Quảng Trị: Vì sao nhà máy xử lý nước thải hơn 100 tỷ đồng… bất động?

Khu công nghiệp Quán Ngang hoạt động gần 20 năm nay vẫn chưa hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải.

Quảng Trị hiện có nhiều khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp đang hoạt động, nhưng chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nguy cơ ô nhiễm môi trường. Tại KCN Quán Ngang (xã Gio Quang, huyện Gio Linh) được đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải hơn 100 tỷ đồng, nhưng vẫn chưa thể vận hành.

Xây dựng 7 năm vẫn chưa vận hành

Hệ thống xử lý nước thải KCN Quán Ngang được khởi công xây dựng năm 2017, với kỳ vọng giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường do nước thải công nghiệp gây ra. Dự án có tổng mức đầu tư được phê duyệt ban đầu khoảng 104 tỷ đồng, do Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị làm chủ đầu tư, gồm các hạng mục chính là Nhà máy xử lý nước thải tập trung, công suất 1.500 m3/ngày đêm; các tuyến ống thu gom nước thải từ các nhà máy sản xuất đưa về nhà máy xử lý nước thải tập trung; hệ thống thoát nước...

Mục tiêu của dự án nhằm cải thiện tình hình ô nhiễm nguồn nước và vệ sinh khu vực, tạo môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư vào KCN Quán Ngang, huyện Gio Linh.

Theo kế hoạch, hệ thống xử lý nước thải KCN Quán Ngang sẽ đi vào hoạt động trong năm 2020. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân nhà máy chưa thể hoạt động, khiến dư luận đặt nhiều câu hỏi về tiến độ, trách nhiệm của các bên liên quan cũng như hiệu quả của dự án. Đến nay, chủ đầu tư đã nhiều lần xin gia hạn, nhưng nhà máy xử lý nước thải rơi vào tình trạng “xây xong nhưng chưa thể vận hành”.

Ghi nhận cho thấy, hệ thống xử lý nước thải KCN Quán Ngang được đầu tư quy mô, gồm nhà điều hành, quản lý cùng hệ thống thu gom, thoát nước, điện, sân bãi, hàng rào. Cùng với đó, hệ thống các bể chứa, bể xử lý nước thải với máy móc cơ bản hoàn chỉnh. Đến nay, chưa biết khi nào nhà máy xử lý nước thải KCN Quán Ngang mới đi vào hoạt động. Trong khi đó, do xây dựng đã lâu khiến một số thiết bị máy móc bị bám rêu, một số vị trí có dấu hiệu xuống cấp.

Theo ghi nhận, dòng nước thải đen ngòm, bốc mùi hôi tra tấn người dân.

Đời sống người dân bị ảnh hưởng

Trong khi nhà máy xử lý nước thải tập trung chưa thể vận hành, các doanh nghiệp trong KCN phải tự xử lý nước thải. Thực tế cho thấy, các khu vực xung quanh KCN Quán Ngang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm nguồn nước do nước thải công nghiệp chưa được xử lý đúng quy trình. Nhiều con kênh, ao hồ tiếp nhận nước thải từ KCN bị ô nhiễm, nước có màu đen sẫm, bốc mùi hôi thối, ảnh hưởng đến đời sống người dân và sản xuất nông nghiệp.

Vào năm 2021, người dân xã Gio Quang, huyện Gio Linh phản ánh hiện tượng cá chết hàng loạt do nước thải chảy ra từ các nhà máy trong KCN và tình trạng ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt lẫn môi trường. Những năm sau, hiện tượng cá chết vẫn tiếp tục xảy ra.

Ông Hồ Văn Tứ - Tổ trưởng HTX Hà Thanh (thôn Hà Thanh, xã Gio Quang) cho biết, từ khi hình thành, KCN Quán Ngang đã gây ảnh hưởng môi trường đến các khu vực dân cư. Trước hết là ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt, do bà con chủ yếu dùng giếng đào tự nhiên nên nguồn nước bị thẩm thấu, gây ô nhiễm, ảnh hưởng sức khỏe.

Nhiều năm qua, khi các nhà máy trong KCN hoạt động cũng phát sinh nguồn nước thải theo các dòng kênh mương chảy ra đồng ruộng của người dân làm cá bị chết hàng loạt, năng suất lúa bị giảm đáng kể. Những tác động từ nước thải nhà máy đến đời sống và hoạt động sản xuất khiến người dân bức xúc.

