Xe máy là nguồn phát thải chính trong đô thị
Chia sẻ tại Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Chuyển đổi xe máy xăng ở nội đô: Vì một Hà Nội xanh” diễn ra ngày 18/7/2025, ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Thành phố hiện có khoảng 6,9 triệu xe máy và gần 1,5 triệu xe máy từ các tỉnh khác thường xuyên lưu thông. Trong đó 70% là xe cũ và mô tô, xe máy chiếm đến 95% tổng lượng phương tiện cơ giới. Nhiều nghiên cứu cho thấy, xe máy là nguồn phát thải chính trong đô thị, chiếm tới 94% lượng hydrocarbon (HC), 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10 từ hoạt động giao thông. Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông vận tải, mỗi năm xe máy phát thải khoảng 470.000 tấn CO và 38.000 tấn HC, tương đương khối lượng của hàng chục nghìn xe buýt lớn.
Ông Đào Việt Long đánh giá, việc sử dụng hàng triệu xe máy cũ không chỉ gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và gia tăng nguy cơ tai nạn giao thông. Đây là cơ sở quan trọng để Hà Nội thúc đẩy chính sách vùng phát thải thấp, tiến tới chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh. Việc thay thế xe cũ bằng xe điện hoặc xe đạt chuẩn có thể giúp giảm 35 - 40% lượng khí CO và HC, đồng thời cải thiện chất lượng không khí và tiết kiệm năng lượng.
Ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐND ngày 4/7/2017 của HĐND Thành phố là văn bản nền tảng, định hướng dài hạn cho chiến lược phát triển giao thông bền vững. Ngay sau đó, UBND Thành phố đã ban hành Kế hoạch 212/KH-UBND ngày 28/9/2017 với 45 nhóm nhiệm vụ tổng thể, hướng đến mục tiêu giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường giai đoạn 2017 - 2020, định hướng đến 2030. Cnhiệm vụ trọng tâm gồm: Phát triển hạ tầng giao thông; tăng cường vận tải công cộng; ứng dụng công nghệ quản lý điều hành giao thông; chuyển đổi phương tiện sang năng lượng sạch; và hoàn thiện thể chế. Đến nay, sau 8 năm triển khai, nhiều chỉ tiêu đã đạt kết quả rõ nét: Tỷ lệ đất dành cho giao thông tăng từ 9,08% (năm 2017) lên 12,15%; số tuyến buýt tăng từ 109 lên 154, cùng hai tuyến đường sắt đô thị được đưa vào vận hành. Hiện có 26 tuyến buýt sử dụng năng lượng sạch, trong khi năm 2017 chưa có tuyến nào. Gần 8.000 trong tổng số 19.000 xe taxi tại Hà Nội đã chuyển sang chạy điện, đạt tỷ lệ gần 50%. Cùng với đó, Hà Nội đã đưa vào sử dụng gần 600 cụm camera AI (mắt thần) để điều hành giao thông và vận hành trung tâm điều hành giao thông TOC. Đề án giao thông thông minh và quy hoạch lại mạng lưới xe buýt cũng đã được Thành phố phê duyệt.
Lộ trình hạn chế xe chạy nhiên liệu hóa thạch
Mới đây, Hà Nội đã đề xuất lộ trình thí điểm và mở rộng vùng cấm phương tiện cá nhân chạy xăng/diesel. Theo đó, thí điểm hạn chế xe máy chạy xăng từ ngày 1/1/2026 - 30/6/2026; cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, trong vành đai 2 từ ngày 1/1/2028; hạn chế ô tô cá nhân dùng xăng/diesel trong vành đai 2 từ ngày 1/1/2028 và mở rộng ra vành đai 3 từ ngày 1/1/2030. Từ năm 2035 - 2050, hạn chế xe cơ giới không phải phương tiện xanh (bao gồm cả xe CNG, hybrid) theo từng cấp độ. Cụ thể, hạn chế trong vành đai 1 từ 2035, trong Vành đai 2 từ 2040, trong vành đai 3 từ 2045 và hạn chế toàn Thành phố từ năm 2050. Bên cạnh đó, Thành phố sẽ thu phí lưu thông và điều chỉnh giá dịch vụ trông giữ, áp dụng theo lộ trình nêu trên đối với xe phát thải gây ô nhiễm; tăng cường giám sát, xử phạt thông qua lắp đặt camera giám sát, tổ chức tuần tra kiểm soát. Các hành vi vi phạm khí thải hoặc đi vào vùng cấm sẽ bị xử phạt hành chính với mức cao (tối đa gấp 2 lần mức quy định hiện hành).
