Ứng dụng công nghệ cao: Hướng đi mới cho ngành nuôi trồng thuỷ sản

Vùng Đồng bằng sông Hồng là một trong những vùng có điều kiện tự nhiên và kinh tế – xã hội thuận lợi để phát triển ngành nuôi trồng thủy sản. Khu vực này có hệ thống sông ngòi, ao hồ dày đặc với nguồn nước phong phú, chất lượng tương đối ổn định, thích hợp cho nhiều loại thủy sản nước ngọt và nước lợ.

Bên cạnh đó, địa hình bằng phẳng giúp việc xây dựng ao nuôi, hệ thống cấp thoát nước và áp dụng công nghệ hiện đại trở nên dễ dàng hơn. Khí hậu ôn hòa, nhiệt độ thích hợp quanh năm tạo điều kiện cho thủy sản sinh trưởng nhanh, hạn chế rủi ro mùa vụ.

Mặt khác nhiều người dân địa phương có kinh nghiệm lâu đời trong nghề nuôi cá, tôm và một số loại đặc sản nước ngọt, tạo lợi thế về kỹ thuật và quản lý. Hạ tầng giao thông phát triển, cùng với sự quan tâm hỗ trợ từ các cấp chính quyền về vốn, giống và chuyển giao kỹ thuật đã tạo thêm động lực thúc đẩy ngành thủy sản phát triển theo hướng hiện đại, bền vững. Những năm qua, nhiều địa phương trong vùng đã đẩy mạnh nuôi thâm canh, ứng dụng công nghệ cao, tạo ra sản phẩm chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và nâng cao thu nhập cho người nuôi.

Tuy nhiên, nghề nuôi trồng thủy sản ở khu vực này cũng gặp những khó khăn do giá vật tư, nguyên liệu đầu vào liên tục tăng trong những năm qua; vấn đề về môi trường trong nuôi trồng chưa được xử lý tốt, dịch bệnh gây thiệt hại cho người nuôi. Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, tính đến hết năm 2024, diện tích nuôi trồng thủy sản vùng Đồng bằng sông Hồng là 114.868ha và 946.916m3 lồng bè, sản lượng 823.871 tấn.

Trong đó, nuôi trồng thủy sản nước mặn, nước lợ với 20.531ha và 45.000m3 lồng bè, tập trung ở các địa phương: Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình; nuôi cá nước ngọt với diện tích 94.336ha và 901.916m3 lồng bè. Tính đến hết năm 2024, diện tích nuôi trồng thủy sản vùng Đồng bằng sông Hồng là 114.868ha và 946.916m3 lồng bè, sản lượng 823.871 tấn.

Các đối tượng nuôi trồng khá đa dạng như: Ngao, hàu, tôm sú, tôm thẻ chân trắng, cá song, chẽm, giò, chép lai, trắm đen, lăng... Hiện nay, toàn vùng có 493 cơ sở sản xuất, ương dưỡng giống thủy sản cung ứng ra thị trường. Nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và tăng thu nhập cho người nuôi, thời gian qua, nghề nuôi trồng thủy sản ở Đồng bằng sông Hồng đang được đẩy mạnh theo hướng thâm canh, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất.

Đại diện phòng Khuyến ngư và Ngành nghề nông thôn (Trung tâm Khuyến nông quốc gia) cho biết, từ năm 2020 đến nay, sau 5 năm triển khai chương trình khuyến nông giai đoạn 1, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã triển khai 10 mô hình phát triển thủy sản nước ngọt ở khu vực Đồng bằng sông Hồng, tập trung chủ yếu vào các đối tượng có giá trị kinh tế cao như: Lăng chấm, lăng nha, bỗng, nheo Mỹ…Với việc ứng dụng công nghệ cao trong nuôi trồng, chế độ dinh dưỡng phù hợp, con giống bảo đảm chất lượng giúp tăng năng suất nuôi ao lên từ 20 đến 30 tấn/ha, lợi nhuận đạt được từ 200 đến 300 triệu đồng/ha; áp dụng nhiều giải pháp kỹ thuật đối với nuôi lồng bè, đã đưa năng suất lên 10 đến 15 tấn/lồng bè (diện tích 100 đến 200m3 lồng), lợi nhuận từ 50 đến 70 triệu đồng.