“Chúng tôi mong muốn, cơ quan chức năng xử lý triệt để nước thải KCN, đảm bảo thải ra môi trường tránh ảnh hưởng đến người dân, giúp bà con yên tâm phát triển kinh tế”, ông Hồ Văn Tứ cho hay.

Theo ông Trần Hữu Đá - Chủ tịch UBND xã Gio Quang (huyện Gio Linh), trong khi khu xử lý nước thải tập trung trong KCN chưa đưa vào hoạt động, nguồn nước thải phát sinh từ một số cơ sở sản xuất trong KCN Quán Ngang đã tác động xấu đến môi trường sinh thái và đời sống của người dân.

Những năm trước, có tình trạng nước thải chảy từ các nhà máy theo các tuyến kênh mương dẫn ra cánh đồng thôn Hà Thanh, gây ảnh hưởng đến việc canh tác, cá trong các ao hồ bị chết. Đầu năm 2025, có sự cố tràn bể thải của một doanh nghiệp theo các ống thoát chảy ra cánh đồng thôn Hà Thanh.

Lực lượng chức năng và xã đến kiểm tra, ghi nhận có hiện tượng tràn bể thải ra môi trường. Giai đoạn gần đây, người dân phản ánh doanh nghiệp hoạt động sản xuất cũng phát sinh khói bụi, tiếng ồn.

“Người dân phản ánh thì chính quyền địa phương cũng tiếp nhận rồi thông tin để huyện, ngành chức năng xử lý. Địa phương mong muốn công trình xử lý nước thải của KCN Quán Ngang sớm đầu tư xây dựng hoàn thành, đưa vào hoạt động để người dân yên tâm trong sản xuất, sinh hoạt”, ông Trần Hữu Đá cho hay.

Hệ thống xử lý nước thải đã xây xong nhưng chưa vận hành.

Bao giờ nhà máy xử lý nước thải đi vào hoạt động?

Theo ông Nguyễn Đức Thiện - Phó Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Trị, hệ thống xử lý nước thải KCN Quán Ngang được UBND tỉnh Quảng Trị chấp thuận đầu tư từ năm 2016, thời gian thực hiện đến 2020. Đến nay, về cơ bản các hạng mục liên quan đến việc thi công xây dựng đã hoàn thành.

Trả lời về việc chậm tiến độ dự án, ông Nguyễn Đức Thiện cho biết, trong quá trình triển khai dự án đã gặp một số nguyên nhân khách quan, cụ thể là do thay đổi về các quy định của pháp luật trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Trước đó không yêu cầu hệ thống quan trắc tự động nhưng luật mới yêu cầu phải bổ sung.

Chính vì vậy, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị thi công triển khai các hạng mục mới theo yêu cầu của luật và các thủ tục đề nghị cấp giấy phép môi trường. Mặt khác, giai đoạn này xảy ra dịch bệnh Covid-19 nên việc nhập một số thiết bị từ nước ngoài về khó khăn, gây nên chậm trễ.

Sau đó, Ban Quản lý Khu kinh tế có văn bản trình Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thẩm định, cấp giấy phép môi trường của dự án. Năm 2023, sau cuộc khảo sát, Đoàn kiểm tra của Bộ đề xuất một số nội dung cần phải bổ sung, điều chỉnh làm cơ sở cho việc thẩm định và cấp giấy phép môi trường của dự án. Do đó, đơn vị đề xuất gia hạn tiến độ thực hiện đến hết năm 2024 để hoàn thành các hạng mục của dự án, bàn giao đưa vào sử dụng.

“Hiện, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đang gấp rút thực hiện các thủ tục cuối cùng liên quan đến việc cấp giấy phép môi trường để vận hành thử nghiệm cho nhà máy xử lý nước thải KCN Quán Ngang. Dự kiến, đến quý II năm 2025 sẽ có giấy phép và tiến hành thủ tục vận hành thử nghiệm”, ông Nguyễn Đức Thiện cho hay.

Khu công nghiệp Quán Ngang được thành lập năm 2008, có tổng diện tích theo quy hoạch 321,73ha. Sau 17 năm đi vào hoạt động, khu công nghiệp này đã thu hút được nhiều dự án đầu tư sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương, đóng góp tích cực vào thu ngân sách Nhà nước. Việc chậm đưa vào hoạt động Nhà máy xử lý nước thải Quán Ngang không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, khả năng thu hút thêm các doanh nghiệp đầu tư vào Khu công nghiệp Quán Ngang, mà còn có thể dẫn đến nguy cơ xuống cấp các hạng mục, lãng phí nguồn lực đầu tư của Nhà nước.