Ẩn náu từng đàn trong những đốt gỗ héo ngọn, loài sâu trắng ký sinh gây hại cho tre được người dân Tây Bắc mang về chiên giòn với lá chanh, chế biến thành món đặc sản thơm phức đãi thực khách những ngày đầu tháng 10 âm lịch.
Sâu Tre.
Sâu tre là ấu trùng của loài ngài rừng, sống ký sinh theo đàn trong những thân tre ở vùng núi Tây Bắc. Loài sâu to bằng đầu đũa, dài bằng hai đốt ngón tay thân ngoài màu trắng muốt, đầu đen. Nhìn những con sâu lúc nhúc ngoe nguẩy không ít người rùng mình, nổi da ga, nhưng đây lại là một đặc sản của người dân vùng núi.
Sâu tre sống trong thân những cây tre non, chỉ xuất hiện từ tháng 10-12 âm lịch. Chính vì vậy nên cứ đến độ đầu thu, bà con dân tộc Thái (đen) sinh sống tại bản Sơn La lại tấp nập lên rừng săn tìm sâu.
Muốn tìm loại sâu này, người dân phải dựa vào những lỗ nhỏ trên thân tre, rồi nhìn sang lá, măng để xác định. Ngay trên cây tre cũng có nhiều loại sâu, nhưng chỉ loại sâu trong thân tre ăn mới ngon và nhiều chất dinh dưỡng.
Bắt sâu tre cần có kinh nghiệm.
Sâu tre là loại khó kiếm, nếu chỉ nhìn một bộ phận của cây tre, khả năng bổ ra sẽ không có sâu ở trong đó. Cây tre bị sâu tre ký sinh thường có biểu hiện héo ngọn, đốt tre bị co rúm, ngắn lại khác thường.
Nếu tìm đúng, trung bình mỗi lóng tre sẽ cho đến cả đĩa sâu. Người tìm sâu không cần chặt cả cây tre mà chỉ lấy những đốt tre có sâu.
Sâu tre mang về được đồng bào dân tộc Thái (đen) chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn khác nhau như: Sâu tre xào măng chua, sâu tre chiên giòn, sâu tre hấp, sâu tre đồ, sâu tre rang lá chanh… nhưng ngon nhất và phổ biến nhất là món sâu tre rang cùng với lá chanh.
Chế biến món này vô cùng đơn giản, đầu tiên phải rửa thật kỹ sâu tre cùng với muối để loại bỏ chất bẩn. Sau đó để ráo nước, cho ra bát tô trộn đều với một ít muối hay bột nêm, nước mắm cho ngấm. Lá chanh rửa sạch thái chỉ, tỏi băm nhỏ. Khử dầu, cho sâu tre vào đảo đều đến lúc chín vàng và cho ít lá chanh vào là chúng ta đã có 1 món sâu tre rang lá chanh thơm phức, ngon và hấp dẫn.
Do món này rất ngậy và giàu đạm nên phải có thứ nước chấm đặc trưng đi kèm là nước măng chua.
Kể cả sau khi chế biến món ăn vẫn khiến không ít người “khiếp đảm”, Tuy nhiên nếu bỏ qua nỗi sợ và ăn thử một lần thì thực khách sẽ mê mẩn vị béo ngậy hòa lẫn vào đó là mùi thơm dịu nhẹ, tinh tế của chanh làm tăng thêm độ kích thích.
Sâu tre rang lá chanh có thể ăn với cơm nếp hay làm mồi nhậu. Tiết trời Tây Bắc vào thu se lạnh, nhấm nháp cảm giác tê tê nơi đầu lưỡi cùng cái bùi bùi, béo béo thì thật tuyệt vời.
Ngày trước, lúc kiếm cái ăn khó khăn, thế hệ những người xưa đã biết cách tìm ra món sâu tre để dùng bữa. Khi cuộc sống khá lên, món ăn sâu tre dần quên lãng, bởi lớp trẻ không có kinh nghiệm bắt con vật này. Mặt khác, để có đĩa sâu tre xào như ở mâm cơm, cũng phải dụng công từ khâu bắt đến khâu chế biến, có khi phải hơn cả ngày liền mới có được món sâu tre dùng trong bữa cơm.
Ngày nay, sâu tre chỉ được dùng để đãi khách hoặc lâu lâu ăn để nhớ lại thứ ẩm thực đặc biệt của ngày xưa.
Bá Di (Tổng hợp)