Theo báo cáo, kết quả quan trắc của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. HCM, chất lượng không khí tại TP. HCM đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi nồng độ bụi, đặc biệt là bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10, PM2.5). Trong số các nguồn gây ô nhiễm không khí tại TP. HCM, giao thông đường bộ được xác định là tác nhân chính. Thực tế này đòi hỏi TP. HCM cần quyết liệt triển khai các biện pháp để kiểm soát, ngăn ngừa ô nhiễm không khí trong đó có hoạt động giao thông.
Theo lộ trình đề xuất trong Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn Thành phố, từ năm 2026, TP. HCM sẽ bắt đầu hạn chế xe xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải tại khu vực trung tâm và xã Cần Giờ. Thành phố dự kiến thiết lập "vùng phát thải thấp" tại khu trung tâm - khu vực giới hạn bởi 15 cây cầu và gần 20 tuyến đường chính, cùng tuyến đường Rừng Sác (Cần Giờ).
Giai đoạn đầu sẽ hạn chế xe tải nặng chạy dầu diesel, ô tô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dưới Euro 2. Sang năm 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, các phương tiện không đạt chuẩn sẽ bị hạn chế lưu thông trong vùng. Từ năm 2031, vùng LEZ sẽ được mở rộng đến phạm vi vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng - Nguyễn Thái Sơn - Bảy Hiền - Hương Lộ 2 - Nguyễn Văn Linh. Đến năm 2032, tất cả xe ra vào khu vực này sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao hơn.
Trong vùng phát thải thấp, cho phép các phương tiện không phát sinh khí thải hoặc sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường được lưu thông. Ngoài ra, các phương tiện ưu tiên và xe có giấy phép lưu thông của cơ quan có thẩm quyền vẫn được phép hoạt động. Ngược lại, các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel sẽ bị cấm lưu thông trong khu vực này.
Đề án cũng đề xuất hạn chế hoặc cấm ôtô không đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 4, cũng như xe mô tô, xe gắn máy không đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 2 lưu thông vào vùng phát thải thấp, tùy theo khung giờ, thời điểm hoặc khu vực cụ thể. Bên cạnh các biện pháp kiểm soát, đề án đề xuất áp dụng các loại phí, lệ phí đối với phương tiện cơ giới phát thải khi lưu thông trong vùng.
TP. HCM nghiên cứu thiết lập vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm và Cần Giờ (Ảnh minh họa: MQ).
TP. HCM khuyến khích người dân sinh sống trong khu vực phát thải thấp không mua mới hoặc đăng ký mới xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu xăng, thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính khi chuyển sang xe điện. Người dân và hộ gia đình có nhu cầu thanh lý xe máy xăng sẽ được hỗ trợ tài chính bồi hoàn giá trị còn lại của xe trong thời gian quy định.
Thành phố đã đề xuất gói hỗ trợ tài chính để người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh. Cụ thể, hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí (tối đa 20 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (tối đa 16 triệu đồng), hộ thường 10% (tối đa 5 triệu đồng). Ngoài ra, người dân còn được giảm 50% lệ phí đăng ký và biển số, hỗ trợ lãi suất vay khi mua xe điện.
Với doanh nghiệp vận tải, chính sách bao gồm miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, cùng hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Riêng doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư, hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.
Thời gian tới, TP. HCM ưu tiên chuyển đổi xe buýt, taxi, xe công nghệ và xe tải sang phương tiện năng lượng xanh, đồng thời mở mới 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch với gần 2.850 xe trước năm 2030, kết nối với hệ thống xe đạp, xe máy điện công cộng.
Theo Sở Xây dựng TP. HCM, sau khi mở rộng địa giới, TP. HCM có thêm cơ hội phát triển hạ tầng nhưng cũng đối mặt thách thức khi lượng phương tiện tăng nhanh. Sở đang cập nhật số liệu để triển khai các đề án phù hợp, trong đó có hạ tầng phục vụ xe điện mở rộng ra toàn khu vực sau sáp nhập, dự kiến trình HĐND TP xem xét đầu năm 2026.
Thời gian tới, TP. HCM sẽ triển khai nhiều trạm sạc điện tại bến xe, bãi đỗ, khu dân cư và chung cư, đồng thời ban hành tiêu chuẩn an toàn phòng cháy. Chính quyền cũng phối hợp các bộ, ngành để thống nhất quy chuẩn trạm sạc và hướng dẫn cụ thể cho chung cư, đặc biệt là nhà cũ. Về chuẩn đầu sạc, phần cứng đã thống nhất, còn phần mềm quản lý đang hoàn thiện để chia sẻ dữ liệu giữa doanh nghiệp.../.
Ngọc Ánh