Dạy con bảo vệ môi trường: Kiên nhẫn xây dựng từ ý thức đến hành động

Các hoạt động cha mẹ có thể khuyến khích con tham gia bao gồm: Vệ sinh môi trường xanh sạch đẹp, dọn rác ở khu dân cư, hoạt động trồng cây xanh, chương trình hỗ trợ, giúp đỡ cộng đồng về bảo vệ môi trường, hoạt động vệ sinh môi trường…

Xây dựng thói quen

Trái đất đang nóng lên từng ngày với sự biến đổi khí hậu, thiên tai bão lũ cũng như tình trạng ô nhiễm ngày càng tăng. Do đó, việc bảo vệ môi trường không còn là vấn đề riêng của một quốc gia mà còn là nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn dân.

Một trong những nguyên nhân chính khiến môi trường bị ô nhiễm là do con người thiếu hiểu biết, thiếu ý thức. Vì vậy, để nâng cao nhận thức của con người về môi trường thì việc giáo dục cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non là vô cùng cần thiết và cấp bách.

Giáo dục môi trường sẽ giúp trẻ xây dựng thói quen, có nhận thức bảo vệ môi trường sống, đồng thời, giúp trẻ hình thành nhân cách con người. Trẻ em là “mầm non” của thế giới. Mục đích của việc giáo dục môi trường là nhằm hướng sự quan tâm của trẻ đến thiên nhiên bằng hành động thực tiễn, giúp trẻ phát triển tư duy sinh thái vững chắc và sử dụng điều đó để giúp môi trường trở nên tốt đẹp hơn.

Các chuyên gia cho biết, giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ sẽ giúp chúng hiểu rõ hơn về môi trường sống, những thứ bao quanh con người và cách bảo vệ. Khi đã hiểu về bản chất của sự vật, sự việc thì trẻ sẽ có ý thức để bảo vệ.

Ví dụ: Việc để rác đúng quy định sẽ góp phần cho môi trường xanh sạch đẹp. Khi đã hiểu biết về môi trường, trẻ sẽ hình thành kỹ năng tốt như: Sắp xếp đồ đạc ngăn nắp, bỏ rác đúng nơi quy định, chăm sóc bảo vệ cây cối,... Các hoạt động này sẽ là tiền đề để trẻ có ý thức bảo vệ môi trường, duy trì hành động tốt dù ở nhà trường, gia đình hay nơi công cộng.

Với mong muốn nâng cao nhận thức và tạo dựng thói quen bảo vệ môi trường, tái chế trong cộng đồng, thời gian qua, nhiều bạn trẻ đã có hành động thiết thực. Trong đó, một nhóm học sinh trên địa bàn Hà Nội đã thực hiện dự án Striped Project. Hành trình bền bỉ trong 10 năm qua của dự án đã góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, tiêu dùng xanh cho người trẻ.

Ra đời vào năm 2015, Striped Project là một trong những dự án hàng đầu về môi trường và tái chế được thực hiện bởi học sinh trên địa bàn thành phố Hà Nội. Trải qua mười năm hoạt động, dự án đã tổ chức thành công nhiều sự kiện với mục đích trau dồi nhận thức của giới trẻ về tầm quan trọng của môi trường, gây được tiếng vang lớn trong cộng đồng học sinh như: Striped tour - cùng em tái chế, “Lượm đây” 1, 2; hội chợ “Giờ phe” và “Ngày tình nguyện”.

Trong đó, có 2 sự kiện chính được tổ chức thường niên đó là “Lượm đây” và “Giờ phe” để gây quỹ cho những chuyến đi tình nguyện. Tại chương trình “Lượm đây”, các thành viên dự án tổ chức thu gom chai lọ cũ, sách vở và báo cùng các loại giấy khác. Sau thu gom, nhóm đưa đi xử lý và tái chế thành những món đồ được bán tại hội chợ “Giờ phe”.

Các bạn trẻ hào hứng tham gia hoạt động tại “Giờ phe”. Ảnh: INT.

Năm 2024, tại hai sự kiện “Lượm đây” và “Giờ phe”, nhóm bạn trẻ đã thu được gần 2,7 tấn giấy cùng sách truyện và 1,3 tấn quần áo cũ. Qua mỗi năm, dự án lại nhận được sự ủng hộ và lan tỏa rộng rãi hơn trong cộng đồng bởi thông điệp hành động để bảo vệ môi trường và trao yêu thương tới các em nhỏ vùng cao trong “Ngày tình nguyện”.

Trong khi đó, tại TPHCM, các bạn trẻ trong dự án “Nhà nhiều lá” đã tận dụng tốt lợi ích của mạng xã hội để truyền thông bảo vệ môi trường. Dự án là tổ hợp chuỗi hoạt động xã hội về văn hóa, giáo dục và môi trường, lan toả lối sống xanh tới cộng đồng.

