Hải Phòng đặt mục tiêu phát triển thủy sản gắn với bảo vệ môi trường nước

Với bờ biển dài cùng hệ thống vịnh, cửa sông đa dạng, TP.Hải Phòng có lợi thế lớn để phát triển ngành nuôi trồng thủy sản. Hải Phòng hiện là một trong những địa phương có tiềm năng lớn về nuôi trồng thủy sản ở khu vực duyên hải Bắc Bộ. Tuy nhiên, quá trình phát triển mạnh mẽ của ngành này cũng đặt ra thách thức lớn về môi trường nước, đặc biệt tại các vùng nuôi tập trung.

Nhằm hướng tới phát triển bền vững, thành phố đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ như kiểm soát nguồn thải, tăng cường quan trắc môi trường, đầu tư hệ thống xử lý nước thải và đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân.

Các mô hình nuôi tuần hoàn, nuôi sinh thái, nuôi thủy sản kết hợp trồng cây lọc nước được khuyến khích nhân rộng. Chính quyền địa phương cũng phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành để quản lý chặt vùng nuôi, cấp mã số cho cơ sở sản xuất, đảm bảo truy xuất nguồn gốc.

Nhờ đó, chất lượng nước được cải thiện, sản phẩm thủy sản dần đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, góp phần nâng cao giá trị kinh tế và khẳng định cam kết của Hải Phòng trong bảo vệ môi trường sinh thái. Những năm qua, ngành thủy sản của thành phố phát triển nhanh chóng nhờ ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, nhất là việc xây dựng vùng nuôi tập trung, nuôi thâm canh tạo sản phẩm hàng hoá lớn.

Nhiều vùng nuôi lồng bè trên sông: Kinh Thầy, Thái Bình, Kinh Môn, Lạch Tray, Văn Úc... và vùng nuôi nước mặn, nước lợ ven biển mang lại giá trị hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Bên cạnh đó, hình thức nuôi ao, hồ, mương xen canh với trồng trọt cũng ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, gần đây, người nuôi thuỷ sản luôn lo lắng khi tầng nước mặt nuôi thủy sản bị ô nhiễm.

Người dân được tuyên truyền về các biện pháp bảo vệ môi trường nước trong quá trình nuôi trồng, khai thác thuỷ sản. (Ảnh: BPL).

Theo chia sẻ của người dân thuộc xã Tiên Minh có vùng thủy sản ứng dụng tiến bộ kỹ thuật nuôi cá lăng, tôm càng xanh, thời gian đầu, các ao nuôi của gia đình cho hiệu quả kinh tế cao... được nhiều hộ nông dân đến tham quan, học hỏi kinh nghiệm.

Tuy nhiên, gần đây bằng kinh nghiệm quan sát mặt nước và sử dụng thiết bị đo nồng độ các chất trong nước, người dân phát hiện ô nhiễm nguồn nước khiến thủy sản giảm năng suất, chất lượng. Khắc phục tình trạng này, người dân  phải giảm bớt mật độ nuôi và đang tính đến hướng dịch chuyển đến các tỉnh vùng cao để nuôi thủy sản. Bên cạnh đó, tại  khu vực thôn Lý Đỏ, xã Bình Giang hay thôn Mông Thượng, xã An Hưng có nhiều trang trại tổng hợp, hiện cũng lo lắng về nguồn nước ô nhiễm, khó sản xuất hiệu quả.

Người dân thôn Lý Đỏ, xã Bình Giang cho biết ban đầu, các hộ nuôi đạt hiệu quả khá, nhưng hiện nay nhìn mặt nước quanh khu vực nuôi thủy sản đổi màu so với trước đây do bị ô nhiễm nên các hộ thường xuyên phải thay đổi đối tượng nuôi, thau rửa nguồn nước liên tục.  Đại diện Phòng Khuyến ngư (Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng) thông tin, thực tế các hộ nuôi thủy sản đang phải đối mặt với nguy cơ ô nhiễm nguồn nước. Một phần nguyên nhân là do hộ nuôi thủy sản còn lạm dụng thức ăn công nghiệp, kháng sinh, gây dư thừa thức ăn dưới đáy ao, lồng nuôi dẫn đến ô nhiễm.

Gần đây biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan ngày càng rõ nét làm thay đổi chất lượng nước nuôi trồng thủy sản. Ý thức và kỹ năng quản lý môi trường của một bộ phận người nuôi còn hạn chế, nhiều nơi thiếu hệ thống giám sát chất lượng nước...Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, ô nhiễm nguồn nước ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng sản xuất thủy sản, làm giảm hiệu quả sản xuất và thu nhập của nông dân.

