Phú Thọ: Chú trọng bảo vệ môi trường trong phát triển du lịch cộng đồng

Xã Thung Nai, tỉnh Phú Thọ (xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, tỉnh Hoà Bình trước đây) là nơi cư trú của cộng đồng người Mường với không gian văn hóa, cảnh quan, nếp sống còn giữ nhiều nét đặc trưng. Những năm gần đây, chính quyền và người dân địa phương đặc biệt chú trọng yếu tố bảo vệ môi trường trong phát triển du lịch. Các hộ dân tham gia làm du lịch đều được tập huấn về quản lý rác thải, tiết kiệm năng lượng và sử dụng vật liệu thân thiện.

Hệ thống nhà sàn, homestay được cải tạo hài hòa với cảnh quan, đảm bảo giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên của núi rừng. Song song với đó, các tuyến tham quan, điểm check-in được quy hoạch hợp lý nhằm hạn chế tác động đến môi trường sinh thái.

Nhờ đó, Thung Nai không chỉ trở thành điểm đến trải nghiệm văn hóa đặc sắc mà còn là hình mẫu trong phát triển du lịch xanh, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn thiên nhiên và gìn giữ môi trường sống bền vững.

Đơn cử, tại xóm Mỗ (xã Thung Nai), đây là một trong số những thôn xóm triển khai tích cực các mô hình phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường. Xóm hiện có khoảng 140 hộ dân sinh sống, trong đó điểm nổi bật là những ngôi nhà sàn cổ đặc trưng của đồng bào Mường vẫn được bảo tồn nguyên vẹn, cùng những lối đi quanh co, vườn cây ăn trái, khung cảnh bình yên, hài hòa với tự nhiên.

Công tác vệ sinh môi trường, bảo vệ cảnh quan được người dân xóm Mỗ đồng lòng thực hiện. (Ảnh: DTPT). 

Nhiệm vụ “Xây dựng mô hình thôn, xóm sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn cho đồng bào dân tộc Mường xóm Mỗ gắn với phát triển du lịch cộng đồng” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 do Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam chủ trì phối hợp cùng địa phương triển khai đã đạt được những kết quả rõ rệt. Theo đại diện Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam, cho biết, mô hình không chỉ dừng ở chỉnh trang cảnh quan mà hướng đến tạo dựng nền tảng văn hóa-môi trường vững bền, từ đó tạo sinh kế mới, nâng cao thu nhập cho người dân thông qua du lịch cộng đồng.

Vì vậy các giải pháp của nhiệm vụ được triển khai thực chất, lấy cộng đồng làm chủ, tuyên truyền giáo dục bảo vệ môi trường gắn với sinh hoạt văn hóa cho cộng đồng và khách du lịch; giảm áp lực rác thải thông qua hướng dẫn thu gom, phân loại, ứng dụng khoa học công nghệ để xử lý rác thải sinh hoạt hữu cơ tại hộ gia đình có khai thác homestay;

Đồng thời xây dựng quy tắc ứng xử xanh trong cải tạo cảnh quan, giữ gìn không gian sinh hoạt và sản xuất; tổ chức dọn vệ sinh định kỳ, trồng cây và bảo vệ rừng có sự tham gia của người dân và du khách; khuyến khích sáng kiến bản địa trong khai thác du lịch dựa trên trải nghiệm văn hóa ít gây áp lực trực tiếp lên tài nguyên thiên nhiên…”.

Trong chuỗi hoạt động thực hiện nhiệm vụ, sự lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường, tìm hiểu bản sắc văn hóa còn được triển khai thông qua các chương trình truyền thông, gắn kết cộng đồng với du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Theo đại diện Ban phụ trách Ban kế hoạch tổng hợp, Viện Khoa học Thuỷ lợi Việt Nam đánh giá, những mô hình thí điểm được triển khai trong Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đã cung cấp nhiều bài học thực tiễn trong quản lý, xây dựng nông thôn, từ bảo tồn cảnh quan truyền thống đến thu gom, xử lý nước thải và rác thải theo hướng kinh tế xanh- kinh tế tuần hoàn.

Viện đã ban hành Sổ tay hướng dẫn kỹ thuật để địa phương dễ dàng áp dụng”. Nhờ sự tham gia chủ động của cộng đồng và sự đồng hành của các đơn vị hỗ trợ, xóm Mỗ đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Điểm du lịch cộng đồng xóm Mỗ đã được công nhận là điểm du lịch cộng đồng cấp tỉnh. 

Lãnh đạo phòng Văn hóa-Xã hội xã Thung Nai, tỉnh Phú Thọ cho biết: “Công tác tuyên truyền đã giúp bà con nhận thức rõ làm du lịch cộng đồng vừa góp phần phát triển kinh tế địa phương, vừa gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Đặc biệt, việc bảo tồn cảnh quan và môi trường sinh thái là yếu tố then chốt, bởi chính những giá trị nguyên sơ, hài hòa ấy đã thu hút du khách đến trải nghiệm và trân trọng nét đẹp của xóm làng. Toàn xóm Mỗ hiện có hơn 30 hộ đủ điều kiện đón khách, trong đó 14 hộ kinh doanh homestay.

Theo Quyết định số 1419/QĐ-UBND ngày 30/7/2024, Xóm Mỗ được Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ công nhận là điểm du lịch cộng đồng cấp tỉnh. Dự kiến hết năm 2025, xã Thung Nai đón khoảng 380.000 lượt khách, doanh thu ước đạt 93 tỷ đồng, riêng xóm Mỗ ước đạt 110.000 lượt khách, trong đó khách quốc tế ước đạt 300 lượt khách. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc duy trì mô hình trong dài hạn vẫn còn nhiều thách thức do nhận thức chưa đồng đều, nguồn lực hạn chế và thiếu vốn đầu tư hạ tầng…

Hướng đi của xóm Mỗ, xã Thung Nai nói riêng, và toàn tỉnh Phú Thọ nói chung trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường cho thấy tầm nhìn dài hạn của địa phương. Việc ưu tiên các mô hình du lịch thân thiện với thiên nhiên không chỉ giúp gìn giữ cảnh quan, hệ sinh thái mà còn mang lại sinh kế ổn định cho người dân.

Những hoạt động cụ thể như thu gom rác thải tập trung, hạn chế sử dụng túi ni-lông, trồng cây xanh quanh khu lưu trú và bảo tồn nguồn nước… đã góp phần xây dựng hình ảnh xóm Mỗ, xã Thung Nai “xanh – sạch – đẹp” trong lòng du khách.

Quan trọng hơn, nhận thức của người dân về môi trường đã được nâng lên rõ rệt, hình thành nếp sống du lịch có trách nhiệm. Với sự đồng hành của chính quyền, tỉnh Phú Thọ cũng như cộng đồng người dân, xóm Mỗ, xã Thung Nai hứa hẹn tiếp tục phát triển thành điểm đến du lịch sinh thái tiêu biểu của Phú Thọ, nơi du khách không chỉ đến để khám phá mà còn để cảm nhận sâu sắc giá trị của thiên nhiên và văn hóa bền vững.

Thanh Thảo