Sau nhiều năm miệt mài làm việc, lan toả thông điệp, dự án cộng đồng “Nhà nhiều lá” đã trở thành điểm đến quen thuộc cho những ai quan tâm đến lối sống xanh. Thông qua trang Facebook chính thức, nhóm dự án thường xuyên cập nhật thông tin về các sự kiện như “Đổi rác lấy cây”, thu gom pin, vỏ hộp sữa, chai nhựa và giấy tái chế. Những bài đăng này không chỉ cung cấp kiến thức về phân loại và tái chế rác thải mà còn kêu gọi sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, “Nhà nhiều lá” còn chia sẻ video trên TikTok, hướng dẫn cách tái chế và thực hiện lối sống xanh, thu hút sự quan tâm và hưởng ứng từ đông đảo người xem. Nhờ việc sử dụng linh hoạt các nền tảng mạng xã hội, dự án đã xây dựng được một cộng đồng trực tuyến tích cực, góp phần lan tỏa mạnh mẽ thông điệp bảo vệ môi trường đến giới trẻ và người dân.

Ở TP Cần Thơ, với phong trào không rác thải, Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng không có thùng rác và không dùng đồ nhựa sử dụng một lần. Các hoạt động bảo vệ môi trường ở đây trở thành nguồn cảm hứng cho học sinh sáng tạo rác thành các đồ dùng thân thiện với môi trường. Suốt 7 năm qua, phong trào “xanh hóa” không chỉ là lời kêu gọi, mà còn thực sự thay đổi thói quen của thầy và trò nhà trường.

Với sự nỗ lực trên, năm 2024, Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là một trong 6 trường học trên cả nước đạt tiêu chí “Vì môi trường xanh quốc gia”. Đây là kết quả từ sự chung tay của các học sinh, thầy cô giáo, qua đó góp phần lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp.

Hoạt động “đổi rác lấy cây” được nhiều bạn trẻ quan tâm, tham gia. Ảnh: INT.

Nâng cao nhận thức

Theo cô Nguyễn Hương Ly - Trường Tiểu học Thành Công B (Hà Nội), những năm qua, hoạt động bảo vệ môi trường được các bạn trẻ hưởng ứng mạnh mẽ. Cô Hương Ly cho rằng, để trẻ có thể trở thành những người yêu môi trường, cha mẹ và thầy cô cần giúp các em có ý thức bảo vệ môi trường sống.

Đặc biệt, ngay từ khi trẻ còn học mầm non, nhà trường cùng gia đình phải giải thích cho con hiểu tại sao nên bảo vệ môi trường và ý nghĩa của các hành động, tuyên truyền để giúp môi trường xanh sạch đẹp. Đồng thời, cung cấp cho con nhiều hình ảnh minh hoạ. Cụ thể, để trẻ hiểu rõ hơn về môi trường và các hoạt động bảo vệ môi trường, cha mẹ hãy cho con xem những bộ phim hoạt hình và có hình ảnh minh họa.

“Giáo dục môi trường cho trẻ thực chất là thực hiện các hoạt động để giúp các em hiểu biết, nhận thức về môi trường sống và có thái độ tích cực để bảo vệ môi trường. Ngoài ra, thầy cô, cha mẹ nên lồng ghép các bài học về bảo vệ môi trường thông qua những hoạt động vui chơi giải trí tại lớp hoặc sinh hoạt hằng ngày”, nữ giáo viên Trường Tiểu học Thành Công B cho biết.

Ngoài ra, nhà trường, gia đình phải tạo điều kiện để trẻ nhận thức được việc bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động ngoại khóa. Nhà trường cũng cần thực hiện các công tác tư tưởng, tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh để giáo dục môi trường cho trẻ tốt nhất.

Về phần cha mẹ, phụ huynh nên khen ngợi và khuyến khích trẻ khi con có hành động bảo vệ môi trường để trẻ có động lực tiếp tục hành động tốt trong việc bảo vệ môi trường. Những lời khen ngợi và khuyến khích nhỏ sẽ giúp trẻ phát triển các phẩm chất tốt, tự tin và đóng góp tích cực hơn.

“Những món đồ đáng yêu hay một góc nhỏ ‘bí mật’ sẽ khiến trẻ hứng thú và học hỏi tốt hơn nhiều… Vì vậy, cùng con trồng, chăm sóc một khu vườn nhỏ tại nhà cũng là một cách giúp trẻ ý thức bảo vệ môi trường. Cha mẹ có thể lựa chọn rau, cây xanh, hoa… để cho trẻ bắt đầu làm quen. Từ đó, góp phần xây dựng không gian xanh cho gia đình, cũng như giúp con có thêm niềm vui, kỹ năng sống bảo vệ môi trường. Trẻ cũng sẽ hiểu được công sức vất vả của quá trình trồng và bảo vệ cây xanh”, cô Hương Ly gợi ý.

Theo chuyên gia, vì đang ở một trong những giai đoạn phát triển, nên trẻ dễ bắt chước người lớn. Do đó bố mẹ làm tấm gương phản chiếu của trẻ bằng cách thực hiện đúng trong việc bảo vệ môi trường để các con làm theo.