Với sự phát triển mạnh mẽ công nghiệp, thương mại, dịch vụ, dân số tăng cao, những năm gần đây, toàn tỉnh Bắc Ninh phải đối mặt với lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh hằng ngày lớn, trung bình khoảng 1.100 tấn/ngày, khiến quá tải cho công tác thu gom, xử lý, gây tồn đọng ngoài kênh mương, ruộng đồng, các khu đất trống, trục đường giao thông, làm mất mỹ quan thiên nhiên và ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân, nhất là những địa phương có các khu, cụm công nghiệp phát triển như Yên Phong, Tiên Du, thành phố Từ Sơn...
Trước thực trạng đó, tỉnh Bắc Ninh đặt ra bài toán phải thu gom, xử lý triệt để lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh, coi đó là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác bảo vệ môi trường (BVMT). Các cấp lãnh đạo tỉnh nhanh chóng đưa ra những chủ trương đúng đắn, sáng tạo, chỉ đạo sâu sát, tổ chức thực hiện nghiêm túc xã hội hóa công tác BVMT.
Trong đó có hỗ trợ về đất đai, giải phóng mặt bằng; hỗ trợ vốn, ưu đãi tín dụng; miễn giảm thuế, phí cho các doanh nghiệp khi đầu tư xây dựng các công trình BVMT... Từ đó thu hút nhiều doanh nghiệp tư nhân đầu tư xây dựng các công trình thu gom, xử lý chất thải, tái chế rác thải bằng công nghệ cao đốt rác phát điện.
Hiện nay, Bắc Ninh đã có 4 nhà máy đốt rác phát điện được xây dựng, với tổng công suất xử lý khoảng 1.500 tấn/ngày đêm. Nhà máy điện rác Thăng Long - Bắc Ninh (thị xã Quế Võ) do Công ty Cổ phần môi trường năng lượng Thăng Long làm chủ đầu tư, tổng kinh phí khoảng 1.400 tỷ đồng, tổng diện tích khoảng 5 ha, công suất xử lý 500 tấn rác/ngày, công suất phát điện 11 MW, là Nhà máy điện rác khởi công đầu tiên trong tỉnh, đặt nền móng cho công nghệ xử lý rác thải tuần hoàn hiện đại, tiên tiến trên thế giới, khắc phục triệt để nguồn ô nhiễm từ chất thải rắn sinh hoạt.
Đây là dự án đầu tiên sử dụng dây chuyền tiền xử lý rác và lò đốt tầng sôi tuần hoàn, kết hợp với Tuabin hơi của Siemens được nhập khẩu trực tiếp từ Phần Lan, giúp bảo đảm tính ổn định và hiệu quả trong xử lý rác, tối đa hóa hiệu suất phát điện, xử lý khí thải trước khi ra môi trường.
Nhà máy đi vào vận hành chính thức từ ngày 5-5-2025, tiếp nhận xử lý rác thải sinh hoạt cho thành phố Bắc Ninh và thị xã Quế Võ, khối lượng khoảng 350 tấn rác/ngày (chưa phát huy hết công suất). Hiện Nhà máy tiếp tục đề nghị nâng công suất xử lý rác thải lên 600 tấn/ngày, tiếp nhận thêm năng lực xử lý chất thải công nghiệp thông thường, đóng góp tích cực vào nhiệm vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt chung toàn tỉnh.
Các nhà máy xử lý rác thải hiện đại góp phần bảo đảm vệ sinh môi trường cho Bắc Ninh.
Cùng với Nhà máy điện rác Thăng Long - Bắc Ninh, còn có Khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt tập trung phát điện tại xã An Thịnh (Lương Tài), công suất xử lý 300 tấn/ngày đêm, công suất phát điện 6 MWh do Công ty TNHH năng lượng mới EU-Conch Venture Bắc Ninh đầu tư, tiếp nhận và xử lý rác thải cho huyện Yên Phong, Gia Bình và Lương Tài;
Bên cạnh đó, Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt công nghệ cao phát năng lượng tại xã Ngũ Thái (thị xã Thuận Thành), công suất xử lý 500 tấn/ngày đêm, công suất phát điện từ 11-13 MWh của Công ty TNHH năng lượng xanh T&J, tiếp nhận và xử lý rác thải cho thị xã Thuận Thành, thành phố Từ Sơn và huyện Tiên Du; Công ty TNHH Môi trường Ngôi Sao Xanh đầu tư xây dựng Khu liên hiệp xử lý chất thải công nghiệp, chất thải rắn sinh hoạt phát điện tại xã Phù Lãng (thị xã Quế Võ) và 3 lò đốt chất thải rắn sinh hoạt thông thường công suất nhỏ, bảo đảm xử lý toàn bộ lượng chất thải rắn phát sinh hằng ngày trên địa bàn tỉnh, đưa Bắc Ninh trở thành địa phương đi đầu cả nước về xử lý triệt để chất thải rắn sinh hoạt phát sinh.
Đối với các điểm tập kết chất thải rắn sinh hoạt còn tồn đọng ngoài môi trường ở thời gian trước khoảng 79.432 tấn, tập trung chủ yếu tại Yên Phong tồn đọng 40.000 tấn; Tiên Du 31.000 tấn; thành phố Từ Sơn 8.432 tấn... Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu người đứng đầu các huyện, thị xã, thành phố phải chỉ đạo xây dựng kế hoạch chi tiết việc xử lý rác thải sinh hoạt tồn đọng, các điểm trung chuyển rác thải trái phép, việc đổ rác thải không đúng nơi quy định, mục đích sử dụng các điểm trung chuyển rác thải tại địa phương, bảo đảm xử lý triệt để trước ngày 30-6-2025.
Các địa phương đang khẩn trương thực hiện nhiệm vụ này, theo đúng tinh thần chỉ đạo của tỉnh. Đồng thời thực hiện ký cam kết BVMT trong các tầng lớp nhân dân và đưa nội dung cam kết gắn với việc thực hiện quy ước nếp sống văn hóa của địa phương, nhằm xây dựng các khu dân cư sáng, xanh, sạch, đẹp.
Tỉnh cũng chú trọng đặc biệt đến công tác thu gom, vận chuyển, không để rác thải tồn đọng trong các khu dân cư quá lâu, gây phát tán mùi và bảo đảm vận chuyển khép kín khi lưu thông trên đường tới các Nhà máy xử lý chất thải rắn.
Tính đến nay, toàn tỉnh Bắc Ninh hiện có 11 đơn vị thực hiện việc vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, với tổng số hơn 50 xe chuyên dụng, được gắn các thiết bị GPS để theo dõi, kiểm soát lộ trình thu gom vận chuyển, tạo quy trình thu gom, vận chuyển, xử lý khép kín, hiện đại, góp phần thực hiện thành công mục tiêu Bắc Ninh hành động vì môi trường sạch.
Việc đẩy mạnh xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ cao là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để Bắc Ninh hướng đến một mô hình quản lý rác hiện đại, bền vững, hài hòa với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Giải pháp này không chỉ giúp kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng mà còn biến rác thành tài nguyên, qua đó đóng góp vào mục tiêu xây dựng một đô thị xanh, văn minh, đáng sống cho toàn dân trong khu vực.
Quỳnh Thư