Nhiều năm qua, tỉnh Tây Ninh luôn dẫn đầu vùng ĐBSCL về thu hút đầu tư với nhiều doanh nghiệp, khu công nghiệp (KCN) đi vào hoạt động. Đặc biệt, tỉnh Long An (cũ) thường xuyên nằm trong nhóm dẫn đầu của cả nước về năng lực cạnh tranh. Theo phê duyệt quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ, giai đoạn 2021 - 2030, toàn tỉnh Long An (cũ) có 51 KCN với tổng diện tích quy hoạch 12.433 ha. Đến nay, đã có 37 KCN được thành lập với diện tích 10.015,59 ha, trong đó, 26 KCN đủ điều kiện tiếp nhận đầu tư với diện tích 5.982,14 ha; tỷ lệ lấp đầy đạt 69,22%. Hiện có 11 KCN đã được chấp thuận chủ trương đầu tư và đang triển khai thực hiện các thủ tục giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KCN với diện tích 3.230,79 ha; 14 KCN đang được đầu tư. Bên cạnh đó, tỉnh Long An (cũ) có 72 CCN được quy hoạch, trong đó có 17 CCN đã đi vào hoạt động với diện tích 857ha, tỷ lệ lấp đầy đạt 90,9%; 25 CCN với diện tích 1.278 ha đang triển khai thực hiện thủ tục đầu tư và xây dựng hạ tầng kỹ thuật.
Trong quá trình phát triển công nghiệp, tỉnh luôn đặc biệt quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường. Khi tiếp nhận đầu tư, tỉnh chủ trương ưu tiên thu hút những dự án sử dụng công nghệ hiện đại, công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường; hạn chế tiếp nhận ngành nghề tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm; yêu cầu các doanh nghiệp đầu tư hạ tầng KCN, CCN trước khi đi vào vận hành, tiếp nhận đầu tư phải đầu tư xây dựng hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung. Đối với các KCN, CCN đang hoạt động, phải vận hành hệ thống xử lý nước thải đúng quy trình kỹ thuật và thực hiện quan trắc môi trường theo quy định.
Bên cạnh đó, để bảo vệ môi trường không khí và kiểm soát chất lượng môi trường không khí trên địa bàn tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hạn chế nguồn phát sinh chất gây ô nhiễm không khí. Riêng năm 2024, Sở đã thực hiện quan trắc môi trường không khí định kỳ tại 34 vị trí của các khu vực dân cư tập trung thuộc các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh, đồng thời, vận hành khai thác hai trạm quan trắc tự động tại Thành phố Tây Ninh và thị xã Trảng Bàng nhằm giám sát chất lượng môi trường khí thải làm cơ sở nghiên cứu, đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng không khí. Sau thời gian khảo sát, thu mẫu đánh giá hiện trạng môi trường không khí, kết quả quan trắc cho thấy chất lượng môi trường không khí trên địa bàn tỉnh khá tốt. Tuy nhiên, tại khu vực trung tâm đô thị và các nút giao thông tại thị xã Trảng Bàng, có nhiều thông số, như SO2, NOx, CO cao hơn so với Thành phố Tây Ninh; giá trị trung bình tổng bụi lơ lửng (TSP) và bụi PM10 từ năm 2021 -2022 vượt quy chuẩn từ 1,2 -1,8 lần. Dựa trên kết quả quan trắc môi trường không khí, Sở đã có đánh giá khách quan thực trạng công tác quản lý, kiểm soát ô nhiễm không khí trong thời gian qua, từ đó xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí, trong đó, xác định nguồn gây ô nhiễm chính, các giải pháp cụ thể và toàn diện, nhằm đạt được mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm không khí từ các nguồn phát thải theo lộ trình thực hiện chung đến năm 2030. Sở cũng tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai xây dựng hạ tầng kỹ thuật, mạng lưới quan trắc môi trường không khí (môi trường xung quanh, môi trường tác động...) với công nghệ giám sát hiện đại và cơ sở dữ liệu về môi trường để kiểm soát, chủ động ứng phó, quản lý. Ngoài ra, phối hợp với các cơ quan chức năng và địa phương tăng cường kiểm soát các nguồn phát thải khí thải, duy trì và cải thiện chất lượng không khí ở khu vực đô thị, nông thôn, KCN tập trung...; đẩy mạnh kiểm tra và xử lý vi phạm đối với cơ sở, dự án, công trình gây ô nhiễm môi trường không khí… Kết quả quan trắc môi trường không khí tại các KCN, CCN trên địa bàn gần đây đều cho kết quả tốt, thông số quan trắc về khí CO, NO2 , SO2 , bụi… tại các điểm lấy mẫu đều đạt theo quy chuẩn cho phép, nằm trong giới hạn của QCVN 05:2013/BTNMT (thay thế bằng Quy chuẩn QCVN 05:2023/BTNMT).
