Nhiều nhà dân bị nứt, hư hỏng
Theo tìm hiểm phóng viên, công trình nhà máy thủy điện Mường Kim II có công suất 10,5MW do Công ty cổ phần Thủy điện Than Uyên (gọi tắt là Thủy điện Than Uyên) làm chủ đầu tư. Dự án này được xây dựng trên suối Nậm Kim, bản Ngã Ba, xã Mường Kim, huyện Than Uyên và được UBND tỉnh Lai Châu phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 133, ngày 7.2.2018.
Quá trình thi công dự án, hàng chục ngôi nhà của người dân đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngôi nhà 2 tầng của gia đình ông Đồng Văn Cư được xây dựng cách đây gần 5 năm, ở phía taluy dương bị nứt chằng chéo trên tường, trần nhà. Ông Cư cho biết: Những vết nứt này xảy ra từ vài tháng nay do đơn vị thi công tiến hành nổ mìn thi công xây dựng nhà máy thủy điện Mường Kim II. Từ khi xuất hiện những vết nứt trên trần nhà, mỗi khi mưa xuống nhà bị dột nhiều chỗ, nước thấm qua vết nứt rỏ tong tong xuống tầng 1. Công ty Thủy điện Than Uyên đã đưa ra phương án bồi thường và cho công nhân đến hỗ trợ sửa nhà gia đình ông.
Ông Cư chỉ cho PV thấy những vết nứt trên tường ngôi nhà của mình
Tận đầu ngã ba Mường Kim, ngôi nhà 3 tầng khang trang mới xây 2 năm của nhà chị Hằng Lục cũng bị rạn nứt tường, trần. Nặng nhất là khu vực tầng 2. Chị Hằng bức xúc: “Không biết cơ quan chức năng cấp phép cho thủy điện nổ mìn thế nào mà chỉ sau một đêm, cả khu vực với hơn 70 hộ dân đều nứt nhà, rạn tường. Hiện gia đình chưa nhận đền bù vì cho rằng không thỏa đáng, đưa ra mức hỗ trợ không có căn cứ pháp lý và mong muốn công ty mời đơn vị chuyên môn về thẩm tra, xác định rõ mức độ ảnh hưởng”.
Làm việc với phóng viên, ông Trần Hoài Nam, Phó giám đốc Công ty Thủy điện Than Uyên, chủ đầu tư dự án cho biết, sau khi nhận được phản ánh của nhiều hộ dân về hiện tượng rạn nứt tường, trần nhà do hoạt động nổ mìn thi công đường hầm dẫn nước vào nhà máy thủy điện Mường Kim II, công ty và chính quyền xã đã tiến hành kiểm tra, xác minh tình trạng rạn nứt nhà. Cho đến nay 74/76 hộ đã thống nhất phương án đền bù, hỗ trợ. Tổng số tiền sẽ đền bù là hơn 3 tỉ đồng.
Lãnh đạo UBND huyện Than Uyên cho biết thêm, trước đây mưa lũ đã cuốn trôi đất đá của công trình thi công thủy điện Mường Kim II vào ruộng của người dân phía dưới của nhà máy. Chính quyền địa phương cũng đã tiến hành lập biên bản và yêu cầu chủ đầu tư phải khắc phục đền bù ruộng sản xuất và hoa màu cho người dân.
Bên cạnh việc thi công dự án làm ảnh hưởng tới các hộ dân, quá trình triển khai thi công công trình, chủ đầu tư dự án đã để xảy ra hàng loạt vi phạm. Ghi nhận thực tế cho thấy, Thủy điện Than Uyên đã xây dựng nhà máy, đập đầu mối sát taluy âm sát với quốc lộ 32 vi phạm hành lang an toàn giao thông đường bộ. Các vi phạm này đã được cơ quan chức năng ghi nhận, lập biên bản vào tháng 6.2019, công trình thủy điện Mường Kim II đã bị Thanh tra giao thông của Sở Giao thông vận tải Lai Châu lập biên bản, xử phạt hành chính và yêu cầu dừng thi công vì xây dựng nhà máy và đập đầu mối sát taluy âm của quốc lộ 32 nằm trong phạm vi hành lang an toàn giao thông đường bộ; có vị trí gần cách 3m, xa thì 5m.
Các hạng mục của dự án được tiến hành xây dựng vi phạm hành lang tuyến quốc lộ 32
Tại thực địa Dự án thủy điện Mường Kim II, ông Vũ Ngọc Bình, cán bộ thanh tra Đội thanh tra giao thông số 3, Sở Giao thông vận tải tỉnh Lai Châu cho biết, qua kiểm tra, các hạng mục dự án thi công trong phạm vi hành lang đường bộ, đơn vị chủ đầu tư đều không xuất trình được. Đội Thanh tra giao thông số 3 đã lập biên bản vi phạm hành chính và ra quyết định xử phạt về các lỗi: Thi công công trình trong phạm vi đất dành cho đường bộ không có giấy phép thi công và sử dụng trái phép đất của đường bộ làm nơi tập kết vật tư, máy móc.
