Ứng dụng công nghệ trong giám sát, bảo vệ rừng được các lực lượng tỉnh Quảng Nam tích cực triển khai. Thông tin từ Trạm Quản lý bảo vệ rừng số 5 (thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My) cho hay, trong năm 2024, hơn 450 đợt tuần tra, truy quét của trạm đều được ghi lại trên SMART và Locus Map, tạo thành bản đồ tuần tra toàn bộ diện tích hơn 1.578ha rừng quản lý. Chỉ cần bật ứng dụng, lực lượng tuần tra có thể xác định lộ trình, thậm chí có thể tuần tra theo tuyến đường rừng đã thực hiện từ nhiều tháng trước đó.
Đến ngày 15 hằng tháng, dữ liệu SMART sẽ được xuất ra kèm báo cáo gửi về chủ rừng làm cơ sở thanh toán công tác phí. Trong khi đó, Ban Quản lý Khu bảo tồn loài sao la Quảng Nam là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ số vào giám sát rừng và bảo tồn đa dạng sinh học.
Từ năm 2012, đơn vị đã đưa SMART vào sử dụng với sự hỗ trợ của Dự án CarBi (WWF Việt Nam tài trợ). Tiếp đó, lực lượng bảo vệ rừng và cộng đồng nhận khoán được tiếp cận ứng dụng Locus Map từ năm 2018. Lãnh đạo Ban Quản lý Khu bảo tồn loài sao la Quảng Nam cho biết, dữ liệu tuần tra cập nhật theo thời gian thực giúp chúng tôi giám sát từ xa hoạt động của từng tổ. Khu vực nào chưa có “dấu chân” tuần tra sẽ được yêu cầu tuần tra bổ sung ngay. Nhờ đó, tình trạng phá rừng không còn xảy ra trong lâm phận; số lượng bẫy thú phát hiện, tháo gỡ cũng giảm mạnh qua từng năm.
Cùng với số hóa dữ liệu tuần tra, ngành lâm nghiệp Quảng Nam còn tích cực ứng dụng các phần mềm QGIS, MapInfo, FRMS và công nghệ viễn thám để giám sát hơn 462.320ha rừng tự nhiên từ trên cao. Các dữ liệu này hỗ trợ xác định trạng thái rừng, theo dõi biến động, cháy rừng và phục vụ chi trả dịch vụ môi trường rừng… Đây cũng là cơ sở để tích hợp vào Hệ thống quản lý, giám sát tài nguyên rừng tỉnh Quảng Nam tại địa chỉ: https://quanlyrung.quangnam.gov.vn.
Bên cạnh đó, ngay từ năm 2024, từ hệ thống này, Vườn Quốc gia Sông Thanh đã phát hiện 48 điểm cảnh báo nghi ngờ có biến động rừng tại các xã La Dêê, Đắc Pring, Đắc Pre, Đắc Tôi, Tà Bhing (Nam Giang) và Phước Mỹ, Phước Công (Phước Sơn). Qua kiểm tra thực địa, xác định có 14 điểm biến động với tổng diện tích hơn 8,7ha, chủ yếu do người dân phát dọn thực bì trên nương rẫy cũ.
Lãnh đạo Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Bắc Trà My cho biết, đơn vị đã xác minh thông tin tại 51 điểm cảnh báo cháy rừng, đồng thời báo cáo 257 điểm có biến động giảm rừng với tổng diện tích hơn 86,1ha. Trong đó, có 77 điểm (hơn 26,6ha) được cảnh báo từ hệ thống giám sát của tỉnh và 180 điểm (hơn 59,5ha) theo khuyến cáo của Chi cục Kiểm lâm tỉnh. Lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Nam cho rằng, để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng, các cơ quan chuyên môn của tỉnh phải đẩy mạnh việc xây dựng cơ sở dữ liệu lâm nghiệp.
Trong đó, chú trọng áp dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng lực giám sát, quản lý hiệu quả tài nguyên rừng và kịp thời cập nhật dữ liệu về hiện trạng rừng, cảnh báo mất rừng, cháy rừng trên địa bàn tỉnh.
Lực lượng kiểm lâm tỉnh Quảng Nam sử dụng flycam trong tuần tra, giám sát rừng. (Ảnh: BLC). Theo chia sẻ của người dân thuộc Tổ bảo vệ rừng cộng đồng thôn Ra Nuối (xã Jơ Ngây, Đông Giang), dữ liệu từ ứng dụng SMART đã ghi nhận trên ứng dụng là bằng chứng cụ thể cho thấy tổ tuần tra thực hiện nhiệm vụ nghiêm túc. Nếu rước đây, báo cáo chủ yếu viết tay nên khó kiểm chứng, còn bây giờ là người thật, việc thật, không thể làm sai lệch. Nhờ được tập huấn bài bản từ Ban Quản lý rừng phòng hộ Đông Giang, 100% thành viên tổ bảo vệ rừng cộng đồng đã thành thạo thao tác trên SMART.
Mỗi chuyến tuần tra, ứng dụng sẽ ghi lại thông tin tuyến đường, khoảnh rừng, tiểu khu mà tổ đã đi qua. Khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, người lạ trong lâm phận hay nguy cơ xâm hại, cháy rừng…, các thành viên lập tức cập nhật lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo. Nhờ đó, hơn 1.075ha rừng giao khoán cho cộng đồng được bảo vệ nghiêm ngặt, không xảy ra cháy rừng hay mất rừng. Song song với ứng dụng SMART thì phần mềm Locus Map cũng đang được các lực lượng chuyên trách và cộng đồng nhận khoán sử dụng để xây dựng dữ liệu tuần tra.
Ứng dụng công nghệ góp phần giúp Quảng Nam bảo vệ rừng hiệu quả, do đó, tại Quyết định số 3059/QĐ-UBND ngày 25/10/2021 của UBND tỉnh Quảng Nam về Ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược Phát triển Lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, tỉnh này phấn đấu, đến năm 2025: “Nâng độ che phủ rừng toàn tỉnh đạt 61% điều chỉnh thành đạt 59,49%; trong đó, độ che phủ rừng tự nhiên đạt 43,72%.
Đến năm 2030: “Nâng độ che phủ rừng toàn tỉnh đạt 62% điều chỉnh thành đạt 61%”; trong đó, độ che phủ rừng tự nhiên đạt 43,83%. “Diện tích rừng trồng sản xuất được cấp chứng chỉ FSC đạt 45.000ha” điều chỉnh thành “diện tích rừng trồng sản xuất được cấp chứng chỉ FSC đạt 30.000ha”.
Đồng thời, cao năng lực của các cơ quan quản lý về lâm nghiệp; cải thiện và tăng cường quản trị rừng thông qua hỗ trợ các chủ rừng xây dựng và tổ chức thực hiện phương án quản lý rừng bền vững. Tăng tỷ lệ gỗ lớn bình quân (gỗ tròn có đường kính đầu nhỏ ≥ 15cm) từ 20 - 25% sản lượng khai thác hiện nay lên 45 - 50% vào năm 2030. Phấn đấu tăng giá trị sản xuất lâm nghiệp từ 5%/năm trở lên; giá trị tổng sản phẩm ngành lâm nghiệp trong tổng giá trị sản phẩm ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đạt 15,21%.../.
Thuỳ Trang