Đối với môi trường nước, hiện nay 100% KCN đang hoạt động đã xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung theo quy định và được vận hành thường xuyên. Qua kiểm tra, hầu hết hệ thống xử lý nước thải tập trung của các KCN đều xử lý đạt quy chuẩn thải cho phép. Hiện nay, các công trình xử lý nước thải tại các KCN vận hành ổn định và công suất vận hành đều thấp hơn công suất thiết kế. Các KCN cũng được cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình, biện pháp bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành theo báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt. Thông qua hệ thống trạm quan trắc tự động và quan trắc định kỳ, ngành chức năng nắm nhanh tình hình, kịp thời đưa ra cảnh báo và giải pháp xử lý. Quan trắc định kỳ cũng cho phép so sánh, đánh giá diễn biến chất lượng môi trường theo thời gian và không gian. Kết quả theo dõi những năm gần đây cho thấy, phần lớn chất lượng nước mặt tại các vị trí đo đạc đều nằm trong giới hạn quy chuẩn cho phép. Đây là minh chứng cho nỗ lực của tỉnh trong việc quản lý nguồn thải từ sản xuất và sinh hoạt.
Có thể nói, nhờ kiên định quan điểm phát triển công nghiệp đi đôi với bảo vệ môi trường, tuyệt đối không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế trước mắt cùng sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và người dân, tỉnh Tây Ninh đã vươn lên xếp thứ 12 cả nước trong bảng xếp hạng PGI năm 2023; xếp thứ 6 cả nước trong bảng xếp hạng PGI năm 2024, thể hiện sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường bền vững.
Hướng tới phát triển xanh, bền vững
Vừa qua, UBND tỉnh Tây Ninh đã ban hành Công văn số 3831/UBND-KTTC ngày 3/9/2025 về việc triển khai một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Theo đó thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, UBND tỉnh đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các Sở, ban, ngành; UBND các xã, phường trên địa bàn tỉnh tiến hành rà soát, thực hiện quy định về bảo vệ môi trường để tăng cường hiệu quả thực thi và phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị cũng như mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tăng cường chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện các chiến lược, đề án, dự án, nhiệm vụ về bảo vệ môi trường thuộc trách nhiệm, phạm vi quản lý, bảo đảm nguyên tắc “6 rõ”; ưu tiên đầu tư và huy động mọi nguồn lực xã hội nhằm giải quyết những vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách; thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm đối với hành vi vi phạm của tổ chức, cá nhân theo thẩm quyền; tuyên truyền chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong thực hiện các nhiệm vụ thuộc lĩnh vực quản lý; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và huy động nguồn lực tư nhân, hợp tác công tư trong công tác bảo vệ môi trường.
Đối với Sở Nông nghiệp và Môi trường: Tiếp tục nâng cao chất lượng công tác thẩm định, phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp Giấy phép môi trường. Tăng cường kiểm tra đối với những đối tượng có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường; các đơn vị, doanh nghiệp hoạt động về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn, nước thải, khí thải; xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm. Đồng thời, công khai danh sách các cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc đối tượng phải lắp đặt, đã lắp đặt, chưa lắp đặt thiết bị quan trắc môi trường tự động, liên tục trên phương tiện thông tin đại chúng và cổng thông tin điện tử của tỉnh; đôn đốc, hướng dẫn các cơ sở chưa thực hiện khẩn trương hoàn thành việc lắp đặt và truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp và Môi trường, Trung tâm điều hành phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh (IOC), Bộ Nông nghiệp và Môi trường theo quy định; công khai nội dung, tiến độ, thời hạn thực hiện các chương trình, đề án, dự án giải quyết các vấn đề về môi trường để các cơ quan, tổ chức, nhân dân tham gia phản biện, giám sát việc thực hiện.
Song song với đó, xây dựng hệ thống giám sát tài nguyên nước tự động, trực tuyến, công bố trên cổng, trang thông tin điện tử của Sở, Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp xã có liên quan và đồng bộ với hệ thống giám sát của quốc gia. Hàng năm phối hợp với Sở Tài chính bố trí kinh phí chi sự nghiệp môi trường không dưới 1% trên tổng chi ngân sách, kết hợp đẩy mạnh xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực để xử lý, khắc phục đối với các khu vực đã bị ô nhiễm (kênh, rạch, ao hồ), cơ sở gây ô nhiễm môi trường; có chính sách hỗ trợ phù hợp, tạo điều kiện để cơ sở gây ô nhiễm môi trường thực hiện xử lý triệt để (thay đổi công nghệ sản xuất hay chuyển đổi ngành nghề hoạt động không gây ô nhiễm); dành nguồn lực đất đai và cơ chế ưu đãi cho hoạt động tái chế chất thải theo mô hình kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng hiệu quả chất thải và sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường từ hoạt động tái chế; nghiên cứu đề xuất nâng phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Đặc biệt, tập trung tối đa nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình, đề án, dự án, nhiệm vụ, giải pháp về bảo vệ môi trường nhằm sớm đạt được các mục tiêu kiểm soát, khắc phục ô nhiễm trong năm 2025 và phấn đấu hoàn thành trước năm 2030, nhất là các mục tiêu, chỉ tiêu về môi trường nước, không khí.
