Sơn La kiểm soát, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường trong chế biến cà phê

Hiện nay, tỉnh Sơn La có trên 21.400 ha cà phê với sản lượng sản lượng ước đạt 35.000 - 45.000 tấn cà phê nhân/năm. Theo Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc, cà phê Sơn La chủ yếu là cà phê chè (Arabica), chế biến theo phương pháp ướt, đòi hỏi sử dụng nhiều nước và phát sinh lượng lớn nước thải. Nếu không được xử lý đúng cách, nước thải và phụ phẩm như vỏ cà phê có thể gây ô nhiễm môi trường, nguồn nước, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của người dân.

Niên vụ cà phê 2025-2026 đang bước vào giai đoạn chính vụ, cũng là thời điểm nhiều địa phương của Sơn La đối diện nguy cơ ô nhiễm môi trường do hoạt động sơ chế, chế biến cà phê tươi. Vừa qua, trước thông tin phản ánh của người dân về tình trạng ô nhiễm nguồn nước, nghi do hoạt động sơ chế cà phê gây ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng lực lượng chức năng tiến hành xác minh. 

Trên cơ sở kết quả kiểm tra xác minh ngày 26/10 của Sở Nông nghiệp và Môi trường và UBND xã Chiềng Mai, xã Chiềng Mung cho thấy chất lượng nước suối Bung Bông đoạn chảy từ xã Chiềng Mai qua phường Chiềng Sinh, xã Chiềng Mung có màu đen, mùi hôi, bọt trắng, nguyên nhân được xác định do nước thải từ hoạt động sơ chế cà phê chưa qua xử lý của các hộ gia đình xả trực tiếp ra môi trường. 

Để khắc phục triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường do hoạt động sơ chế, chế biến cà phê tươi trên địa bàn xã Chiềng Mai, xã Chiềng Mung (và các xã, phường lân cận), Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị UBND các phường, xã: Chiềng Cơi, Chiềng Sinh, Chiềng Mai, Chiềng Mung tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ, giải pháp bảo vệ môi trường đối với hoạt động chế biến nông sản theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh.

Chỉ đạo các phòng chuyên môn phối hợp với lực lượng Công an cấp xã tổ chức tổng rà soát, kiểm tra toàn bộ các hoạt động sơ chế, chế biến cà phê trên địa bàn, cương quyết đình chỉ hoạt động sản xuất và xử lý đối với các cơ sở không có các hồ sơ thủ tục pháp lý về bảo vệ môi trường theo quy định, không có các công trình biện pháp thu gom, lưu giữ, xử lý chất thải (nước thải, bã vỏ cà phê) đáp ứng theo quy mô, công suất, đảm bảo xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật về môi trường.

Tỉnh Sơn La tăng cường quản lý, kiểm tra hoạt động xử lý nước thải tại các cơ sở chế biến cà phê. 

Đối với các cơ sở đảm bảo điều kiện hoạt động, tiến hành kiểm tra, giám sát thường xuyên liên tục toàn bộ hoạt động sản xuất (quy mô, công suất hoạt động, thời gian hoạt động,...) và khả năng đáp ứng của các công trình thu gom, lưu giữ, xử lý chất thải. Trường hợp các hồ chứa không còn khả năng thu gom lưu giữ nước thải, yêu cầu tạm dừng ngay hoạt động sản xuất chế biến cà phê tươi.

Trong mọi trường hợp, nghiêm cấm toàn bộ các hành vi xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường gây ô nhiễm môi trường. Chủ tịch UBND cấp xã chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Chủ tịch UBND tỉnh trong trường hợp để xảy ra ô nhiễm môi trường, nguồn nước từ hoạt động của các cơ sở chế biến cà phê không đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Trường hợp xảy ra ô nhiễm, khẩn trương triển khai ngay các giải pháp ứng phó sự cố, khắc phục tình trạng ô nhiễm, phục hồi môi trường. Trường hợp xác định được tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm, thiệt hại về môi trường, yêu cầu phải thực hiện trách nhiệm bồi thường, chi trả toàn bộ chi phí xác định thiệt hại và thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định; thường xuyên theo dõi, đánh giá diễn biến hiện trạng môi trường (nước mặt, nước dưới đất,...) và mục đích sử dụng nước của các suối chảy qua địa bàn (mục đích sinh hoạt, tưới tiêu nông nghiệp). 

Trên cơ sở đó có giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm, phục hồi môi trường đảm bảo nhu cầu sử dụng nước theo mục đích đề ra, trường hợp cần thiết phải có nguồn nước bổ sung thay thế đảm bảo nhu cầu sử dụng nước cho cộng đồng dân cư. 

Trường hợp cần đánh giá chất lượng nước, chủ động liên hệ với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Trung tâm Nước và Quan trắc môi trường để hỗ trợ triển khai thực hiện; tuyên truyền, hướng dẫn, khuyến cáo các hộ gia đình, cá nhân trong việc sử dụng nước suối cho mục đích nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, trường hợp nguồn nước có dấu hiệu ô nhiễm tuyệt đối không được dẫn nước vào các ao nuôi trồng.  

Công ty Cổ phần cấp nước Sơn La (đơn vị cấp nước sinh hoạt) cần tăng cường các hoạt động giám sát đánh giá chất lượng nguồn nước phục vụ hoạt động cấp nước sinh hoạt đô thị trên địa bàn phường Chiềng Sinh và các xã lân cận (giếng Km số 13, giếng Tổ 7 phường Chiềng Sinh, Trạm cấp nước Nà Sản,...);

Kịp thời triển khai quy trình, phương án ứng phó, bố trí sẵn sàng các điều kiện khắc phục khi xảy ra các sự cố ô nhiễm nguồn cấp nước để đảm bảo an ninh nguồn nước cấp cho sinh hoạt; có phương án khai thác nguồn nước khác để thay thế (hoặc bổ sung nguồn nước) trong trường hợp xảy ra sự cố ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt đang khai thác; đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các thủ tục pháp lý và triển khai đầu tư xây dựng hoàn thành đi vào sử dụng Nhà máy nước Chiềng Dong để cung cấp nước sinh hoạt cho khu vực các xã, phường lân cận đảm bảo nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt của người dân.

Đối với các cơ sở chế biến cà phê quy mô lớn trên địa bàn tỉnh: Trong quá trình hoạt động sản xuất, thực hiện đúng, đầy đủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường, giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, giấy phép môi trường đã được cơ quan có thẩm quyền cấp; vận hành hệ thống xử lý nước thải, khí thải, đảm bảo xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trước khi xả thải ra môi trường, trong mọi trường hợp không được phép xả chất thải chưa xử lý ra môi trường gây ô nhiễm môi trường;

Tổ chức thu gom toàn bộ nước mưa chảy tràn, rác thải sinh hoạt, chất thải rắn công nghiệp thông thường phát sinh từ hoạt động sản xuất theo đúng quy trình; tăng cường hoạt động thu mua, chế biến cà phê tươi theo quy mô công suất của nhà máy đảm bảo góp phần tiêu thụ sản lượng cà phê tươi của các hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh.../.

Thu Hằng