Đây là một trong những nội dung được đưa ra tại Hội thảo Đối thoại quốc gia về hạn hán “Hành động sớm đối với loại hình thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn các tỉnh phía Nam” do Tổng cục Phòng chống thiên tai phối hợp với Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc (UNESCAP), Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) tại Việt Nam, tổ chức tại TP.Cần Thơ ngày 10.12.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, tổng lượng mưa từ tháng 6 đến tháng 10 tại khu vực thượng lưu sông Mê Kông thấp hơn 35-40 % với trung bình hàng năm. Hiện tại, mực nước tại các trạm trên dòng chính của sông Mê Kông ở mức thấp từ 0,5 - 3 mét.
Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn nhận định, khả năng thiếu hụt nước về ĐBSCL khoảng 3,4 tỉ m3, từ tháng 12 năm nay đến tháng 2.2020. Như vậy, hạn hán và xâm nhập mặn ở ĐBSCL sẽ đến sớm và xảy ra ở các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Hậu Giang, Long An và Kiên Giang. Cụ thể, sông Vàm Cỏ xâm nhập từ 60-70 km; các cửa sông Cửu Long xâm nhập từ 40-55 km; sông Cái Lớn xâm nhập từ 45-47 km.
Viện Khoa học thủy lợi miền Nam nhận định, lũ về ĐBSCL giảm, khó có thể xảy ra lũ lớn. Và trong tương lai 99% số năm chỉ có lũ vừa và nhỏ; quy luật mặn thay đổi so với các năm trước đây. Dự báo mặn xâm nhập sớm hơn bình quân hàng năm từ 1-2 tháng sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp sản xuất nông nghiệp và nước sinh hoạt của người dân.
Tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn sẽ khốc liệt hơn, do biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sụt lún tại ĐBSCL và đặc biệt là việc kiểm soát nguồn nước của thủy điện của các quốc gia trên thượng nguồn. Các yếu tố này rất khó chủ động được.
Ông Nguyễn Trường Sơn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai cho biết, hạn hán, xâm nhập mặn lịch sử năm 2016 đã ảnh hưởng đến 18 tỉnh, thành phố vùng Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và ĐBSCL; hơn 2 triệu người bị ảnh hưởng và hơn 500.000 hộ dân thiếu nước sạch. Khoảng 277.000 héc-ta lúa, hoa màu và gần 39.000 héc-ta cây công nghiệp bị thiệt hại, thiệt hại về kinh tế trên 15.700 tỉ đồng.
Ông Sơn cũng cho rằng, theo dự báo thì tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô 2019 - 2020 sẽ nghiêm trọng, xâm nhập mặn ở khu vực ĐBSCL sẽ đến sớm hơn so với trung bình nhiều năm. Vì vậy, cần phải chủ động điều chỉnh cơ cấu mùa, vụ, chuyển đổi sinh kế để thích ứng và đầu tư cơ sở hạ tầng để kiểm soát, ứng phó với loại hình thiên tai này.
Phạm Song