Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, những năm qua, ngành chăn nuôi đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm của đất nước. Ngành chăn nuôi hiện chiếm tỷ trọng lớn (trên 25%) trong cơ cấu của ngành nông nghiệp và là sinh kế quan trọng của hơn 10 triệu hộ gia đình nông thôn.
Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, việc xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi của Việt Nam sang các nước hiện chưa được như kỳ vọng, bởi tổng đàn vật nuôi của cả nước lớn (đàn gia cầm đạt hơn 520 triệu con, đàn lợn có hơn 28 triệu con...) cơ bản vẫn nuôi theo hình thức truyền thống, manh mún, nhỏ lẻ, chưa bảo đảm an toàn dịch bệnh.
Nguy cơ các loại dịch bệnh trên đàn vật nuôi tiếp tục phát sinh và lây lan trong thời gian tới vẫn rất cao, do mầm bệnh lưu hành trên đàn vật nuôi và ngoài môi trường. Giết mổ nhỏ lẻ chiếm đa số; tỷ lệ tiêm phòng các loại vaccine thấp. Việc giám sát phát hiện, báo cáo và công bố dịch bệnh chưa kịp thời. Cơ sở hạ tầng trong các vùng quy hoạch chăn nuôi, giết mổ tập trung còn thiếu, chưa đồng bộ...
Những năm gần đây, tại các địa phương trong cả nước đã chứng kiến nhiều đợt dịch bệnh nghiêm trọng trong ngành chăn nuôi, gây ra những thiệt hại lớn về kinh tế. Những dịch bệnh như cúm gia cầm, dịch tả lợn châu Phi, bệnh viêm da nổi cục ở trâu, bò, bệnh lở mồm long móng trên gia súc đã và đang đe dọa không chỉ ngành nông nghiệp. Việc xây dựng và duy trì cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh không chỉ giúp kiểm soát rủi ro dịch bệnh, giảm thiệt hại về kinh tế trong chăn nuôi mà còn góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và tạo niềm tin với các đối tác quốc tế và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Bên cạnh dịch tả lợn châu Phi, dịch cúm gia cầm có chiều hướng gia tăng mạnh (Ảnh minh họa).
Cục Chăn nuôi và Thú y cho biết, tháng 8/2025, cả nước xảy ra 446 ổ dịch bệnh dịch tả lợn châu Phi với 47.783 con lợn mắc bệnh, chết và buộc tiêu hủy. Con số này giảm mạnh so với tháng 7/2025, thời điểm đỉnh dịch với hơn 618.000 con lợn buộc tiêu hủy, chiếm phần lớn tổng số từ đầu năm. Tính đến nay, cả nước có 1.049 ổ dịch chưa qua 21 ngày tại 32 tỉnh, thành phố.
Bên cạnh dịch tả lợn châu Phi, dịch cúm gia cầm có chiều hướng gia tăng mạnh, số ổ dịch và gia cầm tiêu hủy cao gấp nhiều lần so với cùng kỳ năm trước. Bệnh dại giảm rõ rệt cả về số ổ dịch lẫn số động vật tiêu hủy. Lở mồm long móng và tai xanh hầu như không phát sinh, chỉ rải rác vài ổ từ đầu năm. Bệnh viêm da nổi cục giảm cả về số lượng và quy mô ổ dịch.
Để kiểm soát tốt dịch bệnh, trong tháng 8, Cục Chăn nuôi và Thú y đã thành lập 10 đoàn công tác đến các địa phương hướng dẫn, đôn đốc phòng, chống dịch bệnh trên cạn, đặc biệt là dịch tả lợn Châu Phi. Đồng thời, Cục tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, được đánh giá là phù hợp và hiệu quả trong kiểm soát thú y tại cơ sở.
Trong tháng 8/2025, Cục đã cấp thêm 3 giấy chứng nhận an toàn dịch bệnh, nâng tổng số đến hết tháng 8/2025 lên 3.780 vùng, cơ sở an toàn dịch bệnh (gồm 3.509 cơ sở và 271 vùng). Đối với chăn nuôi lợn đã có 2.288 cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh, trong đó có 594 cơ sở an toàn dịch bệnh dịch tả lợn Châu Phi; 859 cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh lở mồm long móng; 822 an toàn dịch bệnh dịch tả lợn cổ điển; 11 cơ sở an toàn dịch bệnh tai xanh và 2 cơ sở an toàn dịch bệnh xoắn khuẩn lợn.
Công tác kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật cũng được chú trọng. Cục đã phối hợp với các cơ quan liên quan hướng dẫn địa phương kiểm soát tốt hoạt động kiểm dịch xuất – nhập khẩu, vận chuyển nội địa và tại các đầu mối giao thông lớn. Cùng với đó, việc chuẩn hóa số liệu kiểm dịch đang được đẩy nhanh, đảm bảo thuận tiện trong thống kê, báo cáo.
Để chăn nuôi an toàn dịch bệnh, các cơ sở chăn nuôi cần tổ chức theo quy mô lớn, theo quy trình khép kín từ cung ứng con giống, chăm sóc, thức ăn, phòng dịch bệnh đến tiêu thụ sản phẩm. Một trong những vấn đề người chăn nuôi cần lưu ý đó là việc sử dụng vaccine phòng bệnh đầy đủ, đúng cách theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn. Người chăn nuôi không mua vaccine không rõ nguồn gốc tại những cơ sở không đủ điều kiện cung ứng vaccine.
Các địa phương tăng cường phối hợp liên ngành, xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng giữa ngành chăn nuôi thú y - xuất khẩu - thương mại - khoa học công nghệ; triển khai hệ thống quản lý dịch bệnh chăn nuôi trực tuyến; tích hợp dữ liệu truy xuất, tiêm phòng, giám sát dịch bệnh vào hệ thống dữ liệu quốc gia; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển vùng nguyên liệu chăn nuôi gắn với bao tiêu sản phẩm…/.
Mai Phương