Chống gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp hàng hóa

Thứ trưởng Vũ Thị Mai nhận định, trong bối cảnh thương mại thế giới đang có nhiều diễn biến phức tạp mà nổi lên là xu hướng bảo hộ thương mại, việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại giữa các nền kinh tế lớn đã tác động không nhỏ đến Việt Nam. 

Thứ trưởng Vũ Thị Mai cho biết, nhận thức được vai trò quan trọng của việc kiểm tra, kiểm soát gian lận xuất xứ tại cửa khẩu cũng như điều tra, xác minh sau thông quan các lô hàng, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu có nghi vấn về gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp và lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch hành động số 1662/QĐ-BTC ngày 23/8/2019 thực hiện Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 4/7/2019 của Thủ tướng Chính phủ về các biện pháp quản lý nhà nước về chống gian lận xuất xứ và lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại đồng thời quyết liệt chỉ đạo Tổng cục Hải quan nghiên cứu đưa ra các giải pháp cụ thể để chống lại vấn nạn về giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp.

Bộ Tài chính -Tổng cục Hải quan đã có những giải pháp chủ động, cụ thể và hiệu quả theo hướng nâng cao chế tài xử phạt các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ hàng hóa; ban hành các văn bản chỉ đạo, chỉ thị cục hải quan các tỉnh, thành phố nhằm tăng cường kiểm tra giám sát việc khai báo xuất xứ trên tờ khai hải quan và việc ghi nhãn hàng hóa xuất nhập khẩu.

Trong đó phân định rõ trách nhiệm của các đơn vị ở cấp Tổng cục, cục và chi cục; phân tích các số liệu thống kê xuất nhập khẩu và các nguồn thông tin khác để xác định danh sách các mặt hàng trọng điểm, có rủi ro cao về nghi vấn gian lận xuất xứ để áp dụng kiểm tra, kiểm soát thông qua các biện pháp quản lý nghiệp vụ chuyên sâu; ban hành các kế hoạch kiểm tra cụ thể; tăng cường phối hợp với các bộ ngành và hợp tác quốc tế với các tổ chức và hải quan nước ngoài đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền qua các phương tiện truyền thông về xu hướng, hình thức gian lận, các giải pháp của cơ quan Hải quan và khuyến nghị đối với doanh nghiệp để nâng cao nhận thức và không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ. Thực tế kết quả thực hiện đã phát hiện, xử lý các doanh nghiệp vi phạm.

Tại Hội thảo, ông Claudio Dordi, Giám đốc dự án tạo thuận lợi thương mại (USAID) nhận định, gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp và lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại không những gây tổn hại cho quan hệ thương mại song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ và những đối tác quan trọng khác, mà còn ảnh hưởng tiêu cực tới những doanh nghiệp tuân thủ tốt. Các doanh nghiệp sẽ bị chậm trễ khi thực hiện thủ tục xuất khẩu tại Hoa Kỳ, đồng thời hàng hoá của Việt Nam sẽ bị áp thuế cao hơn. Do đó, Chính phủ Việt Nam cần tích cực hơn trong triển khai các giải pháp chống các hành vi gian lận xuất xứ.

Theo ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), theo thống kê của cơ quan hải quan, một số nhóm mặt hàng xuất khẩu có mức tăng trưởng đột biến trong 6 tháng đầu năm 2019 so với cùng kỳ năm 2018 với tốc độ tăng trưởng lớn hơn 25%, có thể kể đến như máy vi tính, sản phẩm linh kiện điện tử, nhôm, sắt thép, gỗ. Bên cạnh đó, còn có một số nhóm hàng có nguy cơ gian lận cao như dệt may, da giày, thuỷ sản, giấy.

Trước thực trạng này, cơ quan hải quan đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm phòng chống việc lẩn tránh xuất xứ của hàng hoá. Cụ thể, Tổng cục Hải quan sửa đổi các văn bản pháp quy liên quan đến xuất xứ hàng hóa như Thông tư số 62/2019/TT-BTC ngày 5/9/2019 sửa đổi, bổ sung Thông tư số 38/2018/TT-BTC, Nghị định số 45/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 sửa đổi bổ sung Nghị định số 127/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh lực hải quan theo hướng nâng cao chế tài xử phạt các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ hàng hóa.

Đồng thời, ban hành các văn bản chỉ đạo, chỉ thị cục hải quan các tỉnh, TP tăng cường kiểm tra giám sát việc khai báo xuất xứ trên tờ khai hải quan và việc ghi nhãn hàng hóa xuất nhập khẩu, trong đó phân định rõ trách nhiệm của các đơn vị ở cấp Tổng cục, cục và chi cục. 

Trong thời gian tới, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện phòng chống gian lận xuất xứ. Theo đó, sẽ theo dõi chặt chẽ việc nhập khẩu hàng hoá từ nước về Việt Nam và xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam đi thị trường lớn nhằm lợi dụng xuất xứ của Việt Nam, kịp thời đưa ra giải pháp ứng phó. Cùng với đó, tăng cường xác định xuất xứ, siết chặt quản lý đối với một số nhóm mặt hàng xuất nhập khẩu có kim ngạch tăng đột biến, có nguy cơ chuyển tải bất hợp pháp. Ngoài ra, phối hợp với các hiệp hội đánh giá năng lực sản xuất, xuất khẩu của từng ngành hàng, xác định các mặt hàng có lượng xuất nhập khẩu tăng đột biến, xác định doanh nghiệp có rủi ro gian lận./.