Cuối tuần qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bất ngờ ban hành quyết định 1870/2019 điều chỉnh lãi suất điều hành. Theo đó, lãi suất tái cấp vốn giảm từ 6,25% xuống 6%/năm, lãi suất tái chiết khấu giảm từ 4,25% xuống 4%/năm kể từ ngày 16.9.
Trong khi đó, lãi suất cho vay qua đêm liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các nhà băng từ 7,25%/năm xuống 7%/năm; lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở từ 4,75%/năm xuống 4,5%/năm.
Lý giải về động thái giảm lãi suất cho vay, NHNN cho rằng giai đoạn trước đây, trong bối cảnh lãi suất quốc tế gia tăng, cơ quan này đã điều hành đồng bộ các giải pháp chính sách tiền tệ nhằm ổn định mặt bằng lãi suất, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng hợp lý.
Tuy nhiên, giai đoạn gần đây, kinh tế thế giới diễn biến kém thuận lợi hơn, nhiều ngân hàng trung ương các nước, trong đó có Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) đã giảm lãi suất điều hành. Ở trong nước, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, thị trường tiền tệ, ngoại hối diễn biến ổn định. Do vậy, từ ngày 16.9, NHNN quyết định điều chỉnh giảm lãi suất.
Nhận định về quyết định giảm lãi vay của NHNN, Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho rằng, động thái này không quá bất ngờ khi cách đây gần 2 tháng, NHNN đã có bước đi đầu tiên là giảm 0,25% lãi suất tín phiếu.
“Trong bối cảnh rủi ro kinh tế toàn cầu suy giảm ngày càng tăng và nhiều ngân hàng trung ương các nước khác trên thế giới đã cắt giảm lãi suất, NHNN Việt Nam cũng không muốn đứng ngoài xu hướng trên. Tuy vậy, ở góc độ thực tế, chúng tôi đánh giá tác động của việc giảm các loại lãi suất trên tại Việt Nam sẽ không quá lớn như ở các nước phát triển như Mỹ hay châu Âu...
Việc điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam là đặt mục tiêu trực tiếp về khối lượng cung tiền thông qua các chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2) chứ không như Fed hay ECB là điều tiết cung tiền thông qua mục tiêu trung gian là lãi suất.
Thêm vào đó, các loại lãi suất như tái chiết khấu, tái cấp vốn không phải là nghiệp vụ được sử dụng thường xuyên, chỉ diễn ra khi một số ngân hàng gặp khó khăn lớn về thanh khoản, buộc phải vay vốn từ NHNN khi không vay được thông qua kênh liên ngân hàng. Ngay cả đợt cắt giảm lãi suất tín phiếu hồi tháng 7 mới đây cũng có tác động rất hạn chế đến mặt bằng lãi suất cho vay trên thị trường.
Do vậy, quyết định cắt lãi suất như trên của NHNN mang tính chất định hướng và tâm lý là chủ yếu, còn việc Việt Nam có thật sự nới lỏng hơn chính sách tiền tệ hay không thì phải chờ các số liệu thực tế về tăng trưởng tín dụng và M2 trong thời gian tới”, BVSC nhận định.
Trong khi đó, chuyên gia Kinh tế - Tài chính Nguyễn Trí Hiếu nói rằng, tương tự như những lần giảm trước, tác động của việc giảm lãi suất 0,25% so với lãi suất cho vay các thành phần kinh tế từ 9-11%/năm không có ý nghĩa nhiều. Hiện tại, các ngân hàng thương mại đang chịu áp lực tăng lãi suất huy động trung và dài hạn để huy động vốn nên khó giảm lãi suất cho vay.
Vì vậy, nếu muốn giảm lãi suất cho vay xuống 9%/năm, ngân hàng phải giảm lãi suất huy động xuống 6%/năm và đẩy lạm phát xuống 4%/năm. Nếu muốn lãi suất cho vay chỉ còn 5%/năm thì phải đẩy lãi suất huy động xuống 2% và đẩy lạm phát xuống 0%.
Các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán ACB (ACBS) cũng nhận xét, việc giảm lãi suất điều hành của NHNN là động thái nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế sau khi số liệu sản xuất của tháng 8.2019 cho thấy một số dấu hiệu suy yếu.
"Lãi suất thấp hơn được kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy tiêu dùng cá nhân; doanh nghiệp tận dụng lãi suất thấp hơn để vay thêm phục vụ mở rộng và nâng cao sản xuất. Điều này sẽ giúp duy trì và cải thiện tăng trưởng ngành công nghiệp sản xuất", ACBS phân tích.
Phan Diệu