Vì sao số ca sốt xuất huyết gia tăng nhanh thời gian gần đây?

Bệnh sốt xuất huyết ghi nhận ở mọi lứa tuổi - Ảnh: VGP/HM

Tại toạ đàm "Phòng tránh sốt xuất huyết - Những giải pháp nào hiệu quả?" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức ngày 3/12, TS. Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế nhấn mạnh, bệnh sốt xuất huyết không đơn giản để kiểm soát. Trước đây khi chưa có vũ khí đặc hiệu, đó là vaccine phòng bệnh nên việc kiểm soát phòng, chống bệnh sốt xuất huyết chủ yếu qua vector và điều trị triệu chứng.

Tuy nhiên, vấn đề kiểm soát vector rất khó. TS Hoàng Minh Đức lý giải, trước đây, chúng ta dựa vào cộng đồng sử dụng các nhân sinh học để tiêu diệt bọ gậy, muỗi. Bọ gậy, muỗi chủ yếu ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, sau đó lan ra các vùng đô thị khác, chỉ có 11 tỉnh miền núi phía Bắc chưa bao giờ ghi nhận ca sốt xuất huyết.

Tuy nhiên, đến nay, muỗi vằn sốt xuất huyết đã di chuyển theo hệ thống giao thông, đô thị hoá của các tỉnh, vì vậy, sốt xuất huyết cũng đã ghi nhận ca mắc tại các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta.

Cũng theo lãnh đạo Cục Y tế dự phòng, trước đây, chúng ta có chương trình mục tiêu quốc gia phòng chống bệnh truyền nhiễm, chủ yếu thông qua mạng lưới cộng tác viên ở thôn, bản, xã để truyền thông, hướng dẫn người dân loại bỏ loăng quăng, bọ gậy ở các dụng cụ chứa nước sạch trong nhà.

Đặc điểm của muỗi vằn là chỉ đẻ trứng vào các dụng cụ chứa nước sạch, không phải ở sông, hồ, bụi rậm. Hệ thống cộng tác viên đã làm rất tốt, vì thế số ca mắc đã giảm, tỷ lệ tử vong rất thấp, dịch bệnh cơ bản được kiểm soát.

Khi chương trình mục tiêu quốc gia kết thúc năm 2020, theo Luật Ngân sách quy định, các địa phương bố trí ngân sách cho phòng chống sốt xuất huyết, cùng với vũ khí đặc hiệu của bệnh sốt xuất huyết là vaccine chưa có nên vấn đề tuyên truyền, chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết cũng giảm bớt.

Chính vì vậy, trong những năm gần đây, dịch sốt xuất huyết gần như quay trở lại ở nhiều địa phương.

TS Hoàng Minh Đức lấy dẫn chứng, ở Hà Nội năm ngoái ghi nhận hơn 40.000 ca mắc, chưa bao giờ Hà Nội có ca mắc sốt xuất huyết lớn như thế. Năm nay, đến thời điểm này, Hà Nội đã ghi nhận hơn 7.000 trường hợp mắc.

Sốt xuất huyết mắc ở mọi lứa tuổi, cả trẻ sơ sinh

Tại TPHCM, PGS.TS Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, sốt xuất huyết ghi nhận gần như ở tất cả các lứa tuổi, thậm chí có ca mắc bệnh là trẻ sơ sinh do người mẹ bị nhiễm sốt xuất huyết trong lúc mang thai, trong lúc sinh con.

Đến hiện tại, số ca mắc sốt xuất huyết ở khu vực miền Nam chiếm 60-70 % là trẻ dưới 15 tuổi. Nhưng tại các tỉnh miền Trung, miền Bắc thì người lớn lại chiếm số lượng nhiều ca mắc.

Điều đáng nói là những đối tượng như phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi, trẻ có bệnh lý bẩm sinh, tim bẩm sinh, thiếu máu, hen suyễn… hoặc người lớn suy thận là những nhóm đối tượng có nguy cơ rất cao.

Gần đây, thanh thiếu niên, sinh viên, lực lượng lao động chính cũng là những đối tượng có nguy cơ mắc sốt xuất huyết.

Trên thế giới, mỗi năm ghi nhận hơn 14 triệu ca xuất huyết, đặc biệt là vùng Nam Mỹ chiếm khoảng 12 triệu ca, tử vong hơn 10.000 ca.

Khi dịch xuất huyết xảy ra thì gánh nặng rất lớn. Đầu tiên là nó đe dọa tính mạng, sức khỏe của người dân, từ trẻ em cho đến người lớn tuổi. Thứ hai, quá tải cơ sở điều trị. Khi đó, nguy cơ nhân viên y tế quá tải và chắc chắn chất lượng điều trị phục vụ sẽ có hạn chế…

Để phòng bệnh sốt xuất huyết, các chuyên gia nhấn mạnh, vaccine vẫn là vũ khí hiệu quả nhất trong công tác phòng chống các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là công tác phòng chống dịch. Hiện nay, trong 58 bệnh truyền nhiễm, có hơn 40 bệnh đã có vaccine. Vaccine sốt xuất huyết vừa được nước ta cấp phép vào tháng 5/2024.

Hiện vaccine này đang được đưa vào chương trình tiêm dịch vụ, người dân tự trả tiền.

Theo GS. Vũ Sinh Nam, Cố vấn cao cấp về Sốt xuất huyết, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, nếu tiêm vaccine phòng bệnh, tỷ lệ không nhiễm sốt xuất huyết là 85% và khi bị nhiễm thì hơn 90% không có triệu chứng nặng phải nhập viện. Vaccine rất hiệu quả và giải quyết được bài toán về công tác phòng chống dịch sốt xuất huyết ở Việt Nam.

HM