Phân cấp, phân quyền để thực hiện mô hình chính quyền đô thị hiệu quả

Xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hoạt động ngày càng hiệu lực, hiệu quả - Ảnh: VGP/Gia Huy

Phân cấp, phân quyền để tạo sự chủ động, tăng tính tự chủ

Xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hoạt động ngày càng hiệu lực, hiệu quả là một trong những nội dung có tính đột phá của Luật Thủ đô năm 2024, là bước để chính quyền Thủ đô tinh gọn và năng động hơn.

Luật Thủ đô năm 2024 đã dành một chương riêng quy định về tổ chức chính quyền đô thị. Chính quyền thành phố được tự chủ trong sắp xếp các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố "không vượt quá 15% khung số lượng cơ quan chuyên môn do Chính phủ quy định" và UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố, "không vượt quá 10% khung số lượng cơ quan chuyên môn do Chính phủ quy định".

Quy định này, nhằm thể chế hóa Nghị quyết 15-NQ/TW về việc hoàn thiện tổ chức, bộ máy chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, liên thông, phù hợp với vai trò, vị trí và yêu cầu phát triển, quản lý Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới và phù hợp với "yêu cầu phân cấp, trao quyền tự chủ mạnh mẽ cho chính quyền các đô thị"3.

Ngoài ra, để tạo điều kiện cho chính quyền Thủ đô có thể xây dựng chính quyền đô thị thực sự tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, HĐND thành phố còn có quyền tự chủ về biên chế cán bộ, công chức, số lượng viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước do Thành phố quản lý.

Chia sẻ về thực hiện chính quyền đô thị hiệu quả theo Luật Thủ đô, TS. Trần Thị Thanh Mai, Phó Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị khu vực 1 nêu ý kiến: Nhiều nhiệm vụ, quyền hạn đã được Luật Thủ đô năm 2024 phân cấp, phân quyền cho chính quyền, nhằm tạo sự chủ động, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại của Thủ đô gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực.

Xuất phát từ nhận thức đúng về ví trí, vai trò của Thủ đô, việc xây dựng chính quyền đô thị Thủ đô tinh gọn, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, luôn được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong các chủ trương xây dựng và phát triển Thủ đô.

Việc thí điểm bỏ HĐND phường cũng mang lại nhiều thuận lợi trong việc bảo đảm tính liên thông trong lãnh đạo, chỉ đạo công việc. UBND phường hoạt động theo chế độ thủ trưởng đã nâng cao trách nhiệm cá nhân của chủ tịch UBND phường, thúc đẩy tiến độ giải quyết các công việc của chủ tịch và UBND phường.

Theo TS. Trần Thị Thanh Mai, hiện nay Luật Thủ đô đã thông qua, nhưng nhiều nội dung trong luật còn đang giao cho Chính phủ, các bộ, chính quyền thành phố quy định. Những quy định này sẽ là một phần rất quan trọng trong quá trình tổ chức thực hiện Luật Thủ đô năm 2024.

Để phát huy tối đa hiệu quả những quy định mới của Luật Thủ đô trong việc xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, quá trình tổ chức thi hành Luật Thủ đô phải được triển khai với những giải pháp hữu hiệu, toàn diện, trong đó cần phát huy những kết quả đạt được trong thời gian qua, đồng thời khắc phục những bất cập về thể chế, về tư duy.

TS. Trần Thị Thanh Mai chia sẻ, cần tiếp tục nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Tổ quốc thành phố và các tổ chức thành viên trong thực hiện Luật Thủ đô năm 2024, xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lưc, hiệu quả. Xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong đổi mới hệ thống chính trị Thủ đô.

Vì vậy, "cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội" trong Luật Thủ đô năm 2024 cần được thực hiện đồng bộ với quá trình đổi mới hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, cần làm tốt công tác tư tưởng, công tác cán bộ, công tác dân vận, tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và nhân dân trong xây dựng chính quyền đô thị Thủ đô tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Cần có những đổi mới về công tác cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện kịp thời những biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ, công tác thanh tra, kiểm tra và công tác xây dựng chính sách pháp luật.

Chính quyền đô thị Thủ đô cần có một đội ngũ cán bộ, công chức có đủ năng lực, phẩm chất, uy tín ngang tầm nhiệm vụ, đặc biệt là những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công. Hà Nội là địa bàn đông dân cư, nơi tập trung của nhiều chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu, các doanh nghiệp, các trung tâm nghiên cứu, trường đại học và những người dân yêu Hà Nội. Đây là nguồn lực quan trọng cần được tận dụng, phát huy trong quá trình xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nâng cao năng lực, trách nhiệm của chính quyền Thủ đô trong xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Theo quy định của Luật Thủ đô năm 2024, HĐND các cấp có trách nhiệm rất lớn trong quyết định các vấn đề của chính quyền địa phương đô thị.

Trong đó, HĐND cũng được tăng cường về tổ chức để thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Nhưng để bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả của HĐND các cấp, công tác bầu cử đại biểu HĐND thành phố phải được đổi mới để nâng cao chất lượng đại biểu. Các hoạt động tiếp xúc cử tri phải được tổ chức công khai, rộng rãi hơn; hoàn thiện cơ chế giải quyết hiệu quả các kiến nghị của cử tri và từng bước để nhân dân được trực tiếp tham gia, giới thiệu và lựa chọn đại biểu HĐND các cấp. Cần nâng cao chất lượng giám sát tại kỳ hợp và các đoàn giám sát của HĐND; kịp thời phát hiện và kiến nghị các cá nhân, tổ chức giải quyết các vấn đề ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của nhân dân ở địa phương.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương xây dựng chính quyền số, chính phủ điện tử... là những yêu cầu quan trọng, có tính tiên quyết trong quá trình xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Phát huy trách nhiệm quyền tự chủ, tính năng động, sáng tạo của Thủ đô

Việc xây dựng chính quyền đô thị ở Hà Nội gắn với triển khai Luật Thủ đô cần được thực hiện trên cơ sở và bảo đảm những nguyên tắc pháp lý khách quan, khoa học, hợp hiến, cụ thể như sau: Đẩy mạnh việc phân cấp, trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm hướng đến tự quản đô thị Tăng cường phân cấp quản lý cho chính quyền đô thị nhằm đề cao trách nhiệm và tạo điều kiện phát huy tính chủ động, sáng tạo để giải quyết kịp thời các vấn đề đặt ra thuộc thẩm quyền giải quyết của HĐND, UBND Thành phố.

Thực hiện theo hướng này để khai thác có hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của Thành phố trong phát triển kinh tế - xã hội, tương xứng với vị trí, vai trò của Thành phố đối với cả nước và khu vực. Việc phân cấp, trao quyền phải bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành tập trung, thống nhất và thông suốt của Chính phủ; đồng thời, phát huy trách nhiệm quyền tự chủ, tính năng động, sáng tạo của Thành phố.

Phân cấp quản lý đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát, nâng cao vai trò kiến tạo và triệt để việc thực hiện chương trình cải cách hành chính ở các cấp chính quyền nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nước ở địa phương; tạo thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.

Tăng cường vai trò giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các thành viên bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân trong thực hiện chức năng tập hợp, vận động quần chúng tham gia xây dựng và giám sát tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong chính quyền đô thị.

Gia Huy