Phân loại rác thải sinh hoạt là việc làm tốt đẹp giúp nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với cộng đồng.
Luật Bảo vệ môi trường 2020 số 72/2020/QH14 quy định hướng dẫn phân loại rác thải sinh hoạt thành 4 loại: rác nguy hại, rác hữu cơ, rác tái chế và rác vô cơ, cùng các mức xử phạt khi vi phạm. Phân loại rác thải sinh hoạt từ đầu là cần thiết để giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm thời gian xử lý rác, mang lại lợi ích kinh tế xã hội lớn cho cộng đồng, và góp phần đảm bảo môi trường sống xanh, sạch đẹp và bền vững. Việc này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với cộng đồng.
1-Rác thải sinh hoạt là gì?
Rác thải sinh hoạt là tập hợp các chất thải bao gồm mọi vật dụng hoặc vật liệu mà con người không còn nhu cầu sử dụng, xuất phát chủ yếu từ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Các chất thải này có thể là rắn, lỏng hoặc khí, được sinh ra trong quá trình sống, làm việc, và sản xuất, bao gồm bao nilon, thức ăn thừa, vỏ trái cây, đồ vật không sử dụng được hoặc đã hư hỏng.
Quy trình xử lý rác thải sinh hoạt bao gồm tách để phân loại thành rác hữu cơ, rác tái chế và rác không tái chế; tổ chức hệ thống thu gom rác, tái chế, xử lý, và tuyên truyền giáo dục ý thức công dân tuân thủ quy định về quản lý rác thải.
Quản lý rác thải sinh hoạt không chỉ là một nhiệm vụ cần thiết để bảo vệ môi trường, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sạch sẽ và an toàn của cộng đồng. Nếu không được xử lý đúng cách, rác thải sinh hoạt sẽ tạo ra nhiều vấn đề tiêu cực cho môi trường sống và sức khỏe con người.
Phân loại rác thải là hành động giúp bảo vệ môi trường của chúng ta.
Mô hình xử lý rác thải sinh hoạt:
- Mô hình 3R: Reduce (giảm lượng rác thải) - Reuse (khuyến khích tái sử dụng) - Recycle (ưu tiên tái chế).
- Mô hình Zero Waste (không rác thải): Mục tiêu là giảm lượng rác thải đưa vào khu chôn lấp xuống mức thấp nhất có thể, đồng thời tập trung vào tối ưu hóa việc tái chế và tái sử dụng để giảm sự phụ thuộc vào việc chôn lấp.
- Mô hình Community-Based Solid Waste Management (Quản lý rác thải cộng đồng): Tập trung vào sự tham gia tích cực của cộng đồng trong việc quản lý rác thải tại nguồn, tăng cường nhận thức và kiến thức về việc quản lý rác thải để mọi người có thể tham gia tích cực hơn.
- Hệ thống 5R (Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot): Từ chối sử dụng các sản phẩm và bao bì không cần thiết, khuyến khích phân hủy rác hữu cơ để tạo thành phân bón tự nhiên.
Căn cứ vào tình hình thực tế của mỗi địa phương như điều kiện hiện có, nguồn lực đáp ứng và tiêu chuẩn cộng đồng đặt ra, có thể lựa chọn phương án phù hợp với thực tiễn từng vùng miền. Quản lý rác thải sinh hoạt hiệu quả góp phần xây dựng một môi trường sống xanh, sạch, đẹp và bền vững.
2-Có những loại rác thải sinh hoạt nào?
Rác thải sinh hoạt gồm 3 loại: rác tái chế, rác hữu cơ và rác vô cơ. Các nhà quản lý môi trường dựa trên tính chất và khả năng tái chế để sắp xếp từng loại rác vào nhóm phù hợp. Ngày nay, rác thải là vấn đề quan trọng cần được quản lý và phân loại ngay tại nguồn để bảo vệ môi trường và duy trì sự sạch sẽ trong cộng đồng.
Các loại rác thải sinh hoạt hàng ngày được tạo ra từ nhiều nguồn như bao bì nhựa, bao bì giấy, chai lọ, chai nhựa, dầu mỡ, đồ điện tử lỗi, giấy loại, lá cây, ống nước, sách báo, thùng carton, thiết bị điện hỏng, vỏ lon và vỏ trái cây.
Có nhiều loại rác thải sinh hoạt khác nhau cần được phân loại rõ ràng.
Rác hữu cơ
Rác thải hữu cơ là phần bỏ đi của thực phẩm sau khi chế biến gồm vỏ hoa quả, bã trà - cà phê, rau củ, thức ăn thừa, lá cây, phần thực phẩm thừa hoặc hư hỏng. Chúng có thể được tái chế để sử dụng trong việc chăm sóc cây trồng hoặc làm thức ăn cho động vật, giúp giảm lượng rác thải và duy trì môi trường sống xanh, bền vững.
