Việc triển khai công nghệ đốt rác phát điện tại TP.HCM được xem là bước đi chiến lược nhằm giải quyết đồng thời hai thách thức lớn như xử lý khối lượng chất thải rắn sinh hoạt khổng lồ và đáp ứng nhu cầu năng lượng sạch.
Công nghệ này không chỉ giúp giảm đáng kể diện tích đất dành cho bãi chôn lấp mà còn hạn chế phát sinh mùi hôi, nước rỉ rác và khí thải gây ô nhiễm môi trường. Quá trình đốt rác tạo ra nguồn nhiệt để phát điện, bổ sung vào hệ thống điện lưới quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn cung năng lượng.
Ngoài ra, áp dụng mô hình này còn khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực môi trường, thúc đẩy sự hình thành chuỗi giá trị khép kín từ thu gom, phân loại đến xử lý rác. TP.HCM đặt kỳ vọng việc chuyển đổi công nghệ xử lý rác sang đốt phát điện sẽ mang lại lợi ích kép, vừa bảo vệ môi trường, vừa khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên từ chất thải, hướng tới một thành phố thân thiện với môi trường.
Theo đó, TP.HCM triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đảm bảo mục tiêu xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại đạt hơn 90% đến năm 2030. Trong những năm qua, các địa phương của TP.HCM (cũ) trước khi sáp nhập đã ban hành các quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) và triển khai thực hiện kế hoạch phân loại CTRSH tại nguồn;
Đồng thời, xây dựng và ban hành giá dịch vụ vận chuyển CTRSH. Hiện tại, TP.HCM (mới) đang xây dựng và tổ chức lại mô hình quản lý CTRSH theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp để thực hiện quản lý hiệu quả công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH trên địa bàn thành phố. Hiện nay, tổng khối lượng CTRSH phát sinh trên địa bàn TP.HCM khoảng 14.000 tấn/ngày; trong đó, khu vực TP.HCM (cũ) khoảng 10.500 tấn/ngày, khu vực Bình Dương (cũ) khoảng 2.400 tấn/ngày và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) khoảng 1.100 tấn/ngày.
Tỷ lệ CTRSH được thu gom, vận chuyển, xử lý đạt hơn 99%; trong đó, tỷ lệ xử lý CTRSH bằng công nghệ đốt, tái chế, sản xuất phân compost đạt khoảng 40%; còn lại 60% được chôn lấp hợp vệ sinh. Trong thời gian tới, để tiếp tục duy trì việc thực hiện các chỉ tiêu liên quan đến lĩnh vực CTRSH đảm bảo tỷ lệ thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH đạt trên 99%, tỷ lệ áp dụng công nghệ xử lý CTRSH tiên tiến và hiện đại đạt trên 90% đến năm 2030, nhất là để công tác quản lý CTRSH đúng theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ tham mưu UBND TP.HCM ban hành Kế hoạch phân loại CTRSH tại nguồn giai đoạn 2026-2030 và triển khai quyết liệt công tác này.
Đồng thời, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ tổ chức tập huấn, hướng dẫn các xã, phường, đặc khu thuộc TP.HCM thực hiện công tác quản lý môi trường nói chung; trong đó, có công tác quản lý, phân loại CTRSH tại nguồn, đấu thầu thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH;
TP.HCM phấn đấu tỷ lệ áp dụng công nghệ xử lý CTRSH tiên tiến và hiện đại đạt trên 90% đến năm 2030. (Ảnh minh hoạ).
Tiến hành rà soát, tham mưu và đề xuất UBND TP.HCM, trình HĐND Thành phố xem xét, điều chỉnh Nghị quyết số 28/2023/NQ-HĐND ngày 08/12/2023 cho phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành để áp dụng thống nhất trên toàn địa bàn thành phố; tập trung chuyển đổi công nghệ xử lý rác sang đốt phát điện.
Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM tiếp tục phối hợp với các sở ngành tham mưu UBND Thành phố triển khai lựa chọn nhà đầu tư dự án xử lý CTRSH theo phương thức đối tác công tư (PPP); lựa chọn nhà đầu tư dự án xử lý CTRSH cho đặc khu Côn Đảo; đôn đốc việc thực hiện thủ tục đầu tư, xây dựng dự án đốt rác công suất 1.000 tấn/ngày, phát điện 20MW tại Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên; xây dựng, cập nhật, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về quản lý chất thải trên địa bàn thành phố.
TP.HCM hiện có 4 khu xử lý chất thải tập trung đang hoạt động với tổng diện tích là hơn 1.872 ha, gồm: Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc là 822 ha; Khu liên hợp xử lý chất thải và nghĩa trang Đa Phước hơn 813 ha; Khu Liên hợp xử lý chất thải Nam Bình Dương là 100 ha; Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên là 137 ha. Ngoài ra, còn có 3 khu đang quy hoạch và sắp triển khai với tổng diện tích 750 ha. Công nghệ đốt rác phát điện mở ra hướng đi mới cho TP.HCM trong hành trình giải quyết bài toán xử lý chất thải và bảo vệ môi trường đô thị.
Không chỉ giúp giảm gánh nặng cho các bãi chôn lấp vốn đang quá tải, mô hình này còn tận dụng nguồn rác thải để tạo ra năng lượng, góp phần bổ sung điện sạch cho thành phố. Đây là giải pháp phù hợp với xu thế kinh tế tuần hoàn, khi biến rác thành tài nguyên, đồng thời thúc đẩy các hoạt động đầu tư, đổi mới công nghệ trong lĩnh vực môi trường.
Việc triển khai đồng bộ, kết hợp cùng phân loại rác tại nguồn sẽ nâng cao hiệu quả xử lý, giảm phát thải khí nhà kính và cải thiện chất lượng sống của người dân. Với định hướng rõ ràng, sự vào cuộc của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, TP.HCM hoàn toàn có thể xử lý 100% rác thải khi ứng dụng công nghệ đốt rác phát điện. Điều này vừa đảm bảo phát triển kinh tế, vừa giữ gìn môi trường bền vững cho toàn thành phố.
Thu Thuỳ