Lý Sơn ứng dụng khoa học công nghệ phát triển nông nghiệp bền vững

Đặc khu Lý Sơn có đến 300ha sản xuất nông nghiệp chủ yếu trồng hành, tỏi. Những năm gần đây, đặc khu vận động người dân đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất để nâng cao năng suất, giá trị cây trồng. UBND đặc khu hướng dẫn kỹ thuật mới, các giải pháp tiết kiệm nước tưới, mô hình hữu cơ cho bà con nông dân; đồng thời khuyến khích doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân liên kết, phối hợp người dân đưa công nghệ vào sản xuất tỏi sạch để nâng cao giá trị nông sản. 

Hiện toàn bộ diện tích sản xuất nông nghiệp ở Lý Sơn đều sử dụng hệ thống béc phun hiện đại để tưới tiêu. Cách làm này vừa giảm chi phí nhân công, vừa tiết kiệm nước; góp phần nâng cao hiệu quả chống hạn cho cây trồng vào mùa khô trên đất đảo. Nếu theo cách tưới thủ công trước đây, các hộ sản xuất tại đặc khu mất rất nhiều thời gian và công sức mỗi ngày mới cung cấp đủ nước cho ruộng hành. Từ khi sử dụng hệ thống béc phun, việc tưới nước đối với người dân trở nên nhẹ nhàng hơn. 

Trồng hơn 4 sào hành suốt nhiều năm nay, bà Huỳnh Thị Phước, thôn Đông An Hải chia sẻ: Ngày trước, tôi phải kéo ống nước để tưới cây, vất vả lắm, nhất là với ruộng có diện tích lớn. Mỗi lần như vậy, phải có 2 - 3 người kéo ống nước từ đầu này đến đầu kia, người tưới nước, người đỡ ống. Còn bây giờ chỉ thao tác đơn giản là vận hành hệ thống béc phun để tưới thôi, nguồn nước phân bố đều và tiết kiệm hơn trước rất nhiều. Trung bình mỗi sào 500m2, bà Phước đầu tư lắp đặt khoảng 50 béc phun. Nhờ tưới bằng hệ thống phun tiết kiệm nên tiết giảm đến 2/3 lượng nước so với trước kia.  

Việc chuyển đổi sang sử dụng hệ thống béc phun giúp các hộ sản xuất đảm bảo được nguồn nước trong suốt mùa vụ (Ảnh: BQN). 

Theo đánh giá của chính quyền đặc khu Lý Sơn, công nghệ tưới tiết kiệm giúp cây trồng trên đảo phát triển ổn định, cho năng suất cao, đồng thời giảm được chi phí nhân công và tiết kiệm nguồn nước. Lý Sơn đang triển khai các phương án nhằm ứng dụng công nghệ tưới tiêu hiện đại, chỉ dùng điện thoại thông minh để điều khiển. Đồng thời tuyên truyền, hướng dẫn người dân tưới vừa đủ, nhất là vào mùa khô để đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất và đời sống.  

Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai nhiều đề tài nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ vào canh tác tỏi theo hướng bền vững. Trong đó có đề tài “Nghiên cứu ứng dụng đồng bộ các giải pháp khoa học và công nghệ phục vụ sản xuất, bảo quản và chế biến tỏi Lý Sơn bền vững theo chuỗi giá trị”, thực hiện từ năm 2021. Đây là đề tài cấp quốc gia do Công ty TNHH Khoa học và công nghệ Nông Tín chủ trì, với sự phối hợp của Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ, Viện Nghiên cứu Rau quả và Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp đặc khu thực hiện.  

Theo các chuyên gia tại Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ, trước đây, người dân Lý Sơn canh tác tỏi trên lớp cát san hô, bên dưới là nền đất bazan được đầm chặt. Cách làm này khiến bộ rễ cây tỏi phát triển kém, chỉ lan theo chiều ngang, dễ bị đổ ngã khi gặp mưa bão, khả năng hút nước và dinh dưỡng hạn chế dẫn đến năng suất không ổn định và tốn nhiều chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.

Từ đề tài trên, nhóm nghiên cứu đã cải tiến phương pháp làm đất, không bổ sung đất bazan mới hay thay cát san hô như trước mà giữ lại toàn bộ lớp cát cũ, sau đó cày xới, trộn đều với lớp đất thịt bazan ở độ sâu khoảng 20cm để tạo thành lớp đất cát pha tơi xốp. Loại đất cát pha này giúp bộ rễ tỏi phát triển mạnh, ăn sâu và rộng hơn, cây đứng vững, ít đổ ngã, khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng tốt hơn, nhờ đó cây tỏi sinh trưởng khỏe, ít sâu bệnh và chống chịu thời tiết bất lợi tốt hơn.

Kết quả trên mô hình trong vụ đầu tiên cho thấy năng suất tỏi đạt 6,34 tấn/ha, cao hơn gần 50% so với ruộng đại trà (4,23 tấn/ha). Dù chi phí ban đầu cao hơn do tăng lượng phân hữu cơ nhưng hiệu quả kinh tế vượt trội. Việc cải tiến kỹ thuật làm đất và quản lý canh tác theo hướng hữu cơ không chỉ giúp duy trì năng suất, nâng cao chất lượng củ tỏi mà còn mở ra triển vọng lớn trong phát triển tỏi Lý Sơn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.  

Thời gian qua, đặc khu Lý Sơn đã chủ động ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào các lĩnh vực sản xuất, đặc biệt là trong nông – ngư nghiệp, nuôi trồng thủy sản và bảo vệ môi trường. Các mô hình canh tác hành, tỏi theo hướng hữu cơ, sử dụng chế phẩm sinh học đã được nông dân áp dụng, nông dân sử dụng hệ thống béc phun tự động để tiết kiệm nước, tiết kiệm nhân công…, góp phần nâng cao chất lượng nông sản, bảo vệ đất canh tác và giảm chi phí đầu vào.../.

Đức Anh