Mặc dù bị thanh tra giao thông lập biên bản, xử phạt hành chính và yêu cầu dừng thi công do nhà máy, đập đầu mối có vị trí nằm sát quốc lộ 32, nhưng công ty đã phớt lờ và tiếp tục thi công, đến nay nhà máy thủy điện Mường Kim II đã phát điện.
Nghị định số 11 năm 2010 của Chính phủ, quy định về quản lý và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, tại điều 15 nêu rõ phạm vi hành lang an toàn của đường cấp 5 như quốc lộ 32 có bề rộng tính từ đất của đường bộ trở ra hai bên là 9 mét. Tuy nhiên, trên thực tế các hạng mục như: công trình hồ đập, hầm dẫn dòng và nhà máy của dự án thủy điện Mường Kim II đều vi phạm hành lang an toàn giao thông. “Đơn vị phải chấp hành xin giấy cấp phép mới được thi công, không có chúng tôi sẽ chuyển hồ sở vị phạm sang UBND huyện để tổ chức cưỡng chế, tháo dỡ toàn bộ công trình để bảo đảm hành lang an toàn đường bộ”, ông Vũ Ngọc Bình khẳng định.
Đào đường dẫn nước xuyên quốc lộ không phép
Để lấy nước từ suối Nậm Kim vào đường ống trong lòng núi, công trình thủy điện Mường Kim II bắt buộc phải làm đường hầm dẫn nước xuyên qua quốc lộ 32. Tuy nhiên, công trình thủy điện Mường Kim II tiến hành làm hầm qua quốc lộ 32 mà chưa được sự đồng ý của các cơ quan chức năng.
Chủ đầu tư dự án Thủy điện Mường Kim II đã tự ý đào đường hầm xuyên quốc lộ không phép
Lãnh đạo Công ty cổ phần Quản lý và Xây dựng cầu đường 3 cho biết, ngày 21.6.2019, cán bộ Đội quản lý đường bộ 5 đã phối hợp với cán bộ xã Mường Kim lập biên bản xác nhận các hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ của đơn vị thi công nhà máy thủy điện Mường Kim II.
Biên bản nêu rõ, đơn vị thi công dự án nhà máy thủy điện Mường Kim II đã tự ý mở đường hầm ngang vào núi bên phải tuyến quốc lộ 32 tại Km332+200 và khoan 1 đường hầm qua đường tại vị trí Km334+180 ở bên trái tuyến quốc lộ 32, trong phạm vi bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, làm ảnh hưởng tới kết cấu công trình giao thông đường bộ.
Phó chánh thanh tra Sở Giao thông vận tải tỉnh Lai Châu cho hay "công trình này thì sai phạm nhiều lắm. Đến thời điểm này đơn vị chưa cấp phép để công trình thủy điện Mường Kim II đào xuyên ngang quốc lộ 32. Thanh tra đã xử phạt và yêu cầu phải tháo dỡ công trình vi phạm, nhưng chủ đầu tư xin cho thời gian để xin giấy chấp thuận của Tổng cục Đường bộ Việt Nam và đề nghị Sở Giao thông vận tải Lai Châu cấp phép những điểm vi phạm.
Sai phạm của công trình thủy điện Mường Kim II cũng là lỗi của cơ quan chuyên môn như chúng tôi chưa sát sao trong công tác kiểm tra. Nhưng do dự án này chuyển nhượng cho quá nhiều chủ, mặt khác họ khoan dưới lòng đất nên công tác kiểm tra cũng khó khăn”, ông Lê Quang Hiền nói.
Ông Trần Hoài Nam - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần thủy điện Than Uyên
Về phía Công ty Thủy điện Than Uyên, tại buổi làm việc với phóng viên, khi được hỏi về các giấy tờ pháp lý của dự án, cũng như các văn bản cấp phép thi công trong hành lang an toàn giao thông, ông Trần Hoài Nam - Phó giám đốc công ty đã không cung cấp và cho rằng hiện đơn vị đang đi mượn văn phòng điều hành, sợ thất thoát giấy tờ nên toàn bộ hồ sơ của dự án vẫn để tại văn phòng công ty ở Hà Nội. Tại công trường, hiện nay chỉ có các văn bản, giấy tờ liên quan đến khối lượng thi công.
Được biết UBND tỉnh Lai Châu đã thành lập đoàn liên ngành để kiểm tra, thanh tra làm rõ các vi phạm của chủ đầu tư trong công tác xây dựng của Dự án công trình nhà máy thủy điện Mường Kim II.
Bài, ảnh: Nam Phong - Phương Nam