Ngoài ra, ô nhiễm còn gây nguy cơ bùng phát dịch bệnh trên các đối tượng nuôi thủy sản...Năm 2025, Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y thí điểm 3 cụm nuôi áp dụng quan trắc tự động.

Cụ thể, khi quan trắc môi trường vùng nuôi tôm nước lợ ở một số xã phía Đông Hải Phòng vào tháng 9/2025 cho thấy, chất lượng môi trường nước cấp tại những điểm được quan trắc ở mức trung bình. Một số chỉ tiêu quan trắc về độ trong, ô-xy hòa tan, độ mặn có sự xuất hiện của tảo độc và vi khuẩn gây bệnh hoại tử gan, tụy trên tôm nuôi.

Hay đối với một số điểm quan trắc nuôi thủy sản nước ngọt ở phía Đông và phía Tây Hải Phòng, có 5/9 thông số quan trắc có hàm lượng nằm vượt giới hạn cho phép theo TCVN 13952:2024... Để phòng ngừa và ứng phó với tình trạng ô nhiễm môi trường nước ngọt trong nuôi thủy sản, đại diện Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y Hải Phòng cho rằng, thời gian tới cần triển khai đồng bộ nhóm giải pháp về quản lý; kỹ thuật và tuyên truyền cộng đồng.

Theo đó, cần rà soát, quy hoạch vùng nuôi thủy sản hợp lý; xây dựng quy hoạch nuôi thủy sản tích hợp vào quy hoạch vùng của địa phương theo quy định, tránh nuôi tự phát, gây ô nhiễm chéo. Đồng thời, việc thanh tra, giám sát xả thải từ khu công nghiệp, làng nghề cần được tăng cường, bảo đảm theo quy định. Công tác tuyên truyền tiếp tục đẩy mạnh, để người nuôi hiểu rõ mối liên hệ giữa bảo vệ môi trường và lợi ích kinh tế. Các sở, ngành và chính quyền địa phương phối hợp trong giám sát hoạt động nuôi thủy sản và kiểm soát ô nhiễm môi trường nước;

Các biện pháp, kỹ thuật chăm sóc thuỷ sản nuôi trồng gắn với bảo vệ môi trường được người dân áp dụng. (Ảnh: BPL). 

Đồng thời, hướng dẫn người nuôi thực hiện một số biện pháp kỹ thuật chăm sóc, phòng chống dịch bệnh động vật và khắc phục thiệt hại do thiên tai xảy ra để ổn định sản xuất; khuyến khích doanh nghiệp và nông dân nuôi thủy sản theo quy trình VietGAP, GlobalGAP... Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y cũng đưa ra một số yêu cầu, khuyến cáo đối với hộ nuôi trồng thủy sản.

Người dân phải thường xuyên theo dõi chất lượng nước để lựa chọn thời gian lấy nước thích hợp và có biện pháp xử lý phù hợp phục vụ sản xuất an toàn, hiệu quả; Tăng cường theo dõi và cập nhật diễn biến thời tiết, chủ động ứng phó để giảm thiểu tối đa thiệt hại có thể xảy ra. Tuân thủ các biện pháp kỹ thuật theo hướng dẫn của Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y.

Để phát triển ngành thuỷ sản nuôi trồng theo hướng bền vững, thành phố ban hành Kế hoạch số 164/KH-UBND thực hiện đề án bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn thành phố Hải Phòng.

Mục tiêu nhằm kiểm soát, ngăn ngừa ô nhiễm trong các hoạt động thủy sản; phòng ngừa và giải quyết các sự cố môi trường; bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản và môi trường sống, góp phần ngăn chặn suy giảm đa dạng sinh học; nâng cao năng lực thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; xây dựng và phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trong hoạt động thủy sản để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành thủy sản của thành phố.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030, đó là nguồn ô nhiễm, chất thải từ các hoạt động thủy sản được điều tra, đánh giá, quản lý và kiểm soát; chấm dứt việc sử dụng các loại hóa chất độc hại trong nuôi trồng thủy sản gây ô nhiễm nguồn nước và làm suy giảm đa dạng sinh học….

Dù còn nhiều thách thức nhưng nuôi biển xa bờ vẫn được xem là hướng đi tất yếu, giúp đảm bảo phát triển bền vững cho ngành thủy sản Hải Phòng. Cùng với việc ứng dụng khoa học công nghệ và mở rộng quy mô nuôi trồng, Hải Phòng cần tiếp tục đầu tư hạ tầng xử lý môi trường, tăng cường quản lý vùng nuôi, kiên quyết xử lý các cơ sở gây ô nhiễm.

Thanh Thuỷ