳ vọng góp phần cải thiện năng lực chế biến, gia tăng giá trị nông sản và nâng cao hiệu quả sản xuất cho nông dân. Thời gian qua, số hóa còn giúp khuyến khích phát triển thương mại điện tử cho nông sản.
Cơ giới hoá, ứng dụng máy móc hiện đại trong canh tác, thu hoạch giúp người dân Quảng Ninh tiết kiệm sức lao động, nâng cao hiệu quả sản xuất. (Ảnh: Internet).
Hiện nay, thông tin của trên 450 sản phẩm tham gia chương trình OCOP của các địa phương trong toàn tỉnh đã được cập nhật, giúp nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh trong tỉnh gửi hồ sơ và giao dịch trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử. Cùng với những hiệu quả đạt được, cơ giới hóa và chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn. Một số khâu như gieo cấy, sơ chế, chế biến sâu chưa được cơ giới hóa đồng bộ.
Bên cạnh đó, quy mô sản xuất ở nhiều nơi còn manh mún, hạ tầng giao thông nội đồng hạn chế khiến máy móc khó phát huy hiệu quả. Nguồn vốn đầu tư ban đầu cho nông hộ còn hạn chế, trong khi dịch vụ vận hành, sửa chữa máy móc vẫn chủ yếu tự phát.
Ngoài ra, đội ngũ lao động vận hành thiết bị hiện đại chưa được đào tạo bài bản, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng. Khắc phục những khó khăn này, trong thời gian tới, ngành nông nghiệp tỉnh sẽ tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như hỗ trợ vốn vay, khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã đầu tư dịch vụ cơ giới; tổ chức đào tạo kỹ thuật vận hành, bảo trì máy nông nghiệp cho nông dân;…
Việc thúc đẩy ứng dụng nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hiện đại tại Quảng Ninh đang mở ra bước chuyển mình mạnh mẽ cho ngành nông nghiệp địa phương. Đây không chỉ là giải pháp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm, mà còn góp phần quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu nông sản, mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế.
Bằng cách kết hợp cơ giới hóa, công nghệ cao và chuyển đổi số, Quảng Ninh đã tạo dựng được nền tảng cho một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, để nông nghiệp thông minh phát triển bền vững, tỉnh cần tiếp tục chú trọng hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, mở rộng liên kết sản xuất – tiêu thụ; đồng thời đào tạo, nâng cao trình độ cho nông dân trong việc tiếp cận công nghệ; từ đó góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững, gắn với nâng cao đời sống người dân và bảo đảm an ninh lương thực.
Hà Thu