Góp ý dự thảo cơ chế, chính sách đặc thù triển khai Luật Địa chất và khoáng sản

Cơ quan chủ trì soạn thảo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề xuất bổ sung một số nội dung mới nhằm tháo gỡ khó khăn về nguồn nguyên vật liệu cung cấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, công trình đầu tư công và các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Nhiều địa phương cũng đề xuất cơ chế đặc thù cho các dự án quan trọng trên địa bàn, được Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định.

Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng tiếp thu ý kiến từ các địa phương khu vực đồng bằng sông Cửu Long và Bộ Quốc phòng về mở rộng cơ chế cho phép điều tiết nguồn nguyên vật liệu dư thừa từ các mỏ đã đăng ký theo Nghị quyết 106/2023 của Quốc hội về thí điểm một số chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình đường bộ, sang phục vụ các dự án trọng điểm quốc gia, công trình giao thông trọng điểm, cũng như các nhiệm vụ khẩn cấp về quốc phòng, an ninh.

Ảnh minh họa

Về cơ chế khai thác khoáng sản vật liệu xây dựng nhóm III và IV, Dự thảo Nghị quyết đề xuất rút gọn thủ tục hành chính, bỏ các bước phê duyệt chủ trương đầu tư, đánh giá tác động môi trường và yêu cầu phù hợp với quy hoạch địa chất – khoáng sản hiện hành, nhưng vẫn duy trì thăm dò, phê duyệt trữ lượng và cấp phép. Các mỏ vẫn phải đảm bảo an toàn khai thác, sử dụng vật liệu nổ hợp pháp. Đồng thời, tiếp tục cho phép gia hạn và điều chỉnh giấy phép khai thác nhằm nâng công suất phục vụ các dự án trọng điểm. Trong trường hợp khẩn cấp về thiên tai, dịch bệnh, quốc phòng – an ninh, các thủ tục về thăm dò, khai thác và đăng ký khoáng sản nhóm III, IV được rút gọn tối đa.

Một nội dung quan trọng khác là khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, chủ yếu áp dụng cho khoáng sản phục vụ các dự án trọng điểm quốc gia, dự án PPP, công trình đầu tư công, nguyên liệu cho nhà máy xi măng, khu du lịch nghỉ dưỡng và các nhà máy chế biến sâu đã hoạt động ổn định. Các giấy phép cũ trước ngày 1/7/2005 cũng được điều chỉnh, cho phép tiếp tục khai thác phục vụ các dự án đã đăng ký.

Dự thảo Nghị quyết cũng mở rộng cơ chế thăm dò khai thác xuống sâu đối với các mỏ, đồng thời cho phép điều chỉnh giấy phép khai thác khoáng sản nhóm III và IV để phục vụ dự án trọng điểm, quốc phòng – an ninh và các công trình bổ sung vào danh mục trọng điểm của ngành giao thông vận tải. Một số nhóm chính sách trong Dự thảo Nghị quyết sẽ tiếp tục được hoàn thiện, đưa vào Dự án Luật nhằm tập trung tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ xây dựng các dự án, công trình quan trọng quốc gia; dự án đầu tư khẩn cấp, cấp bách do cấp có thẩm quyền quyết định; dự án đầu tư công, dự án PPP.

Luật hóa các quy định về phân quyền, phân cấp và nhất là các quy định riêng biệt về quản lý đất hiếm trong tình hình mới. Cụ thể hóa định hướng lớn của Đảng, Nhà nước về tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, thực hiện phân cấp, phân quyền hợp lý giữa Trung ương và địa phương, lấy hiệu quả quản lý làm trung tâm, lấy người dân và doanh nghiệp làm chủ thể phục vụ.

Một số nhiệm vụ có tính chất chuyên môn sâu, mang tính kỹ thuật cao và thường xuyên thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ đã được giao cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giúp rút ngắn quy trình xử lý công việc, giảm tải khối lượng công việc hành chính cho Chính phủ, đồng thời phát huy trách nhiệm và năng lực tổ chức thực hiện của bộ chuyên ngành.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh được thực hiện một số nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhằm tăng tính linh hoạt, kịp thời trong quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương, góp phần huy động, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời thúc đẩy quá trình cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực khoáng sản theo hướng rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, về tổng thể, Dự thảo Nghị quyết và Dự án Luật sửa đổi nhằm tăng tính linh hoạt cho địa phương, rút ngắn thủ tục hành chính, điều tiết nguồn nguyên vật liệu hiệu quả, bảo đảm cung cấp nguyên liệu cho các dự án trọng điểm, đồng thời cụ thể hóa các cơ chế đặc thù đã ban hành trong Nghị quyết 106/2023/QH15 và các chỉ đạo về quản lý khoáng sản chiến lược, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội và quốc phòng – an ninh.

Góp ý vào nội dung Dự thảo Nghị quyết, Bộ Công Thương cho rằng cần giải quyết dứt điểm các vướng mắc liên quan đến chồng lấn quy hoạch khoáng sản với các dự án điện, khoáng sản chiến lược, đồng thời không đưa các mỏ đang khai thác hiệu quả hoặc mở rộng khai thác ra đấu giá để duy trì sản xuất ổn định.

Trong khi đó, Bộ Công an kiến nghị thắt chặt thẩm quyền quyết định cơ chế đặc thù, phân loại các hình thức vi phạm trong cấp phép, xử lý minh bạch, đồng thời hạn chế điều chỉnh các khu vực đất an ninh, quốc phòng và chỉ tập trung vào các vấn đề cấp bách, phù hợp với Nghị quyết 106/2023 của Quốc hội. Bộ Xây đề xuất, các khu vực khoáng sản phục vụ dự án xi măng đã được quy hoạch trước đây nên thuộc diện không đấu giá, nhằm tránh hiện tượng đầu cơ, thao túng và bảo đảm nguồn vật liệu ổn định cho các nhà máy hiện hữu.

Từ góc nhìn thực tiễn, cơ sở, một số địa phương cho rằng, Dự thảo Nghị quyết và Dự án Luật sẽ tháo gỡ nhiều khó khăn trong công tác quản lý khoáng sản, đồng thời đảm bảo nguồn vật liệu phục vụ các dự án trọng điểm, đặc biệt là các công trình đầu tư công và dự án PPP. Do đó, kiến nghị duy trì cơ chế đặc thù, giữ nguyên quy định không đấu giá đối với các mỏ khoáng sản đã quy hoạch cho nhà máy, tránh làm gián đoạn hoạt động sản xuất bình thường; làm rõ thẩm quyền tổ chức, cá nhân được khai thác khoáng sản trong tình huống khẩn cấp, đồng thời cho phép tận dụng khoáng sản phát sinh từ cải tạo công trình, sạt lở thiên tai, nhằm vừa đảm bảo an toàn, vừa tránh lãng phí tài nguyên.

Mở rộng đối tượng được cấp giấy xác nhận thu hồi khoáng sản, bao gồm cả nhà thầu thi công hoặc tổ chức, cá nhân đáp ứng điều kiện theo pháp luật, nhằm tận dụng khoáng sản thừa cho các dự án đang triển khai; lựa chọn và đưa những nội dung thực tiễn, phù hợp vào Dự thảo Luật để áp dụng lâu dài, bảo đảm hiệu quả và tính khả thi trong triển khai…/.

THANH BÌNH