Sản xuất rau, quả an toàn không chỉ là xu hướng tất yếu và là yêu cầu cấp thiết bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phát triển nông nghiệp bền vững. Tại tỉnh Sơn La, các mô hình sản xuất rau, quả theo hướng an toàn sinh học, VietGAP, hữu cơ... giúp tăng giá trị nông sản, tạo thuận lợi cho xuất khẩu.
Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh gieo trồng gần 14.000 ha rau, gia vị, sản lượng hơn 195.800 tấn. Nhiều loại rau diện tích tăng lên: Rau lấy lá đạt 5.238 ha, sản lượng 83.200 tấn; rau họ đậu 1.164 ha, sản lượng 13.259 tấn; rau lấy quả 5.108 ha, sản lượng hơn 77.000 tấn. Toàn tỉnh có 11 hợp tác xã (HTX) được cấp chứng nhận VietGAP; duy trì 40 chuỗi cung ứng rau an toàn, sản lượng 13.396 tấn/năm.
Nhiều HTX đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, nâng cao chất lượng sản xuất để cung ứng ra thị trường sản phẩm rau an toàn.
Được cấp chứng nhận sản xuất rau hữu cơ với sản lượng 145 tấn/năm, đại diện HTX Rau an toàn Tự Nhiên, xã Đông Sang, chia sẻ: Chứng nhận hữu cơ tạo lợi thế cạnh tranh, giúp sản phẩm HTX dễ vào siêu thị và được khách hàng tin tưởng. Hiện HTX yêu cầu các hộ thành viên, hộ liên kết ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, kiểm soát quy trình sản xuất, dán tem truy xuất nguồn gốc, đảm bảo chất lượng đến tay người tiêu dùng.
Với kinh nghiệm nhiều năm sản xuất rau xanh, HTX rau an toàn An Tâm, ở bản An Thái (xã Chiềng Sơn) đã chủ động phương án sản xuất thích ứng với các điều kiện khí hậu. HTX có 18 thành viên, sản xuất 10 ha rau, trong đó có 8 ha đạt tiêu chuẩn VietGAP. HTX đã xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, đảm bảo đầu ra sản phẩm, tăng thu nhập cho thành viên. Nhờ thực hiện đúng các biện pháp kỹ thuật trồng, sản phẩm rau, củ, quả của HTX luôn được thị trường đón nhận.
Theo các hộ dân tại bản Tiên, xã Mai Sơn, khu vực có nguồn nước dồi dào của thủy lợi hồ Tiền Phong nên các hộ đều tập trung trồng rau xanh để cung cấp cho thị trường. Gia đình anh Phạm Văn Mạnh trồng hơn 5.000 m2 bắp cải, cải xanh, cà chua, dưa chuột và các loại rau gia vị, sử dụng hệ thống tưới tự động bằng béc phun; cứ hết lứa lại trồng các lứa khác gối nhau không cho đất nghỉ. Mỗi năm cung cấp cho thị trường gần 500 tấn rau các loại, được các HTX, các đại lý đến thu mua tại vườn...
Những năm qua, xã Mai Sơn khuyến khích nhân dân tận dụng đất đai còn trống, chuyển những diện tích đất trồng cây kém hiệu quả sang trồng rau màu. Bên cạnh đó, xã chủ động phối hợp với đơn vị tổ chức tập huấn chuyển giao kỹ thuật cho nông dân; nhận ủy thác vay vốn ngân hàng, giúp nông dân có vốn phát triển sản xuất.
Các địa phương khuyến khích người dân đẩy mạnh sản xuất, mở rộng các vùng trồng rau an toàn (Ảnh: HT).
Phát huy những kết quả đã đạt được, toàn tỉnh phấn đấu đến năm 2030, trồng khoảng 25.000 ha rau, sản lượng trên 300.000 tấn. Trong đó, rau an toàn, tập trung, có truy xuất nguồn gốc đạt 7.500 ha, sản lượng hơn 80.000 tấn; trên 95% mẫu được kiểm tra bảo đảm an toàn. Tỉnh đã xây dựng vùng sản xuất rau an toàn theo quy hoạch 2021-2030, thu hút doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp, hình thành chuỗi liên kết từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ. Đồng thời, hỗ trợ phát triển hợp tác xã, cấp mã số vùng trồng, tổ chức tập huấn kỹ thuật sản xuất, sơ chế và bảo quản rau an toàn cho người dân.
Để thực hiện hiệu quả các mục tiêu đề ra, tỉnh Sơn La cần xác định quy mô vùng sản xuất rau an toàn, tập trung trong phương án Quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch có liên quan khác. Thực hiện chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp định hướng quy mô vùng trồng rau, ưu tiên tại các vùng tập trung;
Bên cạnh đó, thúc đẩy hình thành các chuỗi liên kết sản xuất rau từ xây dựng vùng trồng đến chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Hỗ trợ phát triển hợp tác xã và nâng cao năng lực cho các thành viên hợp tác xã sản xuất rau an toàn để xây dựng mối liên kết bền vững giữa doanh nghiệp với hộ sản xuất rau. Liên kết hộ gia đình sản xuất rau với doanh nghiệp thông qua hợp tác; xây dựng mã số vùng trồng, bảo đảm truy xuất nguồn gốc...
Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp tuần hoàn trong sản xuất rau. Nghiên cứu dự báo thị trường tiêu thụ các sản phẩm rau; nghiên cứu, chế tạo, tiếp nhận hoặc mua bản quyền công nghệ mới trong sơ chế, bảo quản, chế biến rau. Thúc đẩy chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc trong sản xuất rau an toàn,.../.
Lê Hồng