Nhà ở xã hội 'ì ạch' vì xác định sai mục tiêu

Ảnh chỉ mang tính chất minh họa.

Phối hợp đẩy nhanh thủ tục

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Huỳnh Thanh Khiết cho biết, theo kế hoạch phát triển nhà ở TPHCM giai đoạn 2021-2025, và Đề án “đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NoXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, giai đoạn 2021-2030” của Thủ tướng Chính phủ giai đoạn 2021-2025, TPHCM dự kiến phát triển khoảng 26.200-35.000 căn NoXH (bao gồm cả nhà lưu trú cho công nhân), tương đương 2,5 triệu m2 sàn xây dựng, trong đó diện tích sàn NoXH cho thuê phấn đấu đạt tối thiểu 500.000 m2 sàn.

Theo kế hoạch trên, TPHCM đã đưa vào kế hoạch triển khai 37 dự án. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, chỉ có 1 dự án được hoàn thành, trong khi 36 dự án còn lại có 6 dự án đang thi công và 30 dự án hoàn tất thủ tục pháp lý (quy mô khoảng 34.750 căn, đảm bảo các điều kiện để triển khai thi công xây dựng).

Theo ông Khiết, với tình hình pháp lý và những vấn đề khác liên quan như hiện nay, từ nay đến năm 2025 TPHCM dự kiến sẽ đầu tư xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng 13 dự án, với quy mô khoảng 12.000 căn NoXH. Số dự án còn lại khó có thể hoàn thiện được mà chỉ dừng lại ở bước hoàn chỉnh pháp lý.

Nguyên nhân chậm trễ theo lý giải của ông Huỳnh Thanh Khiết, đó là việc thu hút nhà đầu tư vào xây dựng các dự án NoXH, cũng như khai thác 20% quỹ đất dành cho NoXH tại các dự án nhà ở thương mại rất gian nan. Bên cạnh đó, thị trường bất động sản khó khăn, các doanh nghiệp tập trung triển khai nhà ở thương mại trước. Trong khi đó, TPHCM lại không có chế tài khi chủ đầu tư chậm triển khai dự án.

Để tháo gỡ khó khăn, Sở Xây dựng nêu 2 nhóm vấn đề: công tác chấp thuận chủ trương đầu tư và công tác quy hoạch. Qua rà soát, trên địa bàn TPHCM hiện có 88 dự án/khu đất dự kiến đầu tư xây dựng NoXH, trong đó 18/88 dự án đang làm thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

Cụ thể, 15/18 dự án thuộc Sở Kế hoạch- Đầu tư; 3/18 dự án thuộc UBND TP Thủ Đức. Từ đó, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TP chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư và UBND TP Thủ Đức khẩn trương thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với 18/88 dự án đang làm thủ tục nêu trên.

Về công tác quy hoạch, tại chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030 được UBND TPHCM phê duyệt, đã xác định chỉ tiêu phát triển NoXH đến năm 2030 là 93.000 căn. Sở Xây dựng đã rà soát, tổng hợp vị trí 88 khu đất/dự án có mục tiêu xây dựng NoXH, và có công văn gửi Sở Quy hoạch - Kiến trúc để tích hợp dữ liệu trên cổng thông tin điện tử (app thông tin quy hoạch TPHCM của Sở Quy hoạch - Kiến trúc).

Do đó, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TP chỉ đạo Sở Quy hoạch - Kiến trúc khẩn trương rà soát, cập nhật quy hoạch của các dự án trên vào trong đồ án quy hoạch chung của TPHCM theo quy định của Luật Nhà ở.

Tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia

Thực tế cho thấy nhu cầu NoXH rất lớn, nhất là tại các đô thị và các tỉnh có tốc độ công nghiệp hóa cao. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cần phải nghiên cứu kỹ để phát triển các loại NoXH phù hợp với nhu cầu của người dân tại từng địa phương, tránh tình trạng NoXH bị “ế” như đã xảy ra tại một số địa phương.

