Dự báo diễn biến thiên tai trong năm 2025

Bão lũ có khốc liệt như năm 2025?

Dự báo về tình hình thời tiết năm 2025, ông Hoàng Phúc Lâm, Phó giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn) cho biết: Năm 2025, theo nhận định, mùa bão trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện tương đương so với trung bình nhiều năm (TBNN) (khoảng tháng 6), số lượng bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến đất liền có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN (TBNN trên Biển Đông khoảng 11-13 cơn, ảnh hưởng đến đất liền khoảng 5-6 cơn).

Cùng với đó, hiện tượng nắng nóng có khả năng xuất hiện tương đương so với TBNN: Nắng nóng có khả năng bắt đầu xuất hiện tại khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên vào khoảng nửa đầu tháng 3; khu vực Tây Bắc Bắc Bộ, vùng núi phía Tây Bắc Trung Bộ vào khoảng tháng 4 và phía Đông Bắc Bộ, khu vực ven biển Trung Bộ từ khoảng tháng 5 trở đi. Nhiều khả năng, nắng nóng trong năm 2025 sẽ không gay gắt và kéo dài như năm 2024.

Thiên tai năm 2025 dự báo sẽ diễn ra phức tạp.

Về không khí lạnh, năm 2025, dự báo hoạt động tương đương TBNN, nên sẽ có khả năng xảy ra rét đậm, rét hại trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3, trong đó cần đề phòng xuất hiện các đợt không khí lạnh có cường độ mạnh gây rét đậm, rét hại trên diện rộng, băng giá, sương muối ở khu vực vùng núi phía Bắc.

"Ngoài ra, trong năm 2025, số đợt mưa lớn diện rộng xảy ra trên toàn quốc và ở mức xấp xỉ với TBNN (khoảng 20 đợt). Các đợt mưa lớn diện rộng có khả năng bắt đầu từ tháng 6 ở Bắc Bộ, sau đó chuyển dần về phía Nam và kết thúc vào khoảng tháng 12 ở các tỉnh Trung Bộ", đồng chí Hoàng Phúc Lâm nhấn mạnh.

Trong mùa khô đầu năm 2025, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long ở mức cao hơn TBNN; từ tháng 2 đến tháng 4, xâm nhập mặn tăng cao gây ảnh hưởng đến dân sinh, nông nghiệp tại các địa phương, tuy nhiên tình trạng xâm nhập mặn không nghiêm trọng như mùa khô năm 2015-2016 và 2019-2020. Từ tháng 3 đến tháng 7, tình hình khô hạn, thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi có khả năng xảy ra tại các tỉnh Phú Yên đến Bình Thuận, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk.

Ứng dụng các công nghệ dự báo, cảnh báo sớm

Ông Phạm Đức Luận, Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, Năm 2024, thiên tai xảy ra cực đoan trên các vùng miền (1.456 trận với 21/22 loại hình thiên tai, trừ sóng thần) đã làm 519 người chết, mất tích (gấp 3 lần so với năm 2023 và 2,5 lần trung bình 10 năm gần đây); thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 88.857 tỷ đồng (gấp 9,5 lần với năm 2023 và 4,2 lần trung bình 10 năm gần đây); trong đó, bão số 3 (Yagi) là cơn bão mạnh nhất trong 30 năm trên Biển Đông và trong 70 năm qua trên đất liền. Hoàn lưu bão gây mưa lớn toàn Bắc Bộ và Thanh Hóa, gây lũ lớn, đặc biệt lớn diện rộng (hầu hết các sông vượt báo động 3). Lũ lịch sử xuất hiện trên 7 tuyến sông. Sạt lở đất, lũ ống, lũ quét tại hầu hết các tỉnh miền núi và trung du Bắc Bộ, nhất là các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng…

Từ thực tiễn ứng phó, khắc phục hậu quả bão số 3 và mưa lũ sau bão, bài học kinh nghiệm đầu tiên được rút ra là công tác lãnh đạo, chỉ đạo phải bám sát tình hình, có trọng tâm, trọng điểm. Sự phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng, các bộ ngành, các cơ quan các cấp từ Trung ương đến địa phương được thực hiện từ sớm, từ xa; huy động toàn hệ thống chính trị vào cuộc và mọi nguồn lực để ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.

Từ thực tế công tác phòng, chống thiên tai thời gian qua, thời gian tới các bộ, ngành, địa phương cần rà soát, điều chỉnh thể chế, chính sách, lồng ghép nội dung phòng, chống thiên tai vào quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành, quy hoạch vùng; rà soát, điều chỉnh các quy chuẩn, tiêu chuẩn về xây dựng cơ sở hạ tầng của các ngành đảm bảo an toàn, chống chịu trước thiên tai lớn, cực đoan như siêu bão số 3.

Một trong những giải pháp được Tổng cục Khí tượng Thủy văn đặc biệt chú trọng đó là nâng cao chất lượng các công nghệ dự báo, cảnh báo sớm. Cụ thể, Tổng cục tăng cường số lượng và chất lượng các trạm quan trắc khí tượng, thủy văn, hải văn đặc biệt ở các khu vực trọng điểm, trên biển và các khu vực có nguy cơ cao xảy ra thiên tai theo hướng hiện đại hóa, tự động hóa. Tăng cường các quan trắc hiện đại như ra-đa thời tiết, ra-đa biển, ứng dụng ảnh mây vệ tinh,…

Phát triển các công nghệ dự báo, cảnh báo hiện đại tiệm cận với các nước phát triển về khí tượng thủy văn như mô hình số phân giải cao dự báo bão, dự báo mưa, lũ, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Tích hợp các tác động của biến đổi khí hậu đến diễn biến thiên tai vào các phương án dự báo khí tượng thủy văn.

Nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo, cảnh báo thiên tai, trước mắt là đối với dự báo bão, mưa và các hiện tượng nguy hiểm ít xảy ra theo quy luật thông thường. Việc sử dụng AI sẽ giúp cải thiện khả năng phân tích dữ liệu lớn (quan trắc, ra-đa, vệ tinh, mô hình số,...) và sử dụng hiệu quả nhất trong dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn.

Ứng dụng các phương tiện, công nghệ hiện đại trong công tác truyền tin dự báo, cảnh báo thiên tai đến các đối tượng chịu tác động khác nhau trên các nền tảng công nghệ thông tin phù hợp. Thông tin được diễn giải theo hướng dễ hiểu, dễ tiếp cận, dễ hình dung tác động với mức độ chi tiết nhất có thể.…