Cách xử lý rác thải hữu cơ là tận dụng làm phân bón hữu cơ, còn gọi là phân xanh, để cung cấp dưỡng chất cho đất hoặc làm thức ăn cho động vật nuôi trong gia đình.
Rác tái chế
Rác thải tái chế là các loại chất thải khó phân hủy nhưng có khả năng tái chế để sử dụng lại như giấy thải, sách báo, chai nhựa, lon bia - nước ngọt, túi nhựa, vỏ hộp kim loại, chai lọ thủy tinh, đèn huỳnh quang, bóng đèn LED, đèn chùm, giấy lộn, thùng carton, ống nước PVC, chai nước PET, bình chữa cháy, bình gas và bình xịt.
Rác vô cơ
Rác thải vô cơ là loại chất thải không thể tái chế và không thể sử dụng lại, bao gồm gạch đá, sành sứ, đồ cao su, băng đĩa nhạc, than, vỏ sò, vỏ hến, keo dán, vật liệu cách nhiệt, thạch cao, giày dép, găng tay và quần áo cũ.
3-Hướng dẫn phân loại rác thải sinh hoạt
Phân loại rác thải sinh hoạt là phương pháp quan trọng để tối ưu hóa việc xử lý rác và bảo vệ môi trường. Dưới đây là hướng dẫn phân loại rác thải sinh hoạt theo Luật Bảo Vệ Môi Trường mà bạn nên tham khảo và thực hiện.
Phân loại rác tái chế
Đây là những loại chất thải có khả năng tái sử dụng và tái chế để tạo ra sản phẩm mới. Các loại rác thải tái chế có thể kể đến như: các loại giấy, nhựa, kim loại, vỏ hộp sữa, hộp giấy carton, lon nước giải khát, và nhiều loại khác. Theo quy định, bạn nên để chất thải sinh hoạt tái chế trong túi hoặc thùng màu trắng.
Sau khi được phân loại, chúng có thể được tái sử dụng hoặc tái chế thành các vật dụng như lọ hoa, hộp đựng bút, hộp gia vị, hoặc bán cho các đơn vị thu mua phế liệu để tiết kiệm chi phí.
Phân loại rác hữu cơ
Rác hữu cơ là những loại rác dễ phân hủy trong môi trường tự nhiên sau một thời gian ngắn, chẳng hạn như: thức ăn thừa, rau củ quả hư hỏng, bã trà, bã cà phê và các loại chất thải từ quá trình nấu ăn và sinh hoạt hàng ngày. Rác hữu cơ nên được chứa trong các bao bì chuyên dụng hoặc thùng rác màu xanh lá cây hoặc xanh da trời, tùy theo quy định của địa phương.
Đối với hộ gia đình và cá nhân ở nông thôn, nên tận dụng chất thải hữu cơ để làm phân bón hoặc thức ăn chăn nuôi. Ở các thành phố lớn, các cơ sở có chức năng sẽ thực hiện việc thu gom và xử lý rác hữu cơ.
Phân loại rác thải sinh hoạt cần được thực hiện theo hướng dẫn bởi Luật Bảo Vệ Môi Trường.
Phân loại rác vô cơ
Rác vô cơ bao gồm những loại rác thải sinh hoạt không thuộc hai nhóm trên và không có tính chất độc hại, khó phân hủy hoặc không thể phân hủy trong môi trường tự nhiên. Một số ví dụ gồm: vỏ bao bì bánh, túi nylon, vải rách, đồ sành sứ, gốm vỡ, tã em bé, băng vệ sinh. Rác vô cơ nên được đặt tại thùng rác có màu cam để phân biệt với các loại rác khác.
Có hai hình thức xử lý rác vô cơ: chôn lấp ở những vùng đất trống xa khu dân cư hoặc thiêu đốt (với loại rác khó phân hủy ở mức độ cao).
Phân loại rác nguy hại
Rác nguy hại là những loại rác chứa thành phần độc hại, có thể gây hại cho sức khỏe con người và môi trường như: pin, ắc quy, vỏ bao bì hóa chất và chất thải điện tử. Rác nguy hại sẽ được thu gom và lưu trữ trong các thùng rác màu vàng.
Theo quy định, để đảm bảo việc xử lý chất thải nguy hại đúng quy trình, chúng cần được lưu giữ an toàn và giao nộp cho các điểm thu gom tại địa phương. Những điểm thu gom này có thể là các trạm xử lý chất thải nguy hại hoặc các tổ chức có thẩm quyền trong lĩnh vực môi trường.
Lưu ý: Cách phân loại rác thải sinh hoạt có thể khác nhau tùy theo quy định của địa phương hoặc quốc gia. Vì vậy, bạn nên tìm hiểu kỹ lưỡng các quy định riêng của địa phương mình để đảm bảo thực hiện đúng và góp phần bảo vệ môi trường.