Theo khảo sát của Liên đoàn Lao động TPHCM, có đến 60% công nhân, lao động nhập cư chỉ có nhu cầu thuê nhà trọ, với giá thuê phòng trọ chỉ tầm khoảng trên dưới 1,5 triệu đồng/tháng, và chỉ chịu đựng nổi chi phí thuê nhà tầm khoảng 20% thu nhập hàng tháng.

Điều nghịch lý ở đây là trong khi các khu nhà lưu trú công nhân, ký túc xá của nhà nước và doanh nghiệp đầu tư đang tỏ ra kém hiệu quả, các khu nhà trọ cá nhân lại thu hút được nhiều người.

Theo thống kê hiện có đến khoảng 60.470 cá nhân, hộ gia đình đã đầu tư xây dựng các khu nhà trọ với nhiều phòng trọ cho thuê, hoặc nhà ngăn phòng cho thuê với tổng số khoảng 560.219 phòng trọ, bao gồm 38.800 khu nhà trọ với 357.246 phòng trọ, và 25.670 căn hộ ngăn phòng cho thuê, đã góp phần giải quyết nhu cầu thuê phòng trọ cho hơn 1,4 triệu công nhân, lao động, người nhập cư, thậm chí có cả thành phần trí thức.

Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi thừa nhận, sở dĩ có nghịch lý trên là ngay từ đầu dự án bị xác định sai… mục tiêu. “Nếu chỉ xác định cho công nhân làm việc tại các khu công nghiệp xung quanh thuê thì rất khó, bởi vì thu nhập của công nhân còn hạn chế, nếu chúng ta tính toán không kỹ họ sẽ không vô thuê tại dự án mà chọn thuê bên ngoài. Do đó phải xác định lại mục tiêu của dự án, thí dụ như mở rộng đối tượng thuê là công chức, viên chức, lực lượng vũ trang”- Chủ tịch Phan Văn Mãi đề nghị.

Trở lại tiến độ đầu tư xây dựng NoXH trên địa bàn từ năm 2021 đến nay, Chủ tịch Phan Văn Mãi đánh giá tiến độ triển khai như vậy là quá chậm, không đáp ứng kế hoạch và nhu cầu của người lao động. Thực tế có những dự án ban đầu xác định không đúng mục tiêu nên rất ít người đăng ký thuê, trong khi đó nhu cầu chung thì rất nhiều.

Từ đó, Chủ tịch UBND TPHCM đề nghị, các đơn vị phải tập trung các giải pháp trọng tâm với mục tiêu phát triển NoXH. Trong đó, đến năm 2025 TPHCM phải thực hiện ít nhất 26.200 căn trong đề án Thủ tướng giao, và nhiều nhất là 35.000 căn theo kế hoạch.

TPHCM hoan nghênh, tạo điều kiện để nhà đầu tư triển khai dự án, nhưng cũng kiên quyết xử lý nghiêm các nhà đầu tư không có thiện chí, cố tình không triển khai dự án đã được giao.

Bên cạnh đó, các sở, ngành phải quan tâm đẩy nhanh việc thực hiện thủ tục đầu tư, cập nhật quy hoạch, giải quyết vấn đề liên quan đến quỹ đất 20% xây dựng NoXH tại các dự án nhà ở thương mại. Trong đó, có thể triển khai song song các nội dung trong thủ tục đầu tư theo tinh thần Nghị quyết 98/2023/QH15 để rút ngắn thời gian thủ tục đầu tư dự án.

Tại cuộc họp về tiến độ triển khai các dự án NoXH mới đây, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi đề nghị Sở Xây dựng thành lập tổ liên ngành để chuyển động toàn bộ quy trình, rút ngắn thời gian làm thủ tục. Nếu thời gian thực hiện thủ tục được rút ngắn, doanh nghiệp sẵn sàng tham gia xây dựng NoXH.

ĐỖ TRÀ GIANG