Nghiên cứu của Mekong Freedom Network (Thái Lan), 8 đập thủy điện chắn ngang sông Mekong (Lan Thương) trên đất Trung Quốc đã giữ lại tổng cộng hơn 40 tỷ mét khối nước cho các mục đích phát điện, tưới tiêu..., làm thay đổi dòng chảy. Cạnh đó, các chuyên gia chỉ ra 3 nguyên nhân chính khiến mực nước sông Mekong ở Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam xuống thấp kỷ lục là: lượng mưa năm nay giảm; đập Cảnh Hồng (Trung Quốc) xả ít nước; đập Xayaburi ở Lào hoạt động.
Đến thời điểm này, thượng nguồn sông Mekong dự kiến có tới 467 thủy điện, khoảng một phần tư đang trong quá trình xây dựng hoặc dự kiến xây dựng. Bà Pianporn Deetes (Giám đốc chiến dịch của Tổ chức Sông ngòi quốc tế tại Thái Lan - International Rivers) lo ngại: “Các biểu hiện như: mực nước thấp bất thường, sự xuất hiện của cồn cát và ghềnh đá dưới đáy sông, cá chết hàng loạt, trạm bơm ngưng hoạt động... chỉ là khởi đầu của một viễn cảnh xấu phía trước. Khi các đập trữ nước trên sông Mekong chính thức đi vào hoạt động, tình hình chưa biết khi nào sẽ cải thiện”.
Về tác hại của đập thủy điện trên sông Mekong, Bộ TNMT cho rằng: “Các đập thượng nguồn giữ lại bùn cát nên dòng chảy hạ lưu bị “đói” bùn cát; để cân bằng năng lượng dư thừa, buộc dòng nước phải bào xói bờ. Ngoài quá trình tự nhiên, địa chất kiến tạo và phát triển kinh tế xã hội không phù hợp, tác động do hoạt động khai thác của các thủy điện ở thượng nguồn, với những con số thực tế cho thấy là nguyên nhân chính đe dọa đến việc phát triển lâu dài, bền vững ở ĐBSCL. Nếu phát triển đủ các thủy điện bậc thang trên lưu vực sông Mekong ở thượng nguồn, có tới hơn 90% lượng bùn cát bị giữ lại. Một ĐBSCL phát triển màu mỡ nhờ phù sa bồi đắp, nhưng nay lượng lớn phù sa đã mất, đó là vấn đề lớn đe dọa sự phát triển vùng ĐBSCL”.
trích bài Đồng bằng sông Cửu Long: Báo động về an ninh nguồn nước trên báo CA TP.HCM ngày 18.11.2019