Phát triển các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ hạt nhân

Sau khi thống nhất đất nước, Viện Nghiên cứu hạt nhân (sau này là Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam) được thành lập đánh dấu giai đoạn mới tập trung đẩy mạnh ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu triển khai với các bộ, ngành có nhu cầu ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Năm 1977, Việt Nam khôi phục vai trò thành viên Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và được tiếp nhận chương trình hợp tác viện trợ kỹ thuật. Đến năm 1984, lò Đà Lạt được khôi phục và nâng công suất gấp đôi, tập trung sản xuất chất phóng xạ chẩn đoán và điều trị trong y tế và nghiên cứu phân tích mẫu quặng địa chất, mẫu sinh học, nông nghiệp và môi trường.

Trung tâm Kỹ thuật hạt nhân TP. HCM là nơi bắt đầu thực hiện phương pháp chụp ảnh phóng xạ kiểm tra chất lượng cầu đường và công trình xây dựng, kiểm tra không phá hủy trong công nghiệp. Tại Hà Nội, Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân nghiên cứu phân tích mẫu địa chất môi trường, phát triển và ứng dụng trong các ngành công nghiệp khác. Đặc biệt, bằng kỹ thuật kiểm xạ môi trường đã theo dõi diễn biến tai nạn Chernobyl và Fukushima.

Trong giai đoạn mới, ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam sẽ phát triển theo chiều sâu, từng bước làm chủ các công nghệ cốt lõi, tiến tới tự thiết kế chế tạo các thiết bị lớn có nhu cầu sử dụng cao. Để đáp ứng yêu cầu thực tế, việc đào tạo chuyên gia và lực lượng nghiên cứu triển khai trở thành nhiệm vụ cấp bách hàng đầu.

Việc phát triển các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ hạt nhân được xác định là mục tiêu quan trọng cần đẩy mạnh triển khai trong thời gian tới (Ảnh minh họa:ND). 

Kế hoạch thực hiện quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử thời kỳ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Chính phủ phê duyệt cụ thể hóa các mục tiêu, định hướng phát triển, ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ trong các ngành, lĩnh vực, giải pháp và nguồn lực thực hiện gắn với phân công trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai thực hiện Quy hoạch và xây dựng lộ trình, xác định nội dung trọng tâm, tiến độ và nguồn lực thực hiện các chương trình, dự án, đề án quan trọng, ưu tiên đầu tư.

Kế hoạch cũng nêu rõ định hướng phát triển các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo. Theo đó, các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng, đào tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử được nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật, nâng cao chất lượng nhân lực, hiệu quả hoạt động.

Trong đó, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ triển khai Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân tại Đồng Nai; Đầu tư nâng cao năng lực nghiên cứu, triển khai, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho các cơ sở nghiên cứu khoa học và công nghệ hạt nhân của Bộ Khoa học và Công nghệ phục vụ phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử và bảo đảm an toàn, an ninh. Đầu tư nâng cấp cơ sở nghiên cứu, ứng dụng tại Đà Nẵng, TP. HCM về công nghệ bức xạ, quan trắc phóng xạ môi trường, thiết kế và chế tạo thiết bị chiếu xạ bằng máy gia tốc quy mô công nghiệp.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tăng cường năng lực thực hiện các nghiên cứu cơ bản và ứng dụng vật lý hạt nhân, vật lý và công nghệ gia tốc, sản xuất và ứng dụng đồng vị phóng xạ, công nghệ bức xạ, khoa học vật liệu... trong các ngành, lĩnh vực có liên quan; hình thành và phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về vật lý hạt nhân, ứng dụng năng lượng nguyên tử trên cơ sở đẩy mạnh hợp tác quốc tế về năng lượng nguyên tử.

Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở giáo dục đại học đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng thí nghiệm và tăng cường đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên của các cơ sở đào tạo đại học và sau đại học đáp ứng yêu cầu nhân lực cho nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các ngành, lĩnh vực và triển khai Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ, UBND các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương tăng cường năng lực hỗ trợ kỹ thuật về an toàn bức xạ và hạt nhân, an ninh hạt nhân; ứng phó sự cố và điều hành ứng phó sự cố; quản lý an toàn chất thải phóng xạ, nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng và nguồn phóng xạ đã qua sử dụng trên toàn quốc; quản lý chiếu xạ nghề nghiệp và chiếu xạ y tế; quản lý chuẩn đo lường bức xạ ion hóa, hoàn thiện hệ thống phòng chuẩn liều phóng xạ ion hóa quốc gia; quản lý công tác kiểm định và hiệu chuẩn thiết bị bức xạ và thiết bị ghi đo bức xạ; quản lý phóng xạ môi trường toàn quốc; tổ chức và thực hiện hoạt động thông tin pháp quy hạt nhân.

Bộ Tài chính đầu tư xây dựng các hệ thống phát hiện phóng xạ tại một số cảng hàng không, cảng biển, cửa khẩu có lượng hàng hóa xuất nhập khẩu lớn. Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ, ngành liên quan: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống phòng chuẩn liều phóng xạ ion hóa quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và môi trường hoàn thiện hệ thống quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua sử dụng trên toàn quốc.../.

Hồng Minh