Theo Nature Communications, các nhà toán học và sinh học Ý đã phát hiện ra rằng thuốc ngừa ung thư ibrutinib có thể được sử dụng để khôi phục độ nhạy cảm của cơ thể với insulin và ngăn chặn các tác động khác của hội chứng rối loạn chuyển hóa. Ibrutinib được sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư vì thuốc thuộc nhóm chất ức chế kinase, hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư.
Nhà sinh học Enrico Domenichi tại Đại học Trent (Ý) cho biết các nhà khoa học đã phân lập được các gien với các đột biến có liên quan đến sự phát triển của căn bệnh rối loạn chuyển hoá và đã cố gắng tìm trong kho thuốc hiện có loại thuốc tác động đến các gien này. Và họ đã tìm thấy ibrutinib, một loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh bạch cầu. Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 340 triệu người mắc bệnh tiểu đường thể 1 và thể 2. Hầu như tất cả bệnh nhân tiểu đường buộc phải tiêm 2 lần hoặc thậm chí nhiều lần tiêm insulin để ổn định lượng đường trong máu và giảm các tác động tiêu cực đối với sức khỏe.
Theo thống kê, khoảng 1/3-1/4 dân số các nước phát triển, mắc phải hội chứng chuyển hóa. Các nhà khoa học gọi hội chứng rối loạn chuyển hóa là một tập hợp các thay đổi đặc trưng trong quá trình trao đổi chất - làm giảm độ nhạy cảm của cơ thể với insulin, tăng trọng lượng dư thừa và lượng chất béo và đường cao trong máu.
Rối loạn chuyển hoá thường đi trước sự phát triển của bệnh tiểu đường cũng như các bệnh của hệ tim mạch, nhưng nguyên nhân chính xác gây hội chứng chuyển hóa xảy ra vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều bác sĩ cho rằng nguyên nhân chính là các quá trình viêm mạn tính xảy ra bên trong mô mỡ. Các phân tử mà mô mỡ tạo ra làm thay đổi chức năng của gan, do đó gan lưu trữ chất béo nhanh chóng, còn glucose thì tích tụ trong máu. Cuối cùng, một phản ứng dây chuyền xảy ra dẫn đến sự phát triển của bệnh tiểu đường và một loạt hậu quả khó chịu khác.
Enrico Domenichi và các đồng nghiệp đã thử nghiệm hoạt động của một thuật toán, có thể mở ra các phương pháp mới để điều trị bệnh bằng cách sử dụng các loại thuốc hiện có và đã được phê duyệt. Kết quả, họ thấy rằng có thể ngăn chặn hội chứng rối loạn chuyển hoá bằng một loại thuốc trị ung thư hiện có.
Theo các nhà nghiên cứu, thuật toán của họ phân tích cấu trúc của các loại thuốc này và chọn ra các phân tử có thể liên kết với các thụ thể hoặc gien bị hư hỏng trong tế bào người để diệt mầm bệnh. Thuật toán của các nhà khoa học Ý không chỉ tính đến sự tương tác giữa các loại thuốc và các mục tiêu trực tiếp của chúng, mà còn cả cách các loại thuốc này ảnh hưởng đến hoạt động của protein và gien liên quan gián tiếp đến căn bệnh này. Lần đầu tiên, cách tiếp cận này chỉ ra rằng ibrutinib có thể ức chế các quá trình viêm có liên quan đến sự tích tụ chất béo trong cơ thể. Các nhà sinh học Ý đã kiểm tra kết quả qua thử nghiệm trên các con cá ngựa vằn sống trong một bể cá có nhiều thức ăn giàu calo và chất béo.
Các thử nghiệm cho thấy rằng việc bổ sung một lượng nhỏ ibrutinib vào môi trường nuôi cá đã làm giảm đáng kể quy mô của các quá trình viêm mạn tính và khiến chúng xảy ra ít hơn. Các nhà khoa học trước đây đã chứng minh sự an toàn của chất này ở người thông qua nhiều thử nghiệm lâm sàng. Điều này, theo các nhà khoa học, sẽ đẩy nhanh việc xác minh ứng dụng mới của thuốc ibrutinib trong các thí nghiệm trên động vật và tình nguyện viên.
Vũ Trung Hương