Xe máy chạy bằng xăng được xem là một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm môi trường không khí
Để thực hiện mục tiêu đề ra, UBND TP. Hà Nội yêu cầu phải có tối thiểu 10% chỗ đỗ xe tại công trình hiện hữu có trụ sạc trước cuối năm 2026; tối thiểu 30% chỗ đỗ tại dự án mới phải có trụ sạc; các dự án đầu tư hạ tầng trạm sạc công cộng sẽ được ngân sách hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu đối. Dự án bến xe, bãi đỗ có từ 30% chỗ đỗ gắn trụ sạc được hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng; 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu. Đồng thời, Hà Nội sẽ ưu tiên đầu tư trụ sạc trên vỉa hè, khuyến khích lắp trạm nạp hydrogen, nhiên liệu sạch. Đáng chú ý, Thành phố khuyến khích mạnh mẽ các nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng giao thông năng lượng sạch qua hình thức PPP. Các nhà đầu tư này sẽ được ưu tiên giao đất và hỗ trợ 100% tiền thuê đất tại các vị trí quy hoạch đến hết năm 2033. Ngoài ra, Thành phố cam kết đầu tư đồng bộ hạ tầng giao thông, kỹ thuật để kết nối hiệu quả với các dự án trạm năng lượng sạch. Song song với các chính sách nêu trên, Sở Xây dựng cũng sẽ tiến hành bổ sung các quy trình, thủ tục cụ thể để các đối tượng được hưởng ưu đãi, hỗ trợ, tránh tính trạng chính sách ban hành ra nhưng không được thực hiện hiệu quả trong thực tế.
Xanh hóa toàn diện hệ thống phương tiện giao thông
Không chỉ tập trung vào xe máy, Hà Nội đang xây dựng Đề án chuyển đổi toàn bộ các loại phương tiện (xe buýt, taxi, xe rác, xe ba bánh...) sang sử dụng điện hoặc năng lượng xanh, phù hợp với đặc thù từng loại hình vận tải. Trong lĩnh vực taxi, hiện Thành phố có 65 đơn vị với 18.612 xe. Tính đến 6/2025, đã có 8.831 xe taxi điện, chiếm 47,4% tổng số taxi đang hoạt động. Có 23 đơn vị đăng ký kế hoạch chuyển đổi 100% taxi điện trước năm 2030.
Sở Xây dựng Hà Nội đang kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan sớm ban hành cơ chế hỗ trợ cụ thể như ưu đãi tín dụng, miễn, giảm thuế, trợ giá trực tiếp phương tiện điện. Về phía địa phương, sẽ xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển mạng lưới trạm sạc tại khu dân cư đông đúc; bến xe, điểm đầu cuối; trung tâm thương mại; trục giao thông chính. Cùng với đó, tổ chức khảo sát, lựa chọn vị trí lắp đặt trạm sạc thí điểm đảm bảo kỹ thuật và kết nối, đồng thời cho phép sử dụng linh hoạt các loại đất phù hợp như đất công, đất giao thông, hành lang kỹ thuật; ban hành thủ tục rút gọn cho cấp phép xây dựng và chuyển đổi mục đích sử dụng đất; cam kết tạo môi trường đầu tư thuận lợi, hành lang pháp lý rõ ràng, giá điện hợp lý, bảo vệ tài sản và kết nối hiệu quả giữa các nhà sản xuất xe điện - thiết bị sạc - nhà đầu tư hạ tầng, hướng đến nội địa hóa thiết bị và giảm chi phí đầu tư.
Cần sự đồng hành của người dân và doanh nghiệp
Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long nhấn mạnh, để triển khai việc cấm xe máy xăng, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa ba bên: Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Đây là các yếu tố then chốt quyết định sự thành công của chính sách.
Hiện Hà Nội đã làm việc với nhiều doanh nghiệp, hiệp hội và gần đây, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội đã có buổi làm việc với Hiệp hội Mô tô, xe gắn máy Việt Nam. Hiệp hội bày tỏ sự đồng thuận với chủ trương chuyển đổi phương tiện của Thành phố. Các doanh nghiệp cũng được kêu gọi đồng hành bằng nhiều chính sách riêng như thu mua xe cũ, hỗ trợ lệ phí trước bạ, trợ giá mua xe mới, hoặc hỗ trợ dài hạn về bảo trì, thay pin… Trong thời gian tới, Thành phố sẽ tiếp tục lấy ý kiến và đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp để xây dựng các chính sách phù hợp với từng giai đoạn thực hiện.
Về kỳ vọng chuyển đổi xanh, ông Đào Việt Long cho biết mục tiêu hàng đầu là giải quyết vấn đề môi trường, hướng tới phát triển đô thị bền vững, phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội. Thành phố cũng đang tính đến việc chuyển đổi năng lượng cho các loại phương tiện khác như xe bưu chính, xe thu gom rác, với kế hoạch đưa vào sử dụng xe điện trong thời gian tới. Với quyết tâm cao, Sở Xây dựng Hà Nội sẽ tiếp tục nghiên cứu để đưa ra các giải pháp linh hoạt, sát thực tế và phù hợp, nhận được sự ủng hộ của người dân, doanh nghiệp. Mong muốn lớn nhất là tiếp tục được lắng nghe và đồng hành cùng cộng đồng, nhằm đạt mục tiêu Thủ tướng Chính phủ giao là đến 1/7/2026, trong khu vực vành đai 1 sẽ không còn xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông.
Thành Đô
Nguồn congnghiepmoitruong.vn
Link bài gốchttps://congnghiepmoitruong.vn/ky-vong-chat-luong-khong-khi-duoc-cai-thien-tu-chinh-sach-cam-phuong-tien-chay-bang-xang-o-thu-do-ha-noi-16032.html