Sở Xây dựng: Có trách nhiệm đề xuất các giải pháp đẩy nhanh xây dựng hệ thống giao thông công cộng, hạn chế sự gia tăng phương tiện giao thông cá nhân ở khu vực đô thị, thay vào đó, thúc đẩy sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường, hạn chế phát thải gây ô nhiễm môi trường không khí; tăng cường kiểm soát khí thải đối với xe cơ giới, áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; đề xuất cơ chế ưu đãi cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng chuyển đổi xanh, sản xuất phương tiện giao thông thân thiện với môi trường. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất nâng giá dịch vụ thoát nước, xử lý nước thải và có cơ chế sử dụng nguồn kinh phí này chủ yếu để đầu tư xây dựng, vận hành hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung tại các đô thị. Tập trung tối đa nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt tập trung tại các đô thị; kiểm soát nghiêm ngặt việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại các công trình xây dựng và phương tiện vận tải hàng hóa, vật liệu xây dựng để ngăn chặn ô nhiễm không khí do bụi, nhất là tại khu vực đô thị, đường vành đai.
Ban Quản lý các Khu kinh tế: Tăng cường kiểm tra, giám sát việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật của các chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng KCN, khu chế xuất nhằm đảm bảo 100% các KCN, khu chế xuất trên địa bàn tỉnh có hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung đạt quy chuẩn quy định trước khi xả ra môi trường. Chủ trì, phối hợp chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng KCN, khu chế xuất thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động thu gom, thoát nước, xử lý nước thải đối với các doanh nghiệp thứ cấp hoạt động trong KCN, khu chế xuất, đảm bảo nước thải phát sinh được thu gom triệt để dẫn về hệ thống xử lý nước thải tập trung KCN, khu chế xuất xử lý đạt quy chuẩn quy định. Đối với doanh nghiệp được miễn trừ đấu nối phải thường xuyên kiểm soát đảm bảo nước thải đạt quy chuẩn quy định trước khi xả ra môi trường (khuyến khích đầu tư lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, liên tục để giám sát chất lượng nước thải đầu ra sau xử lý); phát hiện kịp thời và phối hợp với cơ quan chức năng xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường đúng theo quy định
UBND các xã, phường: Chỉ đạo phòng chuyên môn thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được quy định tại Thông tư số 19/2025/TT-BNNMT ngày 19/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn về nông nghiệp và môi trường thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Ửy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Cùng với đó, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với các đối tượng có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường, các đơn vị, doanh nghiệp hoạt động về thu gom, vận chuyển chất thải thuộc thẩm quyền quản lý; có giải pháp khắc phục, xử lý dứt điểm đối với các làng nghề gây ô nhiễm môi trường (đất, nước, không khí…) trên địa bàn quản lý (nếu có) và xử lý nghiêm hành vi vi phạm; đề xuất kinh phí chi sự nghiệp môi trường để xử lý, khắc phục nguồn ô nhiễm đối với các khu vực ô nhiễm, cơ sở gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn quản lý; bố trí quỹ đất đai và cơ chế ưu đãi cho hoạt động tái chế chất thải theo mô hình kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng hiệu quả chất thải và sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường từ hoạt động tái chế.
Các khu, CCN, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ: Thường xuyên kiểm tra, rà soát, đánh giá việc vận hành các hạng mục, công trình của hệ thống xử lý nước thải, đường ống thu gom, chuyển nước thải giữa các hạng mục công trình; kịp thời có kế hoạch cải tạo, nâng cấp hoặc thay thế các hạng mục, đường ống xử lý nước thải và gia cố bờ bao ao, hồ chứa nước thải đã xuống cấp; tiến hành tháo dỡ các đường ống không còn sử dụng hoặc không có liên quan đến việc thu gom, xử lý nước thải. Định kỳ lấy mẫu giám sát nước thải sau xử lý đúng tần suất gửi đơn vị được Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động dịch vụ quan trắc môi trường phân tích, đánh giá đảm bảo nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn quy định mới được phép xả ra môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường, Giấy phép môi trường được phê duyệt, cấp phép. Ngoài ra, ban hành, tổ chức thực hiện kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường; thực hiện công khai kế hoạch ứng phó sự cố môi trường; bố trí lực lượng, phương tiện, trang thiết bị sẵn sàng ứng phó sự cố chất thải; tổ chức diễn tập ứng phó sự cố chất thải theo kế hoạch đã phê duyệt, đáp ứng các yêu cầu quy định tại khoản 1, Điều 124 ,Luật Bảo vệ môi trường; khoản 1, Điều 109, khoản 3, Điều 110, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
Về phía các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thuộc đối tượng lắp đặt thiết bị quan trắc nước thải, khí thải tự động, liên tục theo quy định tại Điều 97, Điều 98, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP phải nhanh chóng tiến hành lắp đặt, kết nối, truyền dữ liệu về Sở Nông nghiệp và Môi trường đảm bảo yêu cầu kỹ thuật theo Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định kỹ thuật quan trắc môi trường và quản lý thông tin, dữ liệu quan trắc chất lượng môi trường.