Định hình tư duy mới về thể chế kiến tạo, hạ tầng tích hợp và nhà ở xã hội

Tổ thảo luận số 5 gồm Đảng ủy Bộ Xây dựng, Đảng ủy Tổng công ty Xi măng Việt Nam và Đảng ủy Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị. Đồng chí Trần Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, dự và phát biểu định hướng thảo luận.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu thảo luận tại tổ - Ảnh: VGP/Thu Giang

Tổ thảo luận số 5 ghi nhận 6 lượt ý kiến đóng góp sâu sắc cho các dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ I và dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.

Hầu hết đại biểu đều bày tỏ sự đồng tình cao với nội dung các dự thảo văn kiện, cho rằng lần này các báo cáo được xây dựng công phu, có nhiều điểm mới cả về cấu trúc, cách thể hiện và thông điệp. Các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đều mang tính phấn đấu cao, thể hiện tư duy đổi mới, cải cách mạnh mẽ và tinh thần hành động quyết liệt nhằm tạo đột phá phát triển trong giai đoạn tới.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, Tổ trưởng Tổ số 5 cho biết các đại biểu đã tập trung vào nhiều vấn đề lớn, trong đó có nội dung về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và năng lực quản lý ở cấp cơ sở.

Theo Bộ trưởng, trong thời gian qua, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở các địa phương đã được thực hiện đồng bộ, thống nhất, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự vận hành thông suốt, cần quan tâm một số vấn đề. 

Thứ nhất là nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là trong các lĩnh vực xây dựng, tài nguyên – môi trường, đất đai. Thứ hai là khối lượng công việc của cấp xã. Cấp xã hiện phải thực hiện khoảng 1.200 nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền xuống.

"Nếu không có giải pháp, thì bộ máy sẽ rất khó bảo đảm hiệu quả, hiệu lực", Bộ trưởng nêu.

Phiên thảo luận tại Tổ số 5 - Ảnh: VGP/Thu Giang

Nhà ở xã hội – yêu cầu cấp bách gắn với phát triển đô thị

Một nội dung khác nhận được nhiều quan tâm của tổ thảo luận số 5 là chính sách phát triển nhà ở xã hội. Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân, sinh viên tốt nghiệp tại các đô thị lớn đang tăng nhanh.

Theo ông, mục tiêu phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội trong 10 năm là cần thiết, song vẫn thấp so với nhu cầu thực tế. 

"Chỉ tính riêng Hà Nội, mỗi năm có hàng trăm nghìn người lao động và sinh viên ra trường có nhu cầu về chỗ ở. Nếu không có chương trình dài hạn với quy mô ít nhất 14–15 triệu căn trên cả nước thì rất khó đáp ứng", Bộ trưởng nêu rõ.

Để thực hiện được mục tiêu này, cần chính sách tổng thể, đồng bộ về quỹ đất, nguồn vốn, cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp và đặc biệt là quy hoạch gắn kết giữa phát triển đô thị với nhà ở xã hội, bảo đảm công bằng trong tiếp cận chỗ ở cho người dân..

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cũng đề cập đến vấn đề xử lý rác thải và ô nhiễm môi trường, bởi đây là vấn đề nóng. Ông dẫn ví dụ từ các đợt mưa lũ gần đây ở một số địa phương cho thấy lượng rác thải sau thiên tai bộc lộ nhiều bất cập.

Từ đó, Bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn trong xử lý rác thải, tăng cường tái chế, tận dụng chất thải để sản xuất phân bón, vật liệu xây dựng, góp phần giảm ô nhiễm và tiết kiệm tài nguyên.

Thể chế phải là động lực cho đổi mới sáng tạo

Phát biểu tại tổ 5, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ghi nhận tinh thần thảo luận sôi nổi, tâm huyết của các đại biểu, đồng thời nhấn mạnh thể chế phải thực sự tạo động lực cho đổi mới sáng tạo.

Phó Thủ tướng nêu rõ, cần chuyển mạnh từ thể chế quản lý sang thể chế kiến tạo phát triển, hướng đến khuyến khích đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, địa phương và cả đội ngũ cán bộ trong khu vực công phát huy năng lực.

Theo Phó Thủ tướng, hiện nay chúng ta đang từng bước thay đổi tư duy này theo hướng đúng đắn và cần tiếp tục phát huy mạnh mẽ hơn nữa.

Phó Thủ tướng chỉ rõ một lĩnh vực cần đột phá là thể chế về quy hoạch, phải xác định lại vai trò của quy hoạch đô thị, nông thôn. Cần thống nhất tư duy quy hoạch liên ngành, tích hợp, bảo đảm phát triển bền vững giữa đô thị và nông thôn

Đề cập đến vấn đề nhà ở, Phó Thủ tướng cho rằng, bên cạnh việc phát triển nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, cần hướng tới mục tiêu cao hơn là mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận nhà ở phù hợp. Phó Thủ tướng gợi ý mở rộng chính sách hỗ trợ để tạo điều kiện cho người dân nói chung tiếp cận dễ dàng hơn với nhà ở thương mại, nhà ở giá hợp lý.

Về hạ tầng, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh phải thay đổi cách tiếp cận. Hạ tầng kỹ thuật đô thị và nông thôn chính là hạ tầng cơ bản của quốc gia. Theo đó, các hệ thống giao thông và thủy lợi cần được xác định là nền tảng, trên cơ sở đó tích hợp các loại hạ tầng khác như năng lượng, viễn thông, thoát nước… Việc quy hoạch tích hợp này sẽ giúp đầu tư đồng bộ, tránh lãng phí.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý, cần điều chỉnh các quy chuẩn, tiêu chuẩn hạ tầng theo hướng thích ứng với biến đổi khí hậu, bởi thực tế các đợt mưa lũ gần đây cho thấy nhiều công trình giao thông, điện lực, viễn thông vẫn bộc lộ bất cập. Ông yêu cầu bổ sung rõ trong báo cáo định hướng nội dung "hạ tầng đa mục tiêu, tích hợp, thích ứng biến đổi khí hậu".

Đối với phát triển kinh tế biển, Phó Thủ tướng cho rằng một đất nước mạnh về biển như Việt Nam không thể lơ là lĩnh vực đóng tàu và hàng hải. Đây vừa là nền tảng cho phát triển kinh tế, vừa gắn với bảo đảm an ninh – quốc phòng trên biển. Ông đề nghị cần khôi phục, phát triển mạnh lĩnh vực này, coi đó là một nội dung quan trọng trong định hướng phát triển sắp tới.

Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia sông nước, vì vậy, ngoài việc đầu tư cho đường sắt tốc độ cao hay đường sắt đô thị, cần quan tâm phát triển giao thông thủy nội địa – một phương thức vận tải phù hợp và hiệu quả cho điều kiện tự nhiên của nước ta.

Liên quan đến lĩnh vực văn hóa, Phó Thủ tướng đề nghị đưa vào những nội dung về tổng kết 80 năm Đề cương văn hóa Việt Nam, đồng thời gắn với chương trình mục tiêu chấn hưng văn hóa, phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Đây là vấn đề lớn, thể hiện rõ quan điểm của Đảng về văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh cho phát triển đất nước.

Cuối cùng, Phó Thủ tướng đề cập đến vai trò của Đảng ủy Chính phủ, cần có đánh giá toàn diện giai đoạn trước và sau khi thành lập Đảng ủy Chính phủ, nhằm làm rõ những điểm tiến bộ, những kết quả nổi bật về tính thống nhất, sức mạnh lãnh đạo và khả năng tạo đột phá trong chỉ đạo, điều hành công việc của Chính phủ.

"Nếu nhìn nhận một cách khách quan, có thể thấy rằng, từ khi thành lập Đảng bộ Chính phủ, sức mạnh lãnh đạo, tính thống nhất và hiệu quả điều hành đã được nâng lên rõ rệt", Phó Thủ tướng khẳng định.

Thu Giang