Tổng thống Mỹ D.Trump. (Ảnh: AP)
Đây là thông tin được đăng tải trên tờ Nhật báo phố Wall (WSJ), ngày 27/10. Cũng theo WSJ thì hiện chưa rõ Nhà Trắng đã đưa ra quyết định cuối cùng về vấn đề này hay chưa và các vòng tham vấn vẫn đang diễn ra. Theo báo trên, Washington cho rằng Moscow "đã can thiệp vào các chuyến bay giám sát của Mỹ" và thu thập thông tin tình báo về Mỹ.
Ngoài ra, Mỹ cũng cáo buộc Nga đã ngăn cản Mỹ và Canada thực hiện các chuyến bay giám sát ở khu vực đang diễn ra tập trận thuộc miền Trung nước Nga vào ngày 20/9. Về phía giới chức Nga cho biết không phận trong khu vực đó bị đóng cửa do các cuộc tập trận và chuyến bay của các quan chức Nga.
Trước đó, ngày 7/10, tờ CNN cũng đề cập tới khả năng Washington sẽ sớm công bố các kế hoạch rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở.
Giới phân tích lo ngại rằng, nguy cơ Hiệp ước Bầu trời mở bị đổ vỡ sẽ làm gia tăng những rủi ro tiềm ẩn trong quan hệ giữa Nga với phương Tây. Động thái này của Mỹ cũng đánh dấu một bước đi xuống tiếp theo trong mối quan hệ vốn đã “không cơm lành canh ngọt” giữa Nga và Mỹ, trong bối cảnh hai bên vừa khai tử Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) và cũng “chưa dứt khoát” về tương lai của Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới (START) sắp hết hiệu lực vào năm 2021.
Trước những lo ngại trên, 11 thành viên Thượng viện Mỹ đã viết thư yêu cầu Tổng thống D.Trump không rút khỏi Hiệp ước trên, cho rằng điều này sẽ chỉ gây tổn hại cho các nước. Thay vào đó những nghị sĩ này kêu gọi người đứng đầu Nhà Trắng đảm bảo rằng Moscow tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận.
Trong một bức thư gửi lên Cố vấn An ninh Quốc gia Robert O’Brien, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ Eliot Engel đã bày tỏ quan ngại sâu sắc trước những thông tin về việc chính quyền Tổng thống D.Trump đang cân nhắc rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở và kêu gọi chống lại “hành động liều lĩnh này”. Một số thành viên phe Dân chủ thuộc Quốc hội Mỹ cũng kêu gọi Ngoại trưởng Mike Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper từ bỏ kế hoạch rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở.
Trong khi đó, một số quốc gia khác, trong đó có Ukraine cũng vừa lên tiếng kêu gọi bên bảo toàn Hiệp ước Bầu trời mở khi xem đây là một công cụ thúc đẩy niềm tin và cho rằng mọi bất đồng liên quan tới mức độ tuân thủ của Moscow đối với bản Hiệp ước này cần được giải quyết thông qua đàm phán. Cuối tuần trước, Bộ Ngoại giao Ukraine ra tuyên bố nêu rõ “Hiệp ước Bầu trời mở là một trong những Hiệp ước quốc tế cơ bản về an ninh và kiểm soát vũ khí ở châu Âu”, đồng thời nhấn mạnh rằng Ukraine “lưu tâm tới việc duy trì và thực thi Hiệp ước này”.
Hiệp ước Bầu trở mở quốc tế được ký kết vào tháng 3/1992 ở Helsinki (Phần Lan) và có hiệu lực vào năm 2002. Hiện có 34 quốc gia thành viên tham gia hiệp ước này, bao gồm Nga (phê chuẩn Hiệp ước ngày 26/5/2001) và phần lớn các quốc gia thành viên thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Sự ra đời của Hiệp ước Bầu trời mở nhằm cho phép các nước tham gia thực hiện các chuyến bay do thám trên không phận của nhau, đồng thời giúp tăng cường tính minh bạch, hỗ trợ giám sát việc tuân thủ các thỏa thuận kiểm soát vũ khí hiện có hoặc trong tương lai, mở rộng khả năng ngăn chặn khủng hoảng và quản lý các tình huống khủng hoảng.
Theo quy định, một quốc gia thành viên phải thông báo chính thức cho các nước còn lại ít nhất 6 tháng trước khi rút khỏi Hiệp ước. Có thông tin cho rằng, cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton, trước khi rời nhiệm sở, đã đề xuất Tổng thống ký văn kiện liên quan tới việc rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở. Thông tin này trước đó cũng được đăng trên trang web Slate, song ông Bolton đã từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này./.