Vùng Đồng bằng sông Hồng có nhiều tiềm năng để phát triển ngành thuỷ sản theo hướng hiện đại. 

Qua thống kê, tiềm năng có thể phát triển nuôi trồng thủy sản ở Đồng bằng sông Hồng còn rất lớn với khoảng 163.237ha. Ngoài ra, ở khu vực này còn có hàng trăm nghìn ha diện tích mặt nước từ các sông, hồ chứa có thể nuôi cá lồng bè, nuôi cá hồ chứa. Tuy nhiên, nghề nuôi trồng thủy sản vẫn còn nhiều khó khăn do giá vật tư, nguyên liệu đầu vào liên tục tăng thời gian gần đây; môi trường nuôi chưa được xử lý tốt, dịch bệnh xảy ra nhiều gây tổn thất cho người nuôi.

Lãnh đạo Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Bắc cho rằng, hiện nay biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến sản xuất giống và nuôi trồng thủy sản. Nhiều cơ sở sản xuất giống và nuôi trồng thủy sản quy mô nhỏ, manh mún, thiếu sự liên kết và đầu tư đồng bộ, dẫn đến hiệu quả sản xuất chưa cao; thiếu quy hoạch và đầu tư vào các vùng sản xuất giống tập trung; tình trạng lai tạp, thoái hóa giống còn phổ biến; hệ thống theo dõi, quản lý chất lượng giống còn mang tính thủ công, thiếu dữ liệu số hóa, gây khó khăn trong việc kiểm soát nguồn gốc, chất lượng và truy xuất sản phẩm.

Mặc dù vậy, hiện nay nhiều địa phương vùng đồng bằng sông Hồng đã tích cực ứng dụng công nghệ cao vào quá trình canh tác, nuôi trồng thuỷ sản. Lãnh đạo Chi cục Chăn nuôi, thú y và thủy sản Bắc Ninh cho hay, toàn tỉnh hiện nay có diện tích nuôi trồng thủy sản hơn 4.600ha và hơn 2.700 lồng nuôi cá với sản lượng khoảng 41.000 tấn. Đến nay, trên địa bàn đã hình thành 72 vùng nuôi trồng thủy sản tập trung có diện tích 1.305ha, bước đầu tạo điều kiện thuận lợi đưa các tiến bộ khoa học-kỹ thuật vào sản xuất, từ đó giúp năng suất, chất lượng sản phẩm tăng lên rõ rệt. Đặc biệt, nuôi cá siêu thâm canh trong lồng tại sông Đuống, sông Thái Bình bước đầu thu được kết quả tốt với năng suất đạt 4 đến 6 tấn/lồng (diện tích 108 m3) mang lại giá trị kinh tế cao.

Năm 2025, các địa phương trong vùng phấn đấu đạt diện tích nuôi trồng thủy sản khoảng 115.000ha, tăng 132ha và 948.000m3 lồng bè, tăng 1.084m3 so với năm 2024 với sản lượng nuôi trồng đạt 850.000 tấn. Để phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững, thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương cần đẩy mạnh tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao giá trị và phát triển bền vững; gắn nuôi trồng thủy sản với bảo vệ môi trường.

Đồng thời, đẩy mạnh sản xuất, quản lý sản xuất từ nuôi trồng, khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản… tăng khả năng cạnh tranh sản phẩm trên thị trường. Với những lợi thế về tự nhiên, kinh tế – xã hội và sự hỗ trợ tích cực từ chính quyền, vùng Đồng bằng sông Hồng có tiềm năng lớn để phát triển ngành nuôi trồng thủy sản theo hướng hiện đại và bền vững. Việc tận dụng hiệu quả các điều kiện sẵn có, kết hợp với ứng dụng khoa học kỹ thuật sẽ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

Mạnh Thắng