Sự khác biệt của thị trường dịch vụ thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý Chất thải rắn sinh hoạt

Hiểu được sự khác biệt của thị trường là điều kiện tiên quyết để xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển thị trường ổn định, bền vững. Sự khác biệt của thị trường thể hiện ở nhiều khía cạnh: 1) Nhận diện đúng đặc thù của từng loại thị trường (Mỗi thị trường (hàng hóa, dịch vụ công, dịch vụ môi trường, tài chính…) có đối tượng giao dịch, cơ chế hình thành giá, mức độ cạnh tranh và vai trò của Nhà nước khác nhau. Hiểu rõ sự khác biệt giúp tránh áp dụng máy móc các mô hình chung); 2) Xây dựng chính sách và công cụ quản lý phù hợp ( Việc nắm rõ đặc điểm riêng của từng thị trường là cơ sở để thiết kế cơ chế chính sách, công cụ điều tiết và phương thức can thiệp phù hợp, bảo đảm hiệu quả quản lý và ổn định thị trường); 3) Nâng cao hiệu quả vận hành thị trường; 4) Hạn chế rủi ro và bất cập trong tổ chức thực hiện; 5) Tạo cơ sở cho phát triển bền vững (kết hợp hài hòa giữa cơ chế thị trường và vai trò quản lý của Nhà nước, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững).

Thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý CTRSH là sản phẩm, dịch vụ công ích [Danh mục B, 1], theo đó, Nhà nước chịu trách nhiệm trước xã hội về việc cung ứng dịch vụ CTRSH, đảm bảo mọi cá nhân trong xã hội đều được tiếp cận bình đẳng tới dịch vụ CTRSH và lượng dịch vụ CTRSH mà mỗi người tiêu dùng không ảnh hưởng đến lượng tiêu dùng của người khác.

Cầu trong thị trường dịch vụ CTRSH là chủ các nguồn thải CTRSH, các đối tượng này là chủ thể trong quá trình phát triển KTXH; nói rộng hơn, để đảm bảo các nhu cầu thiết yếu của các tổ chức, cá nhân có cuộc sống trong lành thì Cầu trong thị trường dịch vụ CTRSH lại là Nhà nước.

Giá dịch vụ CTRSH do Nhà nước quy định. Do dịch vụ CTRSH theo cơ chế thị trường khó có khả năng bù đắp chi phí và được Nhà nước trợ giá sản phẩm. Trợ giá sản phẩm là khoản hỗ trợ tài chính của ngân sách Nhà nước theo mức cố định tính trên từng đơn vị sản phẩm, dịch vụ công ích cho nhà sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích để sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích do Nhà nước đặt hàng; Mức trợ giá sản phẩm, dịch vụ công ích là phần chênh lệch giữa giá tiêu thụ theo quy định của Nhà nước với chi phí hợp lý của nhà sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích để sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích do Nhà nước đặt hàng [Khoản 2 và 3, Điều 3; 1].

Phương thức cung ứng dịch vụ CTRSH được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền tổ chức đấu thầu, đặt hàng theo quy định của Nhà nước:

1) Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền gồm: Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm xây dựng và ban hành các quy định về quản lý sản phẩm, dịch vụ công ích trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao, trong đó phải quy định về chất lượng, quy cách, định mức thực hiện, giá, đơn giá theo quy định của Nhà nước để chủ yếu thực hiện theo phương thức đấu thầu, đặt hàng [Mục c, Khoản 1, Điều 3; 1].

2) Phương thức cung ứng dịch vụ CTRSH thực hiện theo thứ tự ưu tiên như sau [Khoản 1, Điều 5; 1]: Đấu thầu, Nhà nước áp dụng đấu thầu hạn chế đối với dịch vụ CTRSH có yêu cầu cao về kỹ thuật hoặc kỹ thuật có tính đặc thù mà chỉ có một số nhà thầu có khả năng đáp ứng yêu cầu, Nhà nước áp dụng đấu thầu rộng rãi với các dịch vụ CTRSH còn lại (trừ trường hợp đấu thầu hạn chế và đặt hàng dịch vụ CTRSH), đơn giá hoặc giá dịch vụ CTRSH được xác định trên cơ sở áp dụng các định mức kinh tế kỹ thuật, định mức chi phí hiện hành của Nhà nước quy định; và Đặt hàng được giao cho các Công ty TNHH MTV do Nhà nước làm chủ sở hữu thực hiện, đơn giá hoặc giá dịch vụ CTRSH do Nhà nước quy định.

Dương Phấn

Tài liệu tham khảo:

1. Chính phủ (2013), Nghị định số 130/2013/NĐ-CP về Sản xuất và cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, ban hành ngày 16 tháng 10 năm 2013.