Cách làm này không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường biển mà còn tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế biển, du lịch và sinh kế bền vững của người dân ven biển. Tỉnh Khánh Hòa là địa phương có đường bờ biển dài, giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế biển, du lịch và sinh kế của người dân.
Tuy nhiên, cùng với quá trình đô thị hóa và gia tăng hoạt động kinh tế, môi trường biển đang chịu nhiều áp lực từ rác thải nhựa, nước thải sinh hoạt và khai thác tài nguyên chưa bền vững.
Trước thực trạng đó, tỉnh Khánh Hòa xác định việc huy động cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường biển là giải pháp mang tính nền tảng và lâu dài. Thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, tổ chức các đợt ra quân làm sạch bãi biển, xây dựng mô hình cộng đồng tự quản và khuyến khích doanh nghiệp đồng hành, ý thức bảo vệ môi trường biển từng bước được lan tỏa sâu rộng.
Với chiều dài bờ biển gần 500km, hơn 200 đảo lớn, nhỏ, Khánh Hòa có lợi thế về kinh tế biển, nhưng sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng cũng tạo ra thách thức rất lớn trong công tác quản lý môi trường biển, nhất là khối lượng rác thải phát sinh ngày càng nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường biển. Theo thống kê, mỗi ngày trên địa bàn tỉnh phát sinh hơn 1.800 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó có gần 226 tấn rác thải nhựa.
Thời gian qua, tỉnh đặc biệt quan tâm công tác bảo vệ môi trường biển, ban hành nhiều kế hoạch, giải pháp và triển khai các hành động cụ thể nhằm thu gom, xử lý rác thải phù hợp với đặc thù của địa phương và các mục tiêu quốc gia.
Biển có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, du lịch tại Khánh Hoà. (Ảnh: XL).
Tỉnh đã triển khai hiệu quả nhiều hoạt động như: Phong trào "Chống rác thải nhựa" tại các xã, phường ven biển; tổ chức chiến dịch thu gom rác định kỳ tại bãi biển, cảng cá, khu dân cư; hợp tác với các tổ chức quốc tế để giám sát rác thải nhựa tại vịnh Nha Trang...
Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh đã tiên phong loại bỏ chai nhựa, dùng chai thủy tinh; thay thế ống hút nhựa bằng ống hút tre, gạo, cỏ; tái chế rác thải nhựa thành không gian, vật phẩm trang trí phục vụ du lịch, góp phần nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho du khách.
Tuy nhiên, rác thải trên biển vẫn còn nhiều, nguyên nhân do một bộ phận người dân và du khách vẫn còn thói quen xả rác; hệ thống thu gom, phân loại, tái chế còn thiếu đồng bộ, đặc biệt ở các đảo như: Bình Ba, Bích Đầm...; kinh phí cho các hoạt động giám sát, tuần tra, thu dọn rác còn hạn chế; việc xử lý ngư cụ hỏng và quản lý nguồn thải từ lồng bè còn nhiều khó khăn.
Với hơn 200 đảo lớn, nhỏ, công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải tại các xã đảo gặp rất nhiều khó khăn, chi phí cao, dễ dẫn đến xử lý tại chỗ không đảm bảo (đốt, chôn lấp).
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, tình trạng ô nhiễm nhựa tại các cảng cá, khu vực ven biển đang ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh du lịch và chất lượng môi trường sống của tỉnh. Do đó, việc tiếp tục thực hiện kế hoạch quốc gia, của tỉnh về quản lý rác thải nhựa đại dương không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà cần sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của cộng đồng ngư dân và doanh nghiệp.
Theo đại diện Ban Biến đổi khí hậu, Năng lượng, Môi trường (CCE), Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam cho biết, biển Khánh Hòa hiện nay có 4 nguồn phát thải chính, gồm: Hoạt động du lịch và dịch vụ ven biển; ngư nghiệp và nuôi trồng thủy sản, cảng cá; công nghiệp và cảng biển; rác thải sinh hoạt từ đất liền. Trong đó, rác thải sinh hoạt từ đất liền là vấn đề nan giải khi tỷ lệ thu gom rác đô thị đạt 97% nhưng năng lực xử lý còn yếu, rác thải từ khu dân cư ven sông, ven biển là nguồn ô nhiễm trực tiếp và kéo dài.
Do đó, tỉnh cần đẩy mạnh phân loại rác thải tại nguồn, nâng cấp hạ tầng xử lý, triển khai các dự án làm sạch dòng sông. Trong hoạt động du lịch cần áp dụng Bộ tiêu chí du lịch xanh, yêu cầu khách du lịch, khách sạn thay thế vật phẩm thân thiện với môi trường; tuyên truyền, vận động du khách nâng cao ý thức và chung tay hành động.
Trong hoạt động ngư nghiệp và nuôi trồng thủy sản, cần phát động phong trào "Tàu cá mang rác về bờ", quản lý chặt rác thải từ lồng bè, ngư cụ; đồng thời tăng cường thu gom, xử lý và giám sát nghiêm rác thải, nước thải từ hoạt động công nghiệp và cảng biển.
Theo nhiều chuyên gia, tỉnh Khánh Hòa cần áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn; các cơ quan quản lý nhà nước và Nhân dân phải thay đổi tư duy rác thải, rác thải nhựa là nguyên liệu đầu vào cho các ngành công nghiệp khác (sản xuất hạt nhựa, vật liệu xây dựng, hàng may mặc...).
Tỉnh Khánh Hoà thường xuyên tổ chức các hoạt động thu gom rác thải khu vực bờ biển, đặc biệt là sau đợt mưa lũ hồi tháng 11/2025. (Ảnh: VT).
Tỉnh cần kêu gọi, ưu đãi đầu tư cho các dự án tái chế, tái sử dụng; siết chặt quản lý, xử lý chất thải tại các khu công nghiệp, cảng cá, cảng biển và khu dân cư ven biển; đồng thời tăng cường hợp tác trong khu vực và quốc tế để tiếp cận nguồn lực tài chính, công nghệ môi trường tiên tiến và kinh nghiệm quản lý hiệu quả.
Tỉnh Khánh Hoà xác định bảo vệ môi trường biển là nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt tại khu vực vịnh Nha Trang, do đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hoà ban hành Quyết định số 3028/QĐ-UBND về Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030.
Mục tiêu của Kế hoạch là tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước đối với vịnh Nha Trang thông qua thực hiện cơ chế phối hợp liên ngành, liên vùng, liên cơ quan với sự tham gia của các doanh nghiệp và cộng đồng liên quan; Phục hồi được các hệ sinh thái rạn san hô đã bị suy thoái ở khu vực biển Hòn Mun và trong vịnh Nha Trang; Nâng cao nhận thức, kiến thức về cách ứng xử thân thiện với môi trường vịnh Nha Trang cho cộng đồng, doanh nghiệp, du khách và các thành phần xã hội khác có liên quan…
Thực tiễn cho thấy, bảo vệ môi trường biển không thể chỉ dựa vào nỗ lực của cơ quan quản lý nhà nước mà cần sự chung tay của toàn xã hội. Việc Khánh Hòa đặt trọng tâm vào huy động cộng đồng đã và đang mang lại những kết quả bước đầu, góp phần cải thiện cảnh quan môi trường biển và nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, cách làm này càng thể hiện tính đúng đắn và bền vững.
Thời gian tới, Khánh Hòa cần tiếp tục duy trì và nhân rộng các mô hình hiệu quả, đồng thời gắn bảo vệ môi trường biển với phát triển kinh tế biển, du lịch xanh và sinh kế lâu dài cho người dân ven biển. Khi mỗi cá nhân đều ý thức rõ vai trò của mình trong gìn giữ biển, mục tiêu xây dựng môi trường biển xanh, sạch, bền vững sẽ trở thành hiện thực, góp phần bảo đảm sự phát triển ổn định và lâu dài của địa phương